Musa Kamil Ekin
Müşterinin İşyerinde Geçirmiş Olduğu Kaza İş Kazası Sayılır mı?
Müşterinin geçirmiş olduğu kazanın iş kazası sayılabilmesi için ilk şart kazayı geçirenin sigortalı veya sigortalı vasfına sahip biri olması gerekmektedir. Müşterinin sadece sigortalı olması geçirdiği kazanın iş kazası sayılması için yeterli değildir. Kazayı geçirdiği işyerine işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle gitmiş olması veya kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle gitmiş olması şarttır. Örnek olarak işi gereği fiyat alma, piyasa analizi gibi sebeplerle bir mağazaya müşteri olarak giden sigortalının geçirmiş olduğu kaza iş kazası sayılır. Bu noktada önemli olan husus kazayı geçirdiği yere işveren tarafından yollanması veya işin gereği gitmesidir. Bunun yanı sıra sigortalının kaza geçirdiği yere doğrudan işveren tarafından yollanmış olması veya işinin gereği gitmesi şart değildir. 5510 sayılı Kanun’un 13/c maddesine göre “görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda” geçirdiği kazalar da iş kazasıdır. Bu kapsamda sigortalının hayatın normal akışı dışında çıkmaması ve ekstra risk almaması şartı ile asıl işini yapmaksızın geçen zamanda geçirdiği kaza iş kazası sayılmaktadır. Sigortalının işveren tarafından gönderildiği yere gitmek için bindiği uçağın düşmesi (Y.9. HD., 29.12.1981, 11284/15904), yemek için girdiği yerde zehirlenmesi, zaman geçirmek için gittiği parkta bomba patlaması (Y.H.GK., 05.06.1996, 228/454) gibi haller bu duruma örnek olarak verilebilir. Ama eğer sigortalı hayatın normal akışının dışına çıkarsa bu durumda geçirdiği kaza iş kazası sayılmaz. Sigortalının alkollü araç kullanmasından dolayı kaza yapması (Y.12.HD., 29.04.2002, 2036/3525) veya gittiği yerde kavgaya karışması sonucu yaralanması sigortalının hayatın normal akışının dışına çıkması ve ekstra risk almasından dolayı iş kazası sayılmaz.
Sonuç
Müşterinin geçirmiş olduğu kaza bazı unsurları içermesi şartıyla iş kazası sayılmaktadır. Öncelikle kaza geçiren müşterinin sigortalı olması şarttır. Müşterinin kaza geçirdiği işyerine bir işveren tarafından yolanmış olması veya yapmış olduğu iş ile ilgili gelmiş olması gerekmektedir. Bunun haricinde görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilen sigortalının boş zamanını geçirmek için müşteri olarak gittiği bir işyerinde hayatın normal akışının dışına çıkmaması şartı ile geçirdiği kaza da iş kazası sayılır.
[1] 5510 sayılı Kanun madde 5: b-)5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır.
e-Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası ile bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.
[2] Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 20.11.1997 Tarih, 1997/7353-1997/7596 sayılı kararı
[3] Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 21.09.2000 Tarih, 2000/5602-200/5932 sayılı kararı
RECEP GÜNER