Kıdem ve ihbar tazminatı konusu çokça yazıldı. Sıkıldınız. Peki çalışanların ve işverenlerin bilmesinde yarar bulunan diğer tazminatları, yani, ayrımcılık, kötüniyet ve sendikacılık tazminatlarını ele alsak ve bu tazminatlar arasındaki ilişkiyi incelesek. Ne dersiniz? İşte detaylar:
1-Ayırımcılık tazminatı nedir?
Eşit davranma ilkesi tüm hukuk alanında geçerli olup iş hukuku bakımından işverene işyerinde çalışan işçiler arasında haklı ve objektif bir sebep olmadıkça farklı davranmama borcu yüklemektedir. Başka bir ifadeyle işverenin ayrım yapma yasağı işyerinde çalışan işçiler arasında keyfi biçimde ayrım yapılmasını yasaklamaktadır.
İşverenin eşit davranma borcuna aykırı davranmasının yaptırımı 4857 Sayılı Kanun'un 5. Maddesi'nin 6. fıkrasında düzenlenmiştir. Anılan hükme göre işçinin dört aya kadar ücreti tutarında bir ücretten başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep imkanı bulunmaktadır. Bu tazminata ayırımcılık tazminatı denmektedir.
2-Kötüniyet tazminatı nedir?
Fesih hakkını kötüye kullanan işveren, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 17. Maddesi uyarınca bildirim sürelerine ait ücretin üç katı tutarında tazminat ödemek zorundadır. Bahsi geçen tazminata uygulamada kötüniyet tazminatı denilmektedir. Bu tazminattan iş güvencesi kapsamında olmayan, yani işe iade davası açma hakkı olmayan işçiler faydalanabilmektedir.
3-Sendikacılık tazminatı nedir?
İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz. İşvereninin bu yükümlülüğe aykırı hareket etmesi hâlinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminat alma hakkı doğar. (6356 Sayılı Kanun-Madde 25)
4-Ayırımcılık tazminatı ile kötü niyet tazminatı ilişkisi.
Aynı olay sebebiyle, hem ayrımcılık hem de kötü niyet tazminatına hak kazanılması halinde her iki tazminatında ödeneceği öğretide ileri sürülmekte ise de Yargıtay aksi görüştedir:
"Somut olayda, aynı fesih sebebine bağlı olarak hem kötüniyet tazminatına, hem de eşit davranma borcuna aykırılık tazminatına hükmedilmiştir. Aynı fesih sebebine bağlı olarak iki ayrı tazminata hükmedilebilmesi, ancak kanunun açıkça cevaz verdiği hallerde mümkündür. Oysa, yukarıda bahsedilen 4857 Sayılı Kanun hükümlerinden iki tazminata da hükmedilebileceği sonucuna ulaşılamamaktadır. Bu durumda, aynı olay sebebiyle birden fazla tazminat koşullarının gerçekleşmesi halinde, işçi lehine olan tazminata hükmedilmesi gerekirken, iki tazminata birden hükmedilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı (BOZULMASINA), oybirliği ile karar verildi. Y22HD 29.11.2013 E.2012/29053 - K.2013/27095"
Anlaşılacağı üzere Yargıtay, aynı fesih sebebi dolayısıyla ayrımcılık tazminatı ve kötüniyet tazminatına hak kazanan çalışana, bu tazminatların her ikisinin değil, işçi lehine olanın, yani, yüksek olanın ödenmesi gerektiğini hükme bağlanmıştır.
5-Ayırımcılık tazminatı ve sendikacılık tazminatı ilişkisi
İşçinin işten çıkarılmasında işverenin eşit davranma borcuna aykırı davranışı sendikacılık nedenine dayalı olabilir. Bu durumda ayrımcılık ve sendikacılık tazminatlarından hangisinin uygulanacağı sorusunun cevabı, İş Kanunun 5'inci Maddesi 6'ncı fıkrasında belirtildiği gibi, sendikacılık tazminatıdır. İşçinin işten çıkarılmasında işverenin eşit davranma yükümlülüğüne aykırı davranışı sendikacılık nedenine dayalı bir ayrımcılık ise, işçien fazla 4 aylık ücret tutarındaki ayrımcılık tazminatına değil, en az bir yıllık ücret tutarında olan sendikacılık tazminatına hak kazanır.
Star Gazetesi | 09.05.2017
1-Ayırımcılık tazminatı nedir?
Eşit davranma ilkesi tüm hukuk alanında geçerli olup iş hukuku bakımından işverene işyerinde çalışan işçiler arasında haklı ve objektif bir sebep olmadıkça farklı davranmama borcu yüklemektedir. Başka bir ifadeyle işverenin ayrım yapma yasağı işyerinde çalışan işçiler arasında keyfi biçimde ayrım yapılmasını yasaklamaktadır.
İşverenin eşit davranma borcuna aykırı davranmasının yaptırımı 4857 Sayılı Kanun'un 5. Maddesi'nin 6. fıkrasında düzenlenmiştir. Anılan hükme göre işçinin dört aya kadar ücreti tutarında bir ücretten başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep imkanı bulunmaktadır. Bu tazminata ayırımcılık tazminatı denmektedir.
2-Kötüniyet tazminatı nedir?
Fesih hakkını kötüye kullanan işveren, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 17. Maddesi uyarınca bildirim sürelerine ait ücretin üç katı tutarında tazminat ödemek zorundadır. Bahsi geçen tazminata uygulamada kötüniyet tazminatı denilmektedir. Bu tazminattan iş güvencesi kapsamında olmayan, yani işe iade davası açma hakkı olmayan işçiler faydalanabilmektedir.
3-Sendikacılık tazminatı nedir?
İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz. İşvereninin bu yükümlülüğe aykırı hareket etmesi hâlinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminat alma hakkı doğar. (6356 Sayılı Kanun-Madde 25)
4-Ayırımcılık tazminatı ile kötü niyet tazminatı ilişkisi.
Aynı olay sebebiyle, hem ayrımcılık hem de kötü niyet tazminatına hak kazanılması halinde her iki tazminatında ödeneceği öğretide ileri sürülmekte ise de Yargıtay aksi görüştedir:
"Somut olayda, aynı fesih sebebine bağlı olarak hem kötüniyet tazminatına, hem de eşit davranma borcuna aykırılık tazminatına hükmedilmiştir. Aynı fesih sebebine bağlı olarak iki ayrı tazminata hükmedilebilmesi, ancak kanunun açıkça cevaz verdiği hallerde mümkündür. Oysa, yukarıda bahsedilen 4857 Sayılı Kanun hükümlerinden iki tazminata da hükmedilebileceği sonucuna ulaşılamamaktadır. Bu durumda, aynı olay sebebiyle birden fazla tazminat koşullarının gerçekleşmesi halinde, işçi lehine olan tazminata hükmedilmesi gerekirken, iki tazminata birden hükmedilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı (BOZULMASINA), oybirliği ile karar verildi. Y22HD 29.11.2013 E.2012/29053 - K.2013/27095"
Anlaşılacağı üzere Yargıtay, aynı fesih sebebi dolayısıyla ayrımcılık tazminatı ve kötüniyet tazminatına hak kazanan çalışana, bu tazminatların her ikisinin değil, işçi lehine olanın, yani, yüksek olanın ödenmesi gerektiğini hükme bağlanmıştır.
5-Ayırımcılık tazminatı ve sendikacılık tazminatı ilişkisi
İşçinin işten çıkarılmasında işverenin eşit davranma borcuna aykırı davranışı sendikacılık nedenine dayalı olabilir. Bu durumda ayrımcılık ve sendikacılık tazminatlarından hangisinin uygulanacağı sorusunun cevabı, İş Kanunun 5'inci Maddesi 6'ncı fıkrasında belirtildiği gibi, sendikacılık tazminatıdır. İşçinin işten çıkarılmasında işverenin eşit davranma yükümlülüğüne aykırı davranışı sendikacılık nedenine dayalı bir ayrımcılık ise, işçien fazla 4 aylık ücret tutarındaki ayrımcılık tazminatına değil, en az bir yıllık ücret tutarında olan sendikacılık tazminatına hak kazanır.
Star Gazetesi | 09.05.2017