Sosyal Güvenlik Hukukunda Yaş Düzeltmeleri
AKTİF 20 KASIM 2014.
Yaş düzeltme davaları gerçek doğum tarihinin Nüfus kaydına doğru olarak işlenmesi amacıyla açılmaktadır. Yazımızda Yaş Düzeltmelerinin Yasalar ile genel bir değerlendirmesini yaptıktan sonra yazıyı kaleme alış amacımız olan, yaş düzeltmelerinin Sosyal Güvenlik Hukuku açısından değerlendirmesini yapacağız.
Yaş Düzeltme Davalarının Açılması
Yaş düzeltme davalarına halk arasında erken emeklilik, daha az ceza almak, bazen de çocuğun okula erken başlaması için bu yola başvurulmaktadır. Yaş düzeltme davalarında esas Kanun olan 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununda ilgili işlemlerin usul ve işlemleri belirtilmiştir. 5490 sayılı Yasanın “Nüfus Kaydının Düzeltilmesine İlişkin Esaslar” başlıklı 35.maddesine istinaden, “mahkeme hükmü olmadıkça nüfus kütüklerinin hiçbir kaydı düzeltilemez ve kayıtların anlamını ve taşıdığı bilgileri değiştirecek şerhler konulamaz. Ancak olayların aile kütüklerine tescili esnasında yapılan maddi hatalar nüfus müdürlüğünce dayanak belgesine uygun olarak düzeltilir.” Aynı sayılı Kanununun 36.maddesinde ise göre yaş düzeltmesi konusunda yetkili mahkeme, yaşının düzeltilmesini isteyen kişinin en son ikamet ettiği yer görevli Asliye Hukuk Mahkemesidir.
5490 sayılı Kanundan başka 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 218 inci maddesinin ikinci fıkrasında,“Kovuşturma evresinde mağdur veya sanığın yaşının ceza hükümleri bakımından tespitiyle ilgili bir sorunla karşılaşılması halinde; mahkeme, ilgili kanunda belirlenen usule göre bu sorunu çözerek hüküm verir.” diyerek kovuşturma işleri ile ilgili olmak üzere Ceza Mahkemelerine de yaş düzeltmeleri konusunda özel bir yetki verilmiştir.
Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Yaş Düzeltmelerinin Değerlendirilmesi
Yaş düzeltmeleri hakkında kısaca bilgi verdikten sonra, yaş düzeltmelerini Sosyal Güvenlik Hukuku açısından değerlendirmek gerekirse, hem 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda hem de Sosyal Güvenlik Kurumun Genelgelerinde konu hakkında bilgilere ulaşmak mümkündür. İlgili Yasa gereği konuya değindikten sonra yaş düzeltme davalarını Yargıtay Kararları açısından değerlendireceğiz.
Yaş düzeltmeleri ile erken emeklilik konusunda avantaj sağlamak isteyenler karşısında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve ilgili Genelgeleri ile karşılaşmışlardır. Yaş düzeltmelerinin emeklilik koşullarına etki edip etmediği hususunda uygulama nasıldır? Sosyal Güvenlik Hukukumuzda ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra yapılan yaş düzeltmeleri geçerli kabul edilmemektedir. Bu durum mevcut 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince olduğu gibi 506 sayılı eski yasa uyarınca da uygulanmıştır. Buradaki ilk kez sigortalı olunan tarih ilk kez emekliliğe sayılan, yani uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunan tarihi ifade eder. Kısa vadeli sigortalı kollarına tabi olunan çıraklık, aday çıraklık ve stajyer sigortası halleri buna dahil değildir. İlk kez uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalı olmadan önceki yaş düzeltmeleri SGK tarafından geçerli kabul edilmektedir.
5510 sayılı Kanunun belirtilen hükümleri ile ana çerçevesi çizilen yaş düzeltmelerinin hukuki durumu, Sosyal Güvenlik Kurumu’nca çıkartılan “5510 sayılı Kanuna Göre 4/1-(a) ve 4/1-(b) Kapsamındaki Sigortalıların Tahsis İşlemleri” konulu 2011/58 sayılı Genelgede de aynen korunmuştur. Ancak yaş düzeltmelerinin birkaç istisna ile kabul edildiği görülmektedir.
İlgili Genelge ile; “Sigortalıların, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının tespit edildiği veya ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olduğu tarihten sonraki yaş düzeltmeleri dikkate alınmayacaktır. Diğer taraftan, nüfus kütüğünde ilk defa kayıtlı olan doğum tarihinin; Nüfus kütüğünün yenilenmesi sırasında, yeni kütük kayıtlarına, Nüfus kütüklerinin naklinde, yeni nüfus idaresi kayıtlarına, Türk vatandaşlığına geçenlerin Türkiye’deki nüfus idaresi kayıtlarına, hatalı işlenmiş olması nedeniyle yapılan düzeltmelerin, sigortalıların iradesi dışında nüfus idaresince yapılan maddi hataların giderilmesi amacını taşıması nedeniyle düzeltilmesi halinde, bu hususların belgelenmesi veya mahkeme kararında belirtilmiş olması halinde söz konusu kayıt düzeltmelerinde, düzeltilen yeni kayıt esas alınacaktır.” Açıklamaları ile konu hakkındaki istisna hükümlerini belirtmiştir.
Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 28.02.2014 tarihli 2014/5 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesinin getirdiği önemli düzenlemelerden birisi de “Yaş Düzeltmeleri” konusudur. 2014/5 sayılı Genelge ile; “İşe Giriş Bildirgesinin Düzenlenmesi, Kuruma Verilmesi ve Sigortalıların Tescili” başlıklı beşinci bölümüne “5- Yaş Düzeltmeleri” başlıklı bölüm ilave edilmiştir.
“5- Yaş Düzeltmeleri
Kanunun 57 nci maddesi gereğince uzun ve kısa vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortasından yararlanmada sigortaların yararlanmaya başlamadan önceki yaş düzeltmeleri kabul edilmekte, sigortalılıkları başlatılanların sigortalılık başlangıç tarihinden sonra yaptıkları yaş düzeltmeleri ise dikkate alınmamaktadır. Bu durumda yaş düzeltmelerine ilişkin mahkeme kararlarına istinaden tescil kütüklerinin tashihli yaşla ilgili bölümleri düzeltilecek ancak, uzun ve kısa vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortasına tabi olunduktan sonra yapılan düzeltmelerde sigortalılık hak ve mükellefiyetinin düzeltilmeden önceki yaşa göre belirleneceği sigortalılara bildirilecektir.”
Genelge ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 57.maddesi;
“İş kazasıyla meslek hastalığı halinde, hak sahiplerine bağlanacak gelirlerin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim veya sağlık kurulu raporu ile ilk defa tespit edildiği tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas alınır.
Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hükümlerin uygulanmasında, sigortalıların ve hak sahibi çocuklarının, mülga 2/6/1949 tarihli ve 5417 sayılı Kanun ve mülga 4/2/1957 tarihli ve 6900 sayılı Kanun ile 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı kanunlara, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tâbi sandıklara veya bu Kanuna göre ilk defa malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olduğu tarihte, nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, sigortalının bu Kanuna göre ilk defa çalışmaya başladığı tarihten sonra doğan çocuklarının ise nüfus kütüğüne ilk olarak yazılan doğum tarihleri esas alınır.
İş kazası, meslek hastalığı, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından gelir ve aylık tahsisleri ile sermaye değerinin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim raporuyla ilk defa tespit edildiği veya sigortalıların bu Kanuna ve bu Kanunla yürürlükten kaldırılmış kanunlara tâbi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten sonraki yaş düzeltmeleri dikkate alınmaz. ”
Konu hakkında Yargıtay Kararlarına değinecek olursak; Yargıtay yaş düzeltmelerinin ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra yapılmış ise sosyal sigortalar yönünden etkili olmadığı konusunda içtihatlar vermiştir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 14.04.2010 tarih ve 2010/219 K. sayılı içtihat kararı, Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 3869/7700; Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, 6171/6223; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 21-316/322; kararları da aynı doğrultudadır.
Anayasa Mahkemesinin 19.11.2008 tarihli 27059 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2008/64 Esas ve 2008/129 Kararında ‘ilk defa sigortalı olunduktan sonra yapılmış yaş düzeltmelerinin emeklilik hesaplarında geçerli sayılmamasının Anayasaya aykırı olmadığı” belirtilmiştir.
ÖZETLE konu hakkında açıklama yapacak olursak; İş kazası, meslek hastalığı, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından gelir ve aylık tahsisleri ile sermaye değerinin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim raporuyla ilk defa tespit edildiği veya sigortalıların bu 5510 sayılı Kanuna ve bu Kanunla yürürlükten kaldırılmış kanunlara tâbi olarak İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLADIĞI TARİHTEN SONRAKİ YAŞ DÜZELTMELERİ DİKKATE ALINMAZ.
Feti SAVRAN
İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı / Sosyal Güvenlik Denetmeni
KAYNAKÇA;
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
2011/58 sayılı SGK Genelgesi
28.02.2014 tarihli 2014/5 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesi
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 14.04.2010 tarih ve 2010/219 K. sayılı içtihadı
Anayasa Mahkemesinin 19.11.2008 tarihli 27059 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2008/64 Esas ve 2008/129 Kararı
AKTİF 20 KASIM 2014.
Yaş düzeltme davaları gerçek doğum tarihinin Nüfus kaydına doğru olarak işlenmesi amacıyla açılmaktadır. Yazımızda Yaş Düzeltmelerinin Yasalar ile genel bir değerlendirmesini yaptıktan sonra yazıyı kaleme alış amacımız olan, yaş düzeltmelerinin Sosyal Güvenlik Hukuku açısından değerlendirmesini yapacağız.
Yaş Düzeltme Davalarının Açılması
Yaş düzeltme davalarına halk arasında erken emeklilik, daha az ceza almak, bazen de çocuğun okula erken başlaması için bu yola başvurulmaktadır. Yaş düzeltme davalarında esas Kanun olan 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununda ilgili işlemlerin usul ve işlemleri belirtilmiştir. 5490 sayılı Yasanın “Nüfus Kaydının Düzeltilmesine İlişkin Esaslar” başlıklı 35.maddesine istinaden, “mahkeme hükmü olmadıkça nüfus kütüklerinin hiçbir kaydı düzeltilemez ve kayıtların anlamını ve taşıdığı bilgileri değiştirecek şerhler konulamaz. Ancak olayların aile kütüklerine tescili esnasında yapılan maddi hatalar nüfus müdürlüğünce dayanak belgesine uygun olarak düzeltilir.” Aynı sayılı Kanununun 36.maddesinde ise göre yaş düzeltmesi konusunda yetkili mahkeme, yaşının düzeltilmesini isteyen kişinin en son ikamet ettiği yer görevli Asliye Hukuk Mahkemesidir.
5490 sayılı Kanundan başka 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 218 inci maddesinin ikinci fıkrasında,“Kovuşturma evresinde mağdur veya sanığın yaşının ceza hükümleri bakımından tespitiyle ilgili bir sorunla karşılaşılması halinde; mahkeme, ilgili kanunda belirlenen usule göre bu sorunu çözerek hüküm verir.” diyerek kovuşturma işleri ile ilgili olmak üzere Ceza Mahkemelerine de yaş düzeltmeleri konusunda özel bir yetki verilmiştir.
Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Yaş Düzeltmelerinin Değerlendirilmesi
Yaş düzeltmeleri hakkında kısaca bilgi verdikten sonra, yaş düzeltmelerini Sosyal Güvenlik Hukuku açısından değerlendirmek gerekirse, hem 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda hem de Sosyal Güvenlik Kurumun Genelgelerinde konu hakkında bilgilere ulaşmak mümkündür. İlgili Yasa gereği konuya değindikten sonra yaş düzeltme davalarını Yargıtay Kararları açısından değerlendireceğiz.
Yaş düzeltmeleri ile erken emeklilik konusunda avantaj sağlamak isteyenler karşısında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve ilgili Genelgeleri ile karşılaşmışlardır. Yaş düzeltmelerinin emeklilik koşullarına etki edip etmediği hususunda uygulama nasıldır? Sosyal Güvenlik Hukukumuzda ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra yapılan yaş düzeltmeleri geçerli kabul edilmemektedir. Bu durum mevcut 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince olduğu gibi 506 sayılı eski yasa uyarınca da uygulanmıştır. Buradaki ilk kez sigortalı olunan tarih ilk kez emekliliğe sayılan, yani uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunan tarihi ifade eder. Kısa vadeli sigortalı kollarına tabi olunan çıraklık, aday çıraklık ve stajyer sigortası halleri buna dahil değildir. İlk kez uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalı olmadan önceki yaş düzeltmeleri SGK tarafından geçerli kabul edilmektedir.
5510 sayılı Kanunun belirtilen hükümleri ile ana çerçevesi çizilen yaş düzeltmelerinin hukuki durumu, Sosyal Güvenlik Kurumu’nca çıkartılan “5510 sayılı Kanuna Göre 4/1-(a) ve 4/1-(b) Kapsamındaki Sigortalıların Tahsis İşlemleri” konulu 2011/58 sayılı Genelgede de aynen korunmuştur. Ancak yaş düzeltmelerinin birkaç istisna ile kabul edildiği görülmektedir.
İlgili Genelge ile; “Sigortalıların, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının tespit edildiği veya ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olduğu tarihten sonraki yaş düzeltmeleri dikkate alınmayacaktır. Diğer taraftan, nüfus kütüğünde ilk defa kayıtlı olan doğum tarihinin; Nüfus kütüğünün yenilenmesi sırasında, yeni kütük kayıtlarına, Nüfus kütüklerinin naklinde, yeni nüfus idaresi kayıtlarına, Türk vatandaşlığına geçenlerin Türkiye’deki nüfus idaresi kayıtlarına, hatalı işlenmiş olması nedeniyle yapılan düzeltmelerin, sigortalıların iradesi dışında nüfus idaresince yapılan maddi hataların giderilmesi amacını taşıması nedeniyle düzeltilmesi halinde, bu hususların belgelenmesi veya mahkeme kararında belirtilmiş olması halinde söz konusu kayıt düzeltmelerinde, düzeltilen yeni kayıt esas alınacaktır.” Açıklamaları ile konu hakkındaki istisna hükümlerini belirtmiştir.
Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 28.02.2014 tarihli 2014/5 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesinin getirdiği önemli düzenlemelerden birisi de “Yaş Düzeltmeleri” konusudur. 2014/5 sayılı Genelge ile; “İşe Giriş Bildirgesinin Düzenlenmesi, Kuruma Verilmesi ve Sigortalıların Tescili” başlıklı beşinci bölümüne “5- Yaş Düzeltmeleri” başlıklı bölüm ilave edilmiştir.
“5- Yaş Düzeltmeleri
Kanunun 57 nci maddesi gereğince uzun ve kısa vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortasından yararlanmada sigortaların yararlanmaya başlamadan önceki yaş düzeltmeleri kabul edilmekte, sigortalılıkları başlatılanların sigortalılık başlangıç tarihinden sonra yaptıkları yaş düzeltmeleri ise dikkate alınmamaktadır. Bu durumda yaş düzeltmelerine ilişkin mahkeme kararlarına istinaden tescil kütüklerinin tashihli yaşla ilgili bölümleri düzeltilecek ancak, uzun ve kısa vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortasına tabi olunduktan sonra yapılan düzeltmelerde sigortalılık hak ve mükellefiyetinin düzeltilmeden önceki yaşa göre belirleneceği sigortalılara bildirilecektir.”
Genelge ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 57.maddesi;
“İş kazasıyla meslek hastalığı halinde, hak sahiplerine bağlanacak gelirlerin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim veya sağlık kurulu raporu ile ilk defa tespit edildiği tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas alınır.
Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hükümlerin uygulanmasında, sigortalıların ve hak sahibi çocuklarının, mülga 2/6/1949 tarihli ve 5417 sayılı Kanun ve mülga 4/2/1957 tarihli ve 6900 sayılı Kanun ile 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı kanunlara, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tâbi sandıklara veya bu Kanuna göre ilk defa malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olduğu tarihte, nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, sigortalının bu Kanuna göre ilk defa çalışmaya başladığı tarihten sonra doğan çocuklarının ise nüfus kütüğüne ilk olarak yazılan doğum tarihleri esas alınır.
İş kazası, meslek hastalığı, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından gelir ve aylık tahsisleri ile sermaye değerinin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim raporuyla ilk defa tespit edildiği veya sigortalıların bu Kanuna ve bu Kanunla yürürlükten kaldırılmış kanunlara tâbi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten sonraki yaş düzeltmeleri dikkate alınmaz. ”
Konu hakkında Yargıtay Kararlarına değinecek olursak; Yargıtay yaş düzeltmelerinin ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra yapılmış ise sosyal sigortalar yönünden etkili olmadığı konusunda içtihatlar vermiştir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 14.04.2010 tarih ve 2010/219 K. sayılı içtihat kararı, Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 3869/7700; Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, 6171/6223; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 21-316/322; kararları da aynı doğrultudadır.
Anayasa Mahkemesinin 19.11.2008 tarihli 27059 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2008/64 Esas ve 2008/129 Kararında ‘ilk defa sigortalı olunduktan sonra yapılmış yaş düzeltmelerinin emeklilik hesaplarında geçerli sayılmamasının Anayasaya aykırı olmadığı” belirtilmiştir.
ÖZETLE konu hakkında açıklama yapacak olursak; İş kazası, meslek hastalığı, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından gelir ve aylık tahsisleri ile sermaye değerinin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim raporuyla ilk defa tespit edildiği veya sigortalıların bu 5510 sayılı Kanuna ve bu Kanunla yürürlükten kaldırılmış kanunlara tâbi olarak İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLADIĞI TARİHTEN SONRAKİ YAŞ DÜZELTMELERİ DİKKATE ALINMAZ.
Feti SAVRAN
İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı / Sosyal Güvenlik Denetmeni
KAYNAKÇA;
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
2011/58 sayılı SGK Genelgesi
28.02.2014 tarihli 2014/5 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesi
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 14.04.2010 tarih ve 2010/219 K. sayılı içtihadı
Anayasa Mahkemesinin 19.11.2008 tarihli 27059 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2008/64 Esas ve 2008/129 Kararı
Moderatörün son düzenlenenleri: