Hükümetin seçim programında ve altı aylık vaatlerinde yer alan ve beklenen önemli bir husus da kamudaki yaklaşık 720 bin kişilik taşeron işçilerine kadro beklentisi idi.
Taşeron işçiliği ülkemizde uygulanış şekli itibariyle yıllık izin, kıdem tazminatı gibi haklardan yoksun bırakılan, asgari ücretin ve buna yakın ücretten yukarı çıkamayan, fiilen iş güvencesi olmayan bir çalışma biçimi. 6552 sayılı Kanunla alınan önlemle 2014 yılından itibaren kamudaki taşeron işçilerinin kıdem tazminatı ve yıllık izin hakları güvenceye alınmış oldu.
Bu konuda kamu kurumlarında çalıştırılan taşeron işçilerinin kadroya alınması için asıl iş kavramına dayanarak dava açan ve bu davayı kazanan Karayolları işçileri bahse konu yargı kararına rağmen bu kadrolarına henüz kavuşmuş değiller.
Durum bu merkezde iken hükümetin vaadi heyecan oluşturacak nitelikteydi. Yasanın TBMM’ye sevk edileceği haberi bile kitleleri coşturmaya yetti. Üstelik kamudaki taşeron işçilerinden sadece asıl işi yapanlar değil yardımcı işi yapanların da yararlanacak olması bu coşkuyu artırdı, peki gerisi?
Ana hatlarını Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın ekranlarda ifade ettiği tasarının ne anlama geldiğini bir de bizden dinleyin.
BEŞİNCİ STATÜ GELİYOR
Kamuda personel çalıştırma statüsü olarak dört ana unsur bulunuyor. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 4 üncü maddesi “Kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle gördürülür” diyor. Buna göre kamu görevleri;
1-MEMURLAR
2-SÖZLEŞMELİ PERSONEL
3-GEÇİCİ PERSONEL
4-İŞÇİLER eliyle gördürülüyor.
Bakanın açıklamasına göre kamu taşeron işçileri ne memur ne sözleşmeli personel ne geçici personel ve ne de daimi işçi olacaklar.
Bu istihdam şekillerine bir beşinci unsur daha ekleniyor: “Özel statülü sözleşmeli personel“, işte taşeron işçileri bu yeni statüye göre istihdam edilecekler.
Yani taşeron işçileri ne memur ne sözleşmeli personel ne geçici personel ve ne de işçi olmayacaklar, “Özel statülü sözleşmeli personel” sayılacaklar.
KADRO YOK POZİSYON VAR
Kamu taşeron işçileri memur veya işçi yapılmayacaklarına göre bir kere “Kadro” lafzını aradan kaldırmamız gerekiyor.
Kamudaki taşeron işçilerinin kamu pozisyonlarına alınmaları uzun süreden beri beklenen bir haktı. Mevcut haliyle yeni düzenleme haklar bakımından beklentileri karşılamaktan uzak bulunuyor. Yasanın çıkış süreci merakla bekleniyor.
“Kadro” lafzı sadece memurlar ve daimi işçiler için söz konusudur. Devlette sözleşmeli personelin veya geçici personelin kadrosu olmaz, pozisyonu olur ve bu yeni statünün de kadrosu söz konusu değil, teşkil edilecek yeni pozisyonlar söz konusu. Bu nedenle “Kadro” kelimesi bu konuda “Galat” durumunda.
ÜCRET KALDIĞI YERDEN
Bu taşeron işçilerine özgü yeni statüde “ücret” unsuru da taşeron işçisiyken en son aldığı ücreti olacak. Yani başlangıçta ücret bakımından bir değişiklik olmayacak, bu da taşeron işçisinin içini buruklaştıracak ilk etken.
ASIL İŞİ YAPANLAR GÜME GİTMESİN
Hele ki ilk bakışta kamuda “asıl işi” yapan taşeron işçilerinin bu konuda mağduriyeti söz konusu. Zira bu işçiler dava açarak konumunu kanıtlayıp asıl işçi kadrosuna geçip onlar kadar ücret ve diğer haklara sahip olabilecek iken asıl iş ve yardımcı işlerin aynı torbaya konması nedeniyle ücret bakımından emsali kadrolu çalışanlar kadar ücret alma hakkı bakımından eksik kalmış olacaklar.
Sigortalılık statüsü bakımından da tıpkı kamudaki sözleşmeli personel (399 sayılı KHK’ye tabi sözleşmeliler hariç) gibi, geçici personel gibi, işçi personel gibi 4/1-a sigortalısı sayılacaklar. Yani bugüne kadar taşeron işçisi iken var olan 4/a (SSK) sigortalılığı statüsü devam edecek.
Memurlar ise bilindiği üzerre 5510/4-c sigortalısı.
KAMUYA KİMLER NASIL GEÇECEK
Halen kamu kurumlarındaki taşeron işçilerinden;
*Kamu kurumlarında taşeron işçisi olarak 1 Kasım 2015 tarihinin öncesinden beridir kamu taşeron işçisi olarak çalışıyor olmak,
*Emeklilik yaşı gelmemiş olmak
*Açılacak sınavda başarılı olmak
Koşullarıyla kamuya geçiş mümkün olacak. Geçici ve kısmi süreli çalışanlar da bu haktan faydalanabilecek. Ancak bu şartların sağlanması sırasında 720 bin kişinin önemli bir bölümü elenmiş olacak.
İŞ GARANTİSİNDE SINIR
“Özel statülü sözleşmeli personel” tıpkı geçici personel gibi bu şekilde dilediği kadar çalışamayacak, emeklilik hakkını elde ettiğinde sözleşmesi sona erdirilecek. Ama emeklilik hakkını elde edinceye kadar çalıştırılmaları performanslarına ve verimlerine bağlı olarak üçer yıllık sözleşmeleri yenilenmeleri biçiminde olacak. Sözleşmelerin uzatılmasına dair esaslar çıkartılacak yasada ve Bakanlar Kurulu kararlarıyla ortaya konacak.
KAVRAMLAR DİKKAT
Kamu kurum ve kuruluşlarında 657/4-a (Memurlar), 657/4-b (Sözleşmeli personel), 657/4-c (Geçici personel) ve 657/4/d (İşçiler) statüsüne ek olarak “Özel statülü sözleşmeli personel” adında bir yeni statümüz daha olacak. Birbirinden farklı özlük ve sosyal haklara sahip bu statüler gibi yeni ihdas edilen özel statülü sözleşmeli personelin de özlük ve sosyal haklarındaki diğer detaylar için çıkacak düzenlemeyi beklemek gerekiyor.
Kamudaki statüleri haklar bakımından kategorize edecek olursak, memurların ve daimi işçilerin ön katarda olduğunu, arkasındaki katara sözleşmeli personelin, onun arkasındaki katara geçici personelin, en arkadaki katara da yeni statü olarak kamudaki taşeron işçilerinden oluşacak “Özel statülü sözleşmeli personelin” konduduğunu belirtebiliriz.
TAŞERONUN KENDİSİNE PARA YOK
Sayın Bakanın da anlatımından ortaya çıkan taşeron işçilerinin bu haliyle beklediklerinin büyük ölçüde karşılanmadığını, kamuda haklar bakımından en gerideki geçici personelin bile imrenmeyeceği özel statülü sözleşmeli personel konumunun taşeron işçileri için “İç güveysinden hallice” sayılacağını belirtmek yanlış olmayacaktır.
Sayın Bakan Naci Ağbal da özel statülü sözleşmeli personel haklarını vurgularken taşeron işçilerinin önceki pozisyonlarındaki yıllık sözleşme hakkının üç yıla çıkarılmış olmasını öne sürüyor. Oysa zaten 6552 sayılı Kanunla kamudaki taşeron işçiliernin sözleşmeleri üç yıla daha önce çıkartılmıştı.
Bu değişiklikle getirilen en önemli yeniliğin artık kamu kurumlarının “Taşeron” unvanlı aracılara para vermeyeceği gerçeği olduğunu belirtebiliriz.
Elbette her şey bitmiş değil, bilakis yeni başlıyor, Başbakanlıkça TBMM’ye sevk edilecek yasa tasarısının biraz daha üzerinde durularak TBMM komisyonlarında, en nihayet de Genel Kurulda memnuniyet düzeyinin artırılmasını bekleyeceğiz.
24.03.2016
Taşeron işçiliği ülkemizde uygulanış şekli itibariyle yıllık izin, kıdem tazminatı gibi haklardan yoksun bırakılan, asgari ücretin ve buna yakın ücretten yukarı çıkamayan, fiilen iş güvencesi olmayan bir çalışma biçimi. 6552 sayılı Kanunla alınan önlemle 2014 yılından itibaren kamudaki taşeron işçilerinin kıdem tazminatı ve yıllık izin hakları güvenceye alınmış oldu.
Bu konuda kamu kurumlarında çalıştırılan taşeron işçilerinin kadroya alınması için asıl iş kavramına dayanarak dava açan ve bu davayı kazanan Karayolları işçileri bahse konu yargı kararına rağmen bu kadrolarına henüz kavuşmuş değiller.
Durum bu merkezde iken hükümetin vaadi heyecan oluşturacak nitelikteydi. Yasanın TBMM’ye sevk edileceği haberi bile kitleleri coşturmaya yetti. Üstelik kamudaki taşeron işçilerinden sadece asıl işi yapanlar değil yardımcı işi yapanların da yararlanacak olması bu coşkuyu artırdı, peki gerisi?
Ana hatlarını Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın ekranlarda ifade ettiği tasarının ne anlama geldiğini bir de bizden dinleyin.
BEŞİNCİ STATÜ GELİYOR
Kamuda personel çalıştırma statüsü olarak dört ana unsur bulunuyor. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 4 üncü maddesi “Kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle gördürülür” diyor. Buna göre kamu görevleri;
1-MEMURLAR
2-SÖZLEŞMELİ PERSONEL
3-GEÇİCİ PERSONEL
4-İŞÇİLER eliyle gördürülüyor.
Bakanın açıklamasına göre kamu taşeron işçileri ne memur ne sözleşmeli personel ne geçici personel ve ne de daimi işçi olacaklar.
Bu istihdam şekillerine bir beşinci unsur daha ekleniyor: “Özel statülü sözleşmeli personel“, işte taşeron işçileri bu yeni statüye göre istihdam edilecekler.
Yani taşeron işçileri ne memur ne sözleşmeli personel ne geçici personel ve ne de işçi olmayacaklar, “Özel statülü sözleşmeli personel” sayılacaklar.
KADRO YOK POZİSYON VAR
Kamu taşeron işçileri memur veya işçi yapılmayacaklarına göre bir kere “Kadro” lafzını aradan kaldırmamız gerekiyor.
Kamudaki taşeron işçilerinin kamu pozisyonlarına alınmaları uzun süreden beri beklenen bir haktı. Mevcut haliyle yeni düzenleme haklar bakımından beklentileri karşılamaktan uzak bulunuyor. Yasanın çıkış süreci merakla bekleniyor.
“Kadro” lafzı sadece memurlar ve daimi işçiler için söz konusudur. Devlette sözleşmeli personelin veya geçici personelin kadrosu olmaz, pozisyonu olur ve bu yeni statünün de kadrosu söz konusu değil, teşkil edilecek yeni pozisyonlar söz konusu. Bu nedenle “Kadro” kelimesi bu konuda “Galat” durumunda.
ÜCRET KALDIĞI YERDEN
Bu taşeron işçilerine özgü yeni statüde “ücret” unsuru da taşeron işçisiyken en son aldığı ücreti olacak. Yani başlangıçta ücret bakımından bir değişiklik olmayacak, bu da taşeron işçisinin içini buruklaştıracak ilk etken.
ASIL İŞİ YAPANLAR GÜME GİTMESİN
Hele ki ilk bakışta kamuda “asıl işi” yapan taşeron işçilerinin bu konuda mağduriyeti söz konusu. Zira bu işçiler dava açarak konumunu kanıtlayıp asıl işçi kadrosuna geçip onlar kadar ücret ve diğer haklara sahip olabilecek iken asıl iş ve yardımcı işlerin aynı torbaya konması nedeniyle ücret bakımından emsali kadrolu çalışanlar kadar ücret alma hakkı bakımından eksik kalmış olacaklar.
Sigortalılık statüsü bakımından da tıpkı kamudaki sözleşmeli personel (399 sayılı KHK’ye tabi sözleşmeliler hariç) gibi, geçici personel gibi, işçi personel gibi 4/1-a sigortalısı sayılacaklar. Yani bugüne kadar taşeron işçisi iken var olan 4/a (SSK) sigortalılığı statüsü devam edecek.
Memurlar ise bilindiği üzerre 5510/4-c sigortalısı.
KAMUYA KİMLER NASIL GEÇECEK
Halen kamu kurumlarındaki taşeron işçilerinden;
*Kamu kurumlarında taşeron işçisi olarak 1 Kasım 2015 tarihinin öncesinden beridir kamu taşeron işçisi olarak çalışıyor olmak,
*Emeklilik yaşı gelmemiş olmak
*Açılacak sınavda başarılı olmak
Koşullarıyla kamuya geçiş mümkün olacak. Geçici ve kısmi süreli çalışanlar da bu haktan faydalanabilecek. Ancak bu şartların sağlanması sırasında 720 bin kişinin önemli bir bölümü elenmiş olacak.
İŞ GARANTİSİNDE SINIR
“Özel statülü sözleşmeli personel” tıpkı geçici personel gibi bu şekilde dilediği kadar çalışamayacak, emeklilik hakkını elde ettiğinde sözleşmesi sona erdirilecek. Ama emeklilik hakkını elde edinceye kadar çalıştırılmaları performanslarına ve verimlerine bağlı olarak üçer yıllık sözleşmeleri yenilenmeleri biçiminde olacak. Sözleşmelerin uzatılmasına dair esaslar çıkartılacak yasada ve Bakanlar Kurulu kararlarıyla ortaya konacak.
KAVRAMLAR DİKKAT
Kamu kurum ve kuruluşlarında 657/4-a (Memurlar), 657/4-b (Sözleşmeli personel), 657/4-c (Geçici personel) ve 657/4/d (İşçiler) statüsüne ek olarak “Özel statülü sözleşmeli personel” adında bir yeni statümüz daha olacak. Birbirinden farklı özlük ve sosyal haklara sahip bu statüler gibi yeni ihdas edilen özel statülü sözleşmeli personelin de özlük ve sosyal haklarındaki diğer detaylar için çıkacak düzenlemeyi beklemek gerekiyor.
Kamudaki statüleri haklar bakımından kategorize edecek olursak, memurların ve daimi işçilerin ön katarda olduğunu, arkasındaki katara sözleşmeli personelin, onun arkasındaki katara geçici personelin, en arkadaki katara da yeni statü olarak kamudaki taşeron işçilerinden oluşacak “Özel statülü sözleşmeli personelin” konduduğunu belirtebiliriz.
TAŞERONUN KENDİSİNE PARA YOK
Sayın Bakanın da anlatımından ortaya çıkan taşeron işçilerinin bu haliyle beklediklerinin büyük ölçüde karşılanmadığını, kamuda haklar bakımından en gerideki geçici personelin bile imrenmeyeceği özel statülü sözleşmeli personel konumunun taşeron işçileri için “İç güveysinden hallice” sayılacağını belirtmek yanlış olmayacaktır.
Sayın Bakan Naci Ağbal da özel statülü sözleşmeli personel haklarını vurgularken taşeron işçilerinin önceki pozisyonlarındaki yıllık sözleşme hakkının üç yıla çıkarılmış olmasını öne sürüyor. Oysa zaten 6552 sayılı Kanunla kamudaki taşeron işçiliernin sözleşmeleri üç yıla daha önce çıkartılmıştı.
Bu değişiklikle getirilen en önemli yeniliğin artık kamu kurumlarının “Taşeron” unvanlı aracılara para vermeyeceği gerçeği olduğunu belirtebiliriz.
Elbette her şey bitmiş değil, bilakis yeni başlıyor, Başbakanlıkça TBMM’ye sevk edilecek yasa tasarısının biraz daha üzerinde durularak TBMM komisyonlarında, en nihayet de Genel Kurulda memnuniyet düzeyinin artırılmasını bekleyeceğiz.
24.03.2016