Yıllık izin planlaması nasıl yapılmalıdır?
4857 S. İş Kanununun, 53. maddesi ile 62. maddeleri arasında yıllık izin hükümleri düzenlenmiştir. Kanuna ek olarak yayınlanan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği de usul ve esasları belirlemiştir.
Öncelikle işçi sayısı 100’den fazla olan işyerlerinde yıllık izin kurulunun kurulması ve planlamanın da bu kurul tarafından yapılması gerekliliğini belirtelim. İşçi sayısı 100’den az olan işyerlerinde ise işveren, işveren vekili veya bu kişiler tarafından yetkilendirilmiş kişiler tarafından izin planlaması yapılabilir.
Planlamanın şekli, işyerine, sektöre, işin yapılış şekil ve usullerine göre değişkenlik gösterebilecektir. Ancak her ihtimalde kanuna ve kanun eklerine uygun olmayan bir yıllık izin kullanımı veya kullandırılması mümkün olmayacaktır.
İşçi hak ettiği yıllık ücretli iznini, kullanmak istediği zamandan işyerinin gerekliliklerince uygun olacak bir zaman öncesinde işverene bildirir. Bu bildirimde ad soyad, varsa sicil numarası, iznin hangi tarihler arasında kullanılmak istendiği ve ücretsiz yol izni istenip istenmediği belirtilir. İşveren, işçinin talep ettiği tarihler ile bağlı değildir. İşyerinin genel işleyişi, işçilerin kıdem önceliği, işin sürdürülebilir olması gerekliliği gibi sadece o işyerine özel sebepler de düşünülerek talep edilen tarihten farklı bir tarihte de yıllık izin kullanımının dikkate alınması mümkündür. Ancak bu işçinin yıllık izin hakkını ilgili yıl içerisinde kullanamayacağı anlamına gelmez.
Yıllık izin ne zaman hak edilir?
Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin bu 4857 sayılı Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.
Bir yıllık süre içinde 55 inci maddede sayılan haller (Yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller) dışındaki sebeplerle işçinin devamının kesilmesi halinde bu boşlukları karşılayacak kadar hizmet süresi eklenir ve bu suretle işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık hizmet süresinin bitiş tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır.
İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru ve yukarıdaki fıkra ve 55 inci madde hükümleri gereğince hesaplanır.
Yukarıdaki açıklamalar ve 4857 sayılı İş Kanunun 55 inci maddedeki yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır.
Kıdem sürelerine göre yıllık ücretli izin süreleri kaç gündür?
İşçinin izin süresi, iznini hak ettiği tarihteki hizmet süresine ve 4857 sayılı Kanunun 55 inci maddesine göre belirlenir.
İşyerinde işe başladığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamaz.
Ancak, onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Hafta tatili, genel tatil ve resmi tatil günleri yıllık ücretli izin sürelerinden sayılmalı mıdır?
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Yani, Pazartesi günü başlayan ve gelecek hafta Pazartesi günü işe başlangıcı olan 7 takvim gününü içeren yıllık izin kullanımında, Pazar günü hafta tatili ise yıllık izin süresi 6 gün olarak dikkate alınmalıdır. Eğer yıllık izin kullanımı 7 gün olarak talep edilmişse, bu durumda Pazar günü hafta tatilinden sayılacak ve yıllık izin süresinden sayılmayacağı için işe başlangıç tarihi bir gün artacak ve Salı olacaktır. Bu durum resmi ve genel tatil günleri için de geçerlidir.
Cumartesi iş günü müdür? Hafta tatili Pazar günü olmak zorunda mıdır? Bu durum yıllık izin kullanımını nasıl etkiler?
Öncelikle 4857 S. İş Kanunu’nda Pazar gününün hafta tatili olarak verilme zorunluluğundan bahsedilmemektedir. Ancak 394 sayılı Hafta Tatili Kanunu’nda Pazar günü hafta tatili olarak hüküm altına alınmıştır. İstisna olarak aynı kanunun 1, 4, 5 ve 6. maddeleri gereğince Pazar günü çalışma yapacak şekilde izin almış işyerlerinde, çalışana 7 günlük bir zaman dilimi içerisinde başka bir gün de hafta tatili verilebilir.
4857 S. İş Kanunu ve 394 S. Hafta Tatili Kanunu cumartesi günleri için açıkça bir hüküm içermemektedir. Dolayısı ile cumartesi günleri de iş gününden sayılan günlerdir. Uygulamada cumartesi günlerini işyeri uygulaması olarak tatil yapan işverenlerin, yıllık izin sürelerinin kullanımına ilişkin hesabında cumartesi gününü de saymalarında bir sakınca olmadığını veya saymaması durumunda da herhangi bir kanuna aykırılık arz etmeyeceğini belirtmek isteriz.
Yıllık İzne Ayrılan Personele Avans Vermek Zorunlu Mudur?
İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.
Bu ücretin hesabında 50 nci madde hükmü (Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.) uygulanır.
Günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmayıp da akort, komisyon ücreti, kâra katılma ve yüzde usulü ücret gibi belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan işçinin izin süresi için verilecek ücret, son bir yıllık süre içinde kazandığı ücretin fiili olarak çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplanır.
Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, izin ücreti işçinin izine çıktığı ayın başı ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Yüzde usulünün uygulandığı yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para dışında işveren tarafından ödenir. Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir.
Avans yıllık izin kullanımı veya kıstel yevmiye uygulayarak yıllık izin kullanımı sonucunda, kanunen yıllık izin hak etmeden işten ayrılan çalışanın ücretinden kesinti yapılabilir mi?
Yıllık izin kullanımını düzenleyen kanun ve eklerine aykırılık arz etmeyecek şekilde düzenlenmiş olan personel yönetmeliği, yıllık izin yönetmeliği vb. işyerine özgü karşılıklı rıza ve onaya dayalı, imzalı belgeler ile bu mahsup işlemine onay verilmesi halinde mümkündür.
Ek olarak:
Alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise altıncı fıkraya göre tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür.
Kaynak:
4857 S. İş Kanununun, 53. maddesi ile 62. maddeleri arasında yıllık izin hükümleri düzenlenmiştir. Kanuna ek olarak yayınlanan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği de usul ve esasları belirlemiştir.
Öncelikle işçi sayısı 100’den fazla olan işyerlerinde yıllık izin kurulunun kurulması ve planlamanın da bu kurul tarafından yapılması gerekliliğini belirtelim. İşçi sayısı 100’den az olan işyerlerinde ise işveren, işveren vekili veya bu kişiler tarafından yetkilendirilmiş kişiler tarafından izin planlaması yapılabilir.
Planlamanın şekli, işyerine, sektöre, işin yapılış şekil ve usullerine göre değişkenlik gösterebilecektir. Ancak her ihtimalde kanuna ve kanun eklerine uygun olmayan bir yıllık izin kullanımı veya kullandırılması mümkün olmayacaktır.
İşçi hak ettiği yıllık ücretli iznini, kullanmak istediği zamandan işyerinin gerekliliklerince uygun olacak bir zaman öncesinde işverene bildirir. Bu bildirimde ad soyad, varsa sicil numarası, iznin hangi tarihler arasında kullanılmak istendiği ve ücretsiz yol izni istenip istenmediği belirtilir. İşveren, işçinin talep ettiği tarihler ile bağlı değildir. İşyerinin genel işleyişi, işçilerin kıdem önceliği, işin sürdürülebilir olması gerekliliği gibi sadece o işyerine özel sebepler de düşünülerek talep edilen tarihten farklı bir tarihte de yıllık izin kullanımının dikkate alınması mümkündür. Ancak bu işçinin yıllık izin hakkını ilgili yıl içerisinde kullanamayacağı anlamına gelmez.
Yıllık izin ne zaman hak edilir?
Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin bu 4857 sayılı Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.
Bir yıllık süre içinde 55 inci maddede sayılan haller (Yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller) dışındaki sebeplerle işçinin devamının kesilmesi halinde bu boşlukları karşılayacak kadar hizmet süresi eklenir ve bu suretle işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık hizmet süresinin bitiş tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır.
İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru ve yukarıdaki fıkra ve 55 inci madde hükümleri gereğince hesaplanır.
Yukarıdaki açıklamalar ve 4857 sayılı İş Kanunun 55 inci maddedeki yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır.
Kıdem sürelerine göre yıllık ücretli izin süreleri kaç gündür?
İşçinin izin süresi, iznini hak ettiği tarihteki hizmet süresine ve 4857 sayılı Kanunun 55 inci maddesine göre belirlenir.
İşyerinde işe başladığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamaz.
Ancak, onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Hafta tatili, genel tatil ve resmi tatil günleri yıllık ücretli izin sürelerinden sayılmalı mıdır?
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Yani, Pazartesi günü başlayan ve gelecek hafta Pazartesi günü işe başlangıcı olan 7 takvim gününü içeren yıllık izin kullanımında, Pazar günü hafta tatili ise yıllık izin süresi 6 gün olarak dikkate alınmalıdır. Eğer yıllık izin kullanımı 7 gün olarak talep edilmişse, bu durumda Pazar günü hafta tatilinden sayılacak ve yıllık izin süresinden sayılmayacağı için işe başlangıç tarihi bir gün artacak ve Salı olacaktır. Bu durum resmi ve genel tatil günleri için de geçerlidir.
Cumartesi iş günü müdür? Hafta tatili Pazar günü olmak zorunda mıdır? Bu durum yıllık izin kullanımını nasıl etkiler?
Öncelikle 4857 S. İş Kanunu’nda Pazar gününün hafta tatili olarak verilme zorunluluğundan bahsedilmemektedir. Ancak 394 sayılı Hafta Tatili Kanunu’nda Pazar günü hafta tatili olarak hüküm altına alınmıştır. İstisna olarak aynı kanunun 1, 4, 5 ve 6. maddeleri gereğince Pazar günü çalışma yapacak şekilde izin almış işyerlerinde, çalışana 7 günlük bir zaman dilimi içerisinde başka bir gün de hafta tatili verilebilir.
4857 S. İş Kanunu ve 394 S. Hafta Tatili Kanunu cumartesi günleri için açıkça bir hüküm içermemektedir. Dolayısı ile cumartesi günleri de iş gününden sayılan günlerdir. Uygulamada cumartesi günlerini işyeri uygulaması olarak tatil yapan işverenlerin, yıllık izin sürelerinin kullanımına ilişkin hesabında cumartesi gününü de saymalarında bir sakınca olmadığını veya saymaması durumunda da herhangi bir kanuna aykırılık arz etmeyeceğini belirtmek isteriz.
Yıllık İzne Ayrılan Personele Avans Vermek Zorunlu Mudur?
İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.
Bu ücretin hesabında 50 nci madde hükmü (Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.) uygulanır.
Günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmayıp da akort, komisyon ücreti, kâra katılma ve yüzde usulü ücret gibi belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan işçinin izin süresi için verilecek ücret, son bir yıllık süre içinde kazandığı ücretin fiili olarak çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplanır.
Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, izin ücreti işçinin izine çıktığı ayın başı ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Yüzde usulünün uygulandığı yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para dışında işveren tarafından ödenir. Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir.
Avans yıllık izin kullanımı veya kıstel yevmiye uygulayarak yıllık izin kullanımı sonucunda, kanunen yıllık izin hak etmeden işten ayrılan çalışanın ücretinden kesinti yapılabilir mi?
Yıllık izin kullanımını düzenleyen kanun ve eklerine aykırılık arz etmeyecek şekilde düzenlenmiş olan personel yönetmeliği, yıllık izin yönetmeliği vb. işyerine özgü karşılıklı rıza ve onaya dayalı, imzalı belgeler ile bu mahsup işlemine onay verilmesi halinde mümkündür.
Ek olarak:
- Yıllık izin kullanımı, işçi ve işveren tarafından imzalı olarak belge ile kayıt altına alınmalıdır.
- İşçiye yıllık izin süresi günlerine rastlayan ücreti avans olarak ödenmelidir.
- Yıllık izin süresi, tarafların antlaşması halinde, bir bölümü 10 günden az almamak kaydı ile en fazla üçe bölünebilir.
- Yıllık ücretli izin süresince işçi çalıştırılamaz, çalışmaya zorlanamaz ve işçi de başka bir işverenin yanında çalışamaz.
- İşyeri dışında geçirilecek olan yıllık izin kullanımlarında, istenilmesi ve belgelenmesi halinde, 4 gün ücretsiz izin verilmesi zorunludur.
- Asıl işverenler, alt işveren işçilerinin yıllık izin kullanımlarının da kanuna uygun şekilde olup olmadığını denetlemekle yükümlüdürler.
Alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise altıncı fıkraya göre tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür.
Kaynak: