TEKSTİL İŞLETMELERİNE YÖNELİK NEFES AÇICI TOZ MASKESİ TASARIMI
DESIGN OF A DUST MASK PROVIDING COMFORTABLE BREATHING FOR TEXTILE MILL
13 MART 2015
Öz
İplik-dokuma-örme işletmelerinde diğer işletmelere göre tozlardan kaynaklı riskler daha fazladır (Uğurlu, 2011). Bu nedenle özellikle yoğun toz bulunan yerlerde çalışanların kişisel koruyucu toz maskeleri kullanması gerekmektedir. Özellikle pamuklu işletmelerde ortamın yüksek nem ve sıcaklığı, termal konfor şartlarını kötüleştirmektedir. Bu şartlar altında çalışanlar ise toz maskesi ile kendilerini rahat ve konforlu hissedememekte ve maske kullanımını reddetmektedirler. Bu projede, okaliptüs yağı aplike edilmiş dokusuz yüzey (non-woven) filtrelerin kullanıldığı valfli toz maskelerinin tasarımı ve üretilmesi amaçlanmaktadır. Böylece tekstil işletmelerinde tozlu ortamda çalışanlar, bu maskeler ile kendilerini daha konforlu hissedecekler, daha rahat nefes alabileceklerdir.
Projenin Amacı
Bu projede, okaliptüs yağı aplike edilmiş non-woven filtrelerin kullanıldığı valfli toz maskelerinin üretilmesi amaçlanmaktadır. Böylece tozlu ortamda çalışanlar, bu maskeler ile kendilerini daha konforlu hissedecekler, nefes almaları daha kolay olacaktır. Ayrıca yurdumuzda sadece odun hammaddesi üretiminde kullanılmakta olan okaliptüs ağaçlarının en az odunu kadar kıymetli olan uçucu yağlarından da faydalanılması sağlanacaktır.
Giriş
Tekstil sektörü iş sağlığı ve güvenliği açısından oldukça riskli bir sektördür. İplik-dokuma-örme işletmelerinde diğer işletmelere göre tozlardan kaynaklı riskler daha fazladır (Uğurlu, 2011). Bugün yeni kurulan fabrikalarda elyaf tamamen kapalı sistemlerde pnömatik olarak işlem görmekte ve taşınmaktadır. Ancak, teknoloji ne kadar ilerlese de toz yayılımı tam olarak kontrol altına alınamamakta ve zaman geçtikçe klima tesisatlarında tıkanmalar, yıpranma v.b durumlar sebebiyle yayılan toz miktarında artış olabilmektedir. Tozlar, çeşitli organik ve anorganik maddelerde aşınma, parçalanma, öğütme, yanma sonucu oluşan ve büyüklükleri bir kaç angström (0,1 nanometre) ile 300 m arasında değişen maddelerdir (İSGGM, 2011). Organik tozlardan olan pamuk tozlarına özellikle çır çır işletmelerinde, iplik, dokuma ve örme işletmelerinde sıklıkla rastlanmaktadır. Toz, vücuda solunum yoluyla girmekte, alerjik reaksiyonlara, astım ataklarına, mesleki astıma ve hatta meslek hastalığı olarak kabul edilen bissinoza neden olabilmektedir. Bu nedenle özellikle yoğun toz bulunan yerlerde çalışanların kişisel koruyucu toz maskeleri kullanması gerekmektedir. Özellikle pamuklu işletmelerde ortamın yüksek nem ve sıcaklığı, termal konfor şartlarını kötüleştirmektedir. Bu şartlar altında çalışanlar ise toz maskesi ile kendilerini rahat ve konforlu hissedememekte ve maske kullanımını reddetmektedirler. Yapılan araştırmalarda çok çeşitli toz maskesine rastlanmıştır. Bunların 3 boyutlu ve valfli olanları nispeten daha kullanışlıdır. Ancak bu proje ile daha konforlu ve rahatlatıcı bir maskenin tasarımı hedeflenmektedir. Okaliptüs yağı, değişik okaliptüs türlerinin yapraklarından su buharı distilasyonu ile elde edilen uçucu yağdır. Yağ büyük oranda (en az %70) 1,8-sineol (okaliptol) içerir. Uçucu yağda bulunan okaliptolden (sineol) kaynaklı dekonjestan etkisi öksürük, soğuk algınlığı, solunum yolu hastalıkları, astım, bronşit tedavisinde etkilidir ve nefes açıcı etki gösterir.
Yaklaşım
Bu projede, okaliptüs yağı aplike edilmiş non-woven filtrelerin kullanıldığı valfli toz maskelerinin üretilmesi amaçlanmaktadır. Filtre olarak kullanılacak dokusuz yüzey (non-woven) üretiminde düşük çapa sahip liflerin kullanımı ile küçük gözenek boyutu, yüksek yoğunluk ve yüksek filtrasyon verimliliği amaçlanmaktadır (Aslan ve Kaplan, 2010). Sonrasında dokusuz yüzeye terbiye işlemi ile okaliptüs yağı aplike edilecektir. Böylece işletmede tozlu ortamda çalışanlar, bu maskeler ile kendilerini daha konforlu hissedecekler, nefes almaları daha rahat olacaktır. Proje kapsamında tasarımı ve üretimi yapılan toz maskelerinin etkinliği, tekstil sanayinde kullanılarak test edilecektir.
Beklenen Sonuç
Projenin başarıya ulaşması halinde, tekstil işletmelerinde kişisel koruyucu toz maskesi kullanımı daha yaygın ve etkin bir hale getirilebilecektir. Ayrıca sineol etkin maddesini içeren okaliptüs yağı için yeni bir kullanım alanı yaratılmış olacaktır.
DESIGN OF A DUST MASK PROVIDING COMFORTABLE BREATHING FOR TEXTILE MILL
13 MART 2015
Öz
İplik-dokuma-örme işletmelerinde diğer işletmelere göre tozlardan kaynaklı riskler daha fazladır (Uğurlu, 2011). Bu nedenle özellikle yoğun toz bulunan yerlerde çalışanların kişisel koruyucu toz maskeleri kullanması gerekmektedir. Özellikle pamuklu işletmelerde ortamın yüksek nem ve sıcaklığı, termal konfor şartlarını kötüleştirmektedir. Bu şartlar altında çalışanlar ise toz maskesi ile kendilerini rahat ve konforlu hissedememekte ve maske kullanımını reddetmektedirler. Bu projede, okaliptüs yağı aplike edilmiş dokusuz yüzey (non-woven) filtrelerin kullanıldığı valfli toz maskelerinin tasarımı ve üretilmesi amaçlanmaktadır. Böylece tekstil işletmelerinde tozlu ortamda çalışanlar, bu maskeler ile kendilerini daha konforlu hissedecekler, daha rahat nefes alabileceklerdir.
Projenin Amacı
Bu projede, okaliptüs yağı aplike edilmiş non-woven filtrelerin kullanıldığı valfli toz maskelerinin üretilmesi amaçlanmaktadır. Böylece tozlu ortamda çalışanlar, bu maskeler ile kendilerini daha konforlu hissedecekler, nefes almaları daha kolay olacaktır. Ayrıca yurdumuzda sadece odun hammaddesi üretiminde kullanılmakta olan okaliptüs ağaçlarının en az odunu kadar kıymetli olan uçucu yağlarından da faydalanılması sağlanacaktır.
Giriş
Tekstil sektörü iş sağlığı ve güvenliği açısından oldukça riskli bir sektördür. İplik-dokuma-örme işletmelerinde diğer işletmelere göre tozlardan kaynaklı riskler daha fazladır (Uğurlu, 2011). Bugün yeni kurulan fabrikalarda elyaf tamamen kapalı sistemlerde pnömatik olarak işlem görmekte ve taşınmaktadır. Ancak, teknoloji ne kadar ilerlese de toz yayılımı tam olarak kontrol altına alınamamakta ve zaman geçtikçe klima tesisatlarında tıkanmalar, yıpranma v.b durumlar sebebiyle yayılan toz miktarında artış olabilmektedir. Tozlar, çeşitli organik ve anorganik maddelerde aşınma, parçalanma, öğütme, yanma sonucu oluşan ve büyüklükleri bir kaç angström (0,1 nanometre) ile 300 m arasında değişen maddelerdir (İSGGM, 2011). Organik tozlardan olan pamuk tozlarına özellikle çır çır işletmelerinde, iplik, dokuma ve örme işletmelerinde sıklıkla rastlanmaktadır. Toz, vücuda solunum yoluyla girmekte, alerjik reaksiyonlara, astım ataklarına, mesleki astıma ve hatta meslek hastalığı olarak kabul edilen bissinoza neden olabilmektedir. Bu nedenle özellikle yoğun toz bulunan yerlerde çalışanların kişisel koruyucu toz maskeleri kullanması gerekmektedir. Özellikle pamuklu işletmelerde ortamın yüksek nem ve sıcaklığı, termal konfor şartlarını kötüleştirmektedir. Bu şartlar altında çalışanlar ise toz maskesi ile kendilerini rahat ve konforlu hissedememekte ve maske kullanımını reddetmektedirler. Yapılan araştırmalarda çok çeşitli toz maskesine rastlanmıştır. Bunların 3 boyutlu ve valfli olanları nispeten daha kullanışlıdır. Ancak bu proje ile daha konforlu ve rahatlatıcı bir maskenin tasarımı hedeflenmektedir. Okaliptüs yağı, değişik okaliptüs türlerinin yapraklarından su buharı distilasyonu ile elde edilen uçucu yağdır. Yağ büyük oranda (en az %70) 1,8-sineol (okaliptol) içerir. Uçucu yağda bulunan okaliptolden (sineol) kaynaklı dekonjestan etkisi öksürük, soğuk algınlığı, solunum yolu hastalıkları, astım, bronşit tedavisinde etkilidir ve nefes açıcı etki gösterir.
Yaklaşım
Bu projede, okaliptüs yağı aplike edilmiş non-woven filtrelerin kullanıldığı valfli toz maskelerinin üretilmesi amaçlanmaktadır. Filtre olarak kullanılacak dokusuz yüzey (non-woven) üretiminde düşük çapa sahip liflerin kullanımı ile küçük gözenek boyutu, yüksek yoğunluk ve yüksek filtrasyon verimliliği amaçlanmaktadır (Aslan ve Kaplan, 2010). Sonrasında dokusuz yüzeye terbiye işlemi ile okaliptüs yağı aplike edilecektir. Böylece işletmede tozlu ortamda çalışanlar, bu maskeler ile kendilerini daha konforlu hissedecekler, nefes almaları daha rahat olacaktır. Proje kapsamında tasarımı ve üretimi yapılan toz maskelerinin etkinliği, tekstil sanayinde kullanılarak test edilecektir.
Beklenen Sonuç
Projenin başarıya ulaşması halinde, tekstil işletmelerinde kişisel koruyucu toz maskesi kullanımı daha yaygın ve etkin bir hale getirilebilecektir. Ayrıca sineol etkin maddesini içeren okaliptüs yağı için yeni bir kullanım alanı yaratılmış olacaktır.
