Solunum ve kalp durması nedir ?
Solunum durması: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.Kalp durmasına 5 dakika içinde içinde müdahale edilmezse oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur.
Temel Yaşam Desteği nedir?
Temel Yaşam Desteği hayat kurtarmak amacı ile hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra, solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye yapay solunum ile akciğerlerine oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahalelerdir. Desteğe başlarken eğer çevrede biri varsa bilinç kontrolünden sonra hemen 112 aratılmalı ya da aranmalıdır. Temel Yaşam Desteğinde ilkyardımcı yalnız ise 2 kurtarıcı nefes 30 kalp masajını 5 tur uyguladıktan sonra kendisi yardım çağırmalıdır.
Yetişkinlerde Kalp Masajı Ve Yapay Solunum Uygulama Becerisi
1) Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2) Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilinci kontrol etme; eğer bilinci yok ise:
3) Tıbbi yardım isteme (112)
4) Hasta/yaralıyı sert bir zemin üzerine yatırma
5) Hasta/yaralının yanına diz çökme
6) Hasta/yaralının kravat, kemer ve yakasını açma
7) Ağız içini kontrol ederek hava yolu tıkanıklığına neden olan cisim varsa çıkarma
8) Hava yolunu açmak için bir elini hasta/yaralının alnına, diğer elinin parmak uçlarını çenesinin altına yerleştirme
9) Çene kemiğinin uzun kenerı yere dik gelecek şekilde başı geriye doğru eğme
10) Hasta/yaralının solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5 saniye süre ile kontrol etme:
- Göğüs kafesinin solunum hareketini gözleme
- Eğilerek yüzünü hastanın ağzına yaklaştırarak solumunu dinleme ve soluğu yanağında hissetmeye çalışma
- El ile göğüs kafesinin hareketlerini hissetmeye çalışma
11) Soluk alıp vermiyorsa alnının üzerine koyulan elin baş ve işaret parmağını kullanarak hasta/yaralının burnunu kapatma
12) Baş geriye doğru eğilmiş pozisyonda iken hasta/yaralının ağzını içine alacak şekilde yerleştirme
13) Eğer solunum yoksa hasta/yaralının göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 2 kurtarıcı nefes verme, havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
14) Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini ortalayarak (göğüs kemiğinin üst alt ucunun ortası), göğüsün merkezini tespit etme
15) Bir elin topuğunu göğüsün üzerine yerleştirme
16) Diğer elini bu elin üzerine yerleştirme
17) Her iki elin parmaklarını birbirine geçirme
18) Parmakları göğüs kafesiyle temas ettirmeden, dirsekleri bükmeden, göğüs üzerine vücuda dik olacak şekilde tutma.
19) Göğüs kemiği 4-5 cm aşağı inecek şekilde (yan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar bası uygulama bu işlemi dakikada 100 kez uygulama.
20) Hasta/yaralıya 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma(30:2)
21) Temel yaşam desteğine hasta yaralının yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
NOT: Suda boğulmalarda; eğer ilkyardımcı yalnız ise 30:2 kalp basısı uygulamasının 5 tur tekrarından sonra 112’yi arama
Çocuklarda (1-8 Yaş) Dış Kalp Masajı Ve Yapay Solunum Uygulama Becerisi
1) Kendisi ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2) Çocuğun omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyimi siniz” diye sorarak bilincini kontrol etme(Çocuğun bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa 112’yi aratma) İlkyardımcı yalnız ise; 30:2 göğüs basıncının 5 tur uygulanmasından sonra 112’ yi arama
3) Çocuğu sert bir zemine yatırma
4) Çocuğun sıkan giysilerini gevşetme
5) Ağız kontrol edilerek varsa yabancı cismi temizleme
6) Hava yolunu açmak için bir elini hasta/yaralının alnına, diğer elinin parmak uçlarıyla çenesinden tutarak geriye hafifçe iterek solunum yolunun açıklığını sağlama
7) Çocuğun solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5 saniye süre ile kontrol etme
8) Soluk alıp vermiyorsa alnının üzerine koyduğu elin baş ve işaret parmağını kullanarak hasta/yaralının burnunu kapatma
9) Baş geriye doğru eğilmiş pozisyonda iken hasta/yaralının ağzın içine alacak şekilde yerleştirme
10) Eğer solunum yoksa çocuğun göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 2 kurtarıcı nefes verme ve havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
11) Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini ortalayarak (göğüs kemiğinin üst ve alt ucunun ortası) göğüsün merkezini tespit etme
12) Bir elin topuğunu göğsün merkezine yerleştirme; (çocuk yetişkin görünümdeyse yetişkinlerde olduğu gibi iki el ile kalp basısı uygulama
13) Parmaklar göğüs kafesiyle temas ettirilmeden, dirseği bükmeden, göğüs kemiği üzerine vücuda dik olacak şekilde tutma
14) Göğüs kemiği 2.5-5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar bası uygulama bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
15) Hasta/yaralı çocuğa 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (30:2)
16) Temel yaşam desteğine çocuğun yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
Bebeklerde (0-12 Ay) Dış Kalp Masajı Ve Yapay Solunum Uygulama Becerisi
1) Kendisinin ve bebeğin güvenliğinden emin olma
2) Ayak tabanına hafifçe vurarak bilinç durumunu kontrol etme
(Bebeğin bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa 112’yi aratma) ilkyardımcı yalnız ise; 5 kurtarıcı solunumdan sonra 30:2 göğüs basısının 5 tur uygulanmasından sonra 112’yi arama
3) Ağız kontrol edilerek varsa yabancı cismi temizleme
4) Sıkan giysileri gevşetme
5) Bir eli bebeğin alnına koyma, diğer elin iki parmağı ile çeneyi yukarı geri iterek hafifçe başı geriye eğme
6) Bebeğin solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemi ile 5 saniye süre ile kontrol etme:
7) Solunum yoksa, ağız dolusu nefes alarak bebeğin ağız ve burnunu içine alacak şekilde
yerleştirme
8) Bebeğin göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 5 kurtarıcı nefes verme ve havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol
etme
9) Kalp basısı uygulamak için bebeğin (iki meme başının altındaki hattın ortası göğüs
merkezini oluşturur) göğüs merkezini tesbit etme
10) Bir elin orta ve yüzük parmağını bebeğin göğüs merkezine yerleştirme
11) İki parmakla göğüs kemiği 1-1,5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar) bası uygulama, bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
12) Bebeğe kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (30:2)
13) Temel yaşam desteğine bebeğin yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
Hava yolu tıkanıklığı nedir?
Hava yolunun, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Tıkanma tam tıkanma yada kısmi tıkanma şeklinde olabilir.
Hava yolu tıkanıklığı belirtileri nelerdir?
Kısmi tıkanma belirtileri:
Öksürür
Nefes alabilir
Konuşabilir
Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşvik edilir.
Kısmi tıkanıklık olan kişilerde nasıl ilkyardım uygulanır?
Eğer kişinin hava yolunda yeterli hava giriş çıkışı mevcut ise, kazazede öksürmeye teşvik edilmeli, yakından izlenmeli ve başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Kazazedenin henüz ayakta durabildiği bu dönemde onun arka tarafında yer alınmalıdır.
Bu durumda, kazazede öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılmalıdır.
Kazazedenin solunum ve öksürüğü zayıflarsa ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalıdır.
Belirgin bir yabancı cisim, yerinden çıkmış veya gevşemiş takma dişleri varsa bunlar yerinden çıkarılır.
Eğer yabancı cisim görülemiyorsa ve hastanın durumu kötüye gidiyorsa yukarıda tam tıkanmada anlatılan uygulamalara başlanır.
Tam tıkanma belirtileri:
Nefes alamaz,
Acı çeker, ellerini boynuna götürür,
Konuşamaz,
Rengi morarmıştır,
Bu durumda Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) yapılır.
Tam tıkanıklık olan kişilerde Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) nasıl uygulanır?
Bilinci yerinde olan(=bilinci açık) kişilerde Heimlich manevrası:
Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,
Arkadan sarılarak gövdesi kavranır,
Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır,
Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır,
Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır,
Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir,
Tıbbi yardım istenir (112).
1-8 Yaş Çocuklarda Solunum Yolu Tıkanması:
Yetişkindeki gibi Heimlich Manevrası uygulanır, ancak çocuğun boyu kısaysa boyuna uygun olarak diz çökülüp tek elle uygulama yapılır.
Bebeklerde tam tıkanıklık olan hava yolunun açılması:
Bebek ilkyardımcının bir kolu üzerine ters olarak yatırılır,
Başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü pozisyonda öne doğru eğilir,
Baş gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur,
5 kez el bileğinin iç kısmı ile bebeğin sırtına kürek kemiklerinin arasına hafifçe vurulur,
Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir,
Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır,
Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir,
Tıbbi yardım istenir (112).
Kaynak : e-ilkyardim.org
Solunum durması: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.Kalp durmasına 5 dakika içinde içinde müdahale edilmezse oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur.
Temel Yaşam Desteği nedir?
Temel Yaşam Desteği hayat kurtarmak amacı ile hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra, solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye yapay solunum ile akciğerlerine oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahalelerdir. Desteğe başlarken eğer çevrede biri varsa bilinç kontrolünden sonra hemen 112 aratılmalı ya da aranmalıdır. Temel Yaşam Desteğinde ilkyardımcı yalnız ise 2 kurtarıcı nefes 30 kalp masajını 5 tur uyguladıktan sonra kendisi yardım çağırmalıdır.
Yetişkinlerde Kalp Masajı Ve Yapay Solunum Uygulama Becerisi
1) Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2) Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilinci kontrol etme; eğer bilinci yok ise:
3) Tıbbi yardım isteme (112)
4) Hasta/yaralıyı sert bir zemin üzerine yatırma
5) Hasta/yaralının yanına diz çökme
6) Hasta/yaralının kravat, kemer ve yakasını açma
7) Ağız içini kontrol ederek hava yolu tıkanıklığına neden olan cisim varsa çıkarma
8) Hava yolunu açmak için bir elini hasta/yaralının alnına, diğer elinin parmak uçlarını çenesinin altına yerleştirme
9) Çene kemiğinin uzun kenerı yere dik gelecek şekilde başı geriye doğru eğme
10) Hasta/yaralının solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5 saniye süre ile kontrol etme:
- Göğüs kafesinin solunum hareketini gözleme
- Eğilerek yüzünü hastanın ağzına yaklaştırarak solumunu dinleme ve soluğu yanağında hissetmeye çalışma
- El ile göğüs kafesinin hareketlerini hissetmeye çalışma
11) Soluk alıp vermiyorsa alnının üzerine koyulan elin baş ve işaret parmağını kullanarak hasta/yaralının burnunu kapatma
12) Baş geriye doğru eğilmiş pozisyonda iken hasta/yaralının ağzını içine alacak şekilde yerleştirme
13) Eğer solunum yoksa hasta/yaralının göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 2 kurtarıcı nefes verme, havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
14) Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini ortalayarak (göğüs kemiğinin üst alt ucunun ortası), göğüsün merkezini tespit etme
15) Bir elin topuğunu göğüsün üzerine yerleştirme
16) Diğer elini bu elin üzerine yerleştirme
17) Her iki elin parmaklarını birbirine geçirme
18) Parmakları göğüs kafesiyle temas ettirmeden, dirsekleri bükmeden, göğüs üzerine vücuda dik olacak şekilde tutma.
19) Göğüs kemiği 4-5 cm aşağı inecek şekilde (yan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar bası uygulama bu işlemi dakikada 100 kez uygulama.
20) Hasta/yaralıya 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma(30:2)
21) Temel yaşam desteğine hasta yaralının yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
NOT: Suda boğulmalarda; eğer ilkyardımcı yalnız ise 30:2 kalp basısı uygulamasının 5 tur tekrarından sonra 112’yi arama
Çocuklarda (1-8 Yaş) Dış Kalp Masajı Ve Yapay Solunum Uygulama Becerisi
1) Kendisi ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2) Çocuğun omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyimi siniz” diye sorarak bilincini kontrol etme(Çocuğun bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa 112’yi aratma) İlkyardımcı yalnız ise; 30:2 göğüs basıncının 5 tur uygulanmasından sonra 112’ yi arama
3) Çocuğu sert bir zemine yatırma
4) Çocuğun sıkan giysilerini gevşetme
5) Ağız kontrol edilerek varsa yabancı cismi temizleme
6) Hava yolunu açmak için bir elini hasta/yaralının alnına, diğer elinin parmak uçlarıyla çenesinden tutarak geriye hafifçe iterek solunum yolunun açıklığını sağlama
7) Çocuğun solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5 saniye süre ile kontrol etme
8) Soluk alıp vermiyorsa alnının üzerine koyduğu elin baş ve işaret parmağını kullanarak hasta/yaralının burnunu kapatma
9) Baş geriye doğru eğilmiş pozisyonda iken hasta/yaralının ağzın içine alacak şekilde yerleştirme
10) Eğer solunum yoksa çocuğun göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 2 kurtarıcı nefes verme ve havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
11) Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini ortalayarak (göğüs kemiğinin üst ve alt ucunun ortası) göğüsün merkezini tespit etme
12) Bir elin topuğunu göğsün merkezine yerleştirme; (çocuk yetişkin görünümdeyse yetişkinlerde olduğu gibi iki el ile kalp basısı uygulama
13) Parmaklar göğüs kafesiyle temas ettirilmeden, dirseği bükmeden, göğüs kemiği üzerine vücuda dik olacak şekilde tutma
14) Göğüs kemiği 2.5-5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar bası uygulama bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
15) Hasta/yaralı çocuğa 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (30:2)
16) Temel yaşam desteğine çocuğun yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
Bebeklerde (0-12 Ay) Dış Kalp Masajı Ve Yapay Solunum Uygulama Becerisi
1) Kendisinin ve bebeğin güvenliğinden emin olma
2) Ayak tabanına hafifçe vurarak bilinç durumunu kontrol etme
(Bebeğin bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa 112’yi aratma) ilkyardımcı yalnız ise; 5 kurtarıcı solunumdan sonra 30:2 göğüs basısının 5 tur uygulanmasından sonra 112’yi arama
3) Ağız kontrol edilerek varsa yabancı cismi temizleme
4) Sıkan giysileri gevşetme
5) Bir eli bebeğin alnına koyma, diğer elin iki parmağı ile çeneyi yukarı geri iterek hafifçe başı geriye eğme
6) Bebeğin solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemi ile 5 saniye süre ile kontrol etme:
7) Solunum yoksa, ağız dolusu nefes alarak bebeğin ağız ve burnunu içine alacak şekilde
yerleştirme
8) Bebeğin göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 5 kurtarıcı nefes verme ve havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol
etme
9) Kalp basısı uygulamak için bebeğin (iki meme başının altındaki hattın ortası göğüs
merkezini oluşturur) göğüs merkezini tesbit etme
10) Bir elin orta ve yüzük parmağını bebeğin göğüs merkezine yerleştirme
11) İki parmakla göğüs kemiği 1-1,5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar) bası uygulama, bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
12) Bebeğe kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (30:2)
13) Temel yaşam desteğine bebeğin yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
Hava yolu tıkanıklığı nedir?
Hava yolunun, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Tıkanma tam tıkanma yada kısmi tıkanma şeklinde olabilir.
Hava yolu tıkanıklığı belirtileri nelerdir?
Kısmi tıkanma belirtileri:
Öksürür
Nefes alabilir
Konuşabilir
Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşvik edilir.
Kısmi tıkanıklık olan kişilerde nasıl ilkyardım uygulanır?
Eğer kişinin hava yolunda yeterli hava giriş çıkışı mevcut ise, kazazede öksürmeye teşvik edilmeli, yakından izlenmeli ve başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Kazazedenin henüz ayakta durabildiği bu dönemde onun arka tarafında yer alınmalıdır.
Bu durumda, kazazede öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılmalıdır.
Kazazedenin solunum ve öksürüğü zayıflarsa ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalıdır.
Belirgin bir yabancı cisim, yerinden çıkmış veya gevşemiş takma dişleri varsa bunlar yerinden çıkarılır.
Eğer yabancı cisim görülemiyorsa ve hastanın durumu kötüye gidiyorsa yukarıda tam tıkanmada anlatılan uygulamalara başlanır.
Tam tıkanma belirtileri:
Nefes alamaz,
Acı çeker, ellerini boynuna götürür,
Konuşamaz,
Rengi morarmıştır,
Bu durumda Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) yapılır.
Tam tıkanıklık olan kişilerde Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) nasıl uygulanır?
Bilinci yerinde olan(=bilinci açık) kişilerde Heimlich manevrası:
Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,
Arkadan sarılarak gövdesi kavranır,
Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır,
Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır,
Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır,
Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir,
Tıbbi yardım istenir (112).
1-8 Yaş Çocuklarda Solunum Yolu Tıkanması:
Yetişkindeki gibi Heimlich Manevrası uygulanır, ancak çocuğun boyu kısaysa boyuna uygun olarak diz çökülüp tek elle uygulama yapılır.
Bebeklerde tam tıkanıklık olan hava yolunun açılması:
Bebek ilkyardımcının bir kolu üzerine ters olarak yatırılır,
Başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü pozisyonda öne doğru eğilir,
Baş gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur,
5 kez el bileğinin iç kısmı ile bebeğin sırtına kürek kemiklerinin arasına hafifçe vurulur,
Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir,
Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır,
Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir,
Tıbbi yardım istenir (112).
Kaynak : e-ilkyardim.org