Yıldırımdan Dolayı Gelebilecek Hasarlar

Yıldırımdan Dolayı Gelebilecek Hasarlar​

Yıldırımdan Dolayı Gelebilecek Hasarlar , Yıldırımın Zararlı Etkileri yazısında yıldırım düşmesi sonucu canlılara, yapılara ve tesisatlara gelebilecek zararları öğrenmiş olacaksınız

Yapıya Gelen Hasarlar​

Bir yapıyı etkileyen yıldırım yapının kendisine, içindeki insanlara ve eşyalara zarar vermektedir. Buna iç
sistemlerde meydana gelebilecek arızalar dahildir. Hasarlar ve arızalar yapının çevresine kadar yayılmaktadır,
hatta mahalli çevre ortamına da uzanabilir. Bu yayılmanın derecesi yapının özelliklerine ve yıldırım
çakmasının özelliklerine bağlıdır.

Özetle;

1. Sıcak yıldırım plazma arkından, iletkenlerin omik ısınmasına yol açan akımdan (aşırı ısınmış iletkenler)
   veya ark erozyonuna yol açan elektrik yükünden (erimiş metal) dolayı hemen meydana gelen mekanik
   hasar, yangın ve/veya patlama,
2. Rezistif veya endüktif kuplajdan kaynaklanan aşırı gerilimlerin ve yıldırım akımlarının bir kısmının
   geçmesinin yol açtığı kıvılcımların tetiklediği yangın ve/veya patlama
3. Rezistif veya endüktif kuplajdan kaynaklanan adım ve temas gerilimlerinden dolayı insanların yaralanması,
4. Yıldırımdan dolayı iç sistemlerin arızalanması veya bozulması.
5. Bağlı olan hizmet tesisatı üzerinden iletilen aşırı gerilimlerin ve yıldırım akımlarının yol açtığı kıvılcımların tetiklediği yangın ve/veya patlama,
6. Bağlı olan hizmet tesisatı üzerinden iletilen yıldırım akımlarının yapı içinde oluşturduğu temas
   gerilimlerinden dolayı insanların yaralanması,
7. Bağlı olan hatlar üzerinde beliren ve yapıya iletilen aşırı gerilimlerden dolayı iç sistemlerin arızalanması
   veya bozulması.

Yıldırımın Yapı Üzerindeki Etkileri​

Yapıların yıldırım etkilenmesi içinde Yapının tarzı (ahşap, tuğla, çelik konstrüksiyon), Fonksiyonu (mesken, büro, çiftlik, tiyatro, otel, okul, hastane, müze, ibadethane, hapishane,
süpermarket, banka, fabrika, sanayi tesisi, spor sahası), İçinde bulunan insanlar ve eşyalar (insanlar ve hayvanlar, yanıcı olan ve olmayan malzemelerin varlığı, patlayıcı olan ve olmayan malzemeler, düşük ve yüksek dayanma gerilimli elektrikli ve elektronik sistemler), Bağlı hizmet tesisatları (elektrik hatları, telekomünikasyon hatları, boru hatları), Mevcut veya temin edilen korunma tedbirleri (fiziki hasarı ve hayati tehlikeyi azaltmak için korunma tedbirleri, iç sistemlerin arızasını azaltmak için korunma tedbirleri), Tehlikenin yayılma derecesi (tahliyesi zor olan yapılar veya panik ihtimali olan yapılar, etrafı için tehlikeli yapılar, çevre için tehlikeli yapılar).

Mesken​

1. Elektrik tesisatının delinmesi, yangın ve maddi hasar.
2. Hasar normal olarak düşme noktasına açık olan nesnelerle veya yıldırım akımının yolu üzerindeki nesnelerle sınırlıdır.
3. Elektrikli ve elektronik cihazlar ve sistemlerde arızalar (Televizyonlar, bilgisayarlar, modemler, telefonlar, vb)

Çiftlik Binası​

1. Ana risk; yangın, tehlikeli adım gerilimleri ve malzeme hasarı.
2. İkinci derece risk; elektrik enerjisinin kesilmesi, havalandırma ve besleme sistemlerinin elektronik kontrolünün arızalanmasından dolayı hayvanlar için hayati tehlike.

Tiyatro, Otel, Okul, Süpermarket, Spor Sahası​

1. Elektrik tesisatının hasar görmesi (elektrikli aydınlatma) paniğe yol açmaktadır
2. Yangın alarmlarının arızalanması yangınla mücadele tedbirlerini geciktirmektedir.

Banka, Sigorta şirketi, Ticari şirket​

Yukarıdaki hususlara ilave olarak iletişimin kesilmesi, bilgisayarların arızalanması ve verilerin kaybından dolayı meydana gelen problemler.

Hastane, Bakım evi, Hapishane​

Yukarıdaki hususlara ilave olarak yoğun bakımdaki kişiler ile ilgili problemler ve hareket edemeyen insanların tahliyesindeki zorluklar.

Sanayi​

Yukarıdakilere ilave olarak fabrikalarda bulunanlara bağlı olarak küçük hasar ilâ kabul edilemez hasar ve üretim kaybı.

Müzeler ve arkeolojik alanlar İbadethaneler​

Yerine konulamayacak kültürel mirasın kaybı.

Telekomünikasyon, Enerji santralleri​

Kamu hizmetlerinde kabul edilemez kesinti.

Havai fişek fabrikası, Cephane tesisleri​

Tesis ve etrafı için yangın ve patlama sonuçları.

Kimya tesisi, Rafineri, Nükleer tesis, Biyokimya​

Yangın ve tesisin arızalanması sonucu mahalli ve küresel çevreye ciddi zarar.

Hizmet Tesisatına Gelen Hasarlar​

Yapıların yıldırım etkilenmesi yıldırım hizmeti sağlamak için kullanılan fiziki nesnelerin kendisine (hat veya
boru) ve bunlara bağlı elektrikli ve elektronik teçhizata zarar vermektedir.

Yıldırımın hizmet tesisatı üzerindeki etkileri​

Hizmet tesisatlarının yıldırımdan etkileri; Yapı tarzı (hat: Havai, yer altı, ekranlı, ekransız, fiber optik; boru: yer üstü, gömülü, metal, plastik), Fonksiyonu (telekomünikasyon hattı, elektrik hattı, boru hattı), Hizmet verilen yapı (yapı tarzı, içindekiler, boyutları, yeri), Mevcut veya temin edilen korunma tedbirleri (ekran teli, SPD, güzergâh yedeklemesi, sıvı depolama sistemleri, jeneratörler, kesintisiz güç sistemleri gibi). gibi faktörlere göre değişmektedir. Özetle gelebilecek hasarlar;

1. Yıldırım akımının bir kısmının hizmet tesisatlarına akmasından dolayı (rezistif ısınmaya yol açarak)
   metal tellerin ve kablo ekranlarının erimesi,
2. Hatların ve bağlı cihazların yalıtımlarının bozulması (rezistif kuplajdan dolayı),
3. Boruların ve izolasyon eklerinin flanşlarındaki metal olmayan contaların delinmesi.
4. Yıldırım akımının sebep olduğu elektrodinamik gerilme veya ısıtma etkilerinden ve yıldırım plazma
5. arkının kendi ısısından dolayı metal tellerde ve borularda derhal ortaya çıkan mekanik hasar (metal
6. tellerin, ekranların ve boruların kopması ve/veya erimesi) (plastik koruyucu örtünün delinmesi),
7. Hatlarda ve bağlı cihazlarda derhal ortaya çıkan elektrik hasarı (yalıtımın bozulması),
8. İnce havai metal borularda ve flanşların metal olmayan contalarında delinme, bunun sonucunda iletilen
   sıvının cinsine bağlı olarak yangın ve patlama.
9. Endüktif kuplajdan (endüklenen aşırı gerilim) dolayı hatların ve bağlı cihazların yalıtımının bozulması.

Telekomünikasyon hattı​

1. Hattın fiziki hasar görmesi, ekranların ve iletkenlerin erimesi, kablo ve teçhizat yalıtımının bozulması ile hizmetin hemen kesilmesine yol açan ana arızalar.
2. Optik kablolar üzerinde hasar meydana gelmesi fakat hizmetin kesilmemesi şeklinde tali arızalar.

Enerji nakil hattı​

Alçak gerilim havai hattı üzerinde izolatörlerin hasar görmesi, kablo hattında yalıtımın delinmesi, hat teçhizatının ve transformatörlerin arızalanması ve sonuç olarak hizmetin kesilmesi.

Su boruları​

Elektrikli ve elektronik kontrol cihazlarının hasar görmesi ile muhtemelen hizmetin kesilmesi.

Gaz boruları, Yakıt boruları​

1. Metal olmayan flanş contalarının delinmesinin yangına ve/veya patlamaya yol açması.
2. Elektrikli ve elektronik kontrol cihazlarının hasar görmesi ile muhtemelen hizmetin kesilmesi

Kayıplar​

Her hasar tipi kendi başına veya diğerleriyle birlikte korunması gereken nesnede farklı dolaylı kayıpların
oluşmasına yol açabilir. Ortaya çıkabilecek kaybın tipi nesnenin özelliklerine bağlıdır. İnsan hayatının kaybı, Kamu hizmetlerinin kaybı, Kültürel mirasın kaybı, Ekonomik değerlerin kaybı (yapı ve içeriği ile faaliyet kaybı).