Sigortalının iş kazası sonucu ölümü halinde yakınlarına bağlanacak olan ölüm aylığının şartları ve kimlere bağlanacağı anlatılmıştır.
5510 sy yasanın 32.maddesine göre;
a) En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,
b) 47 nci maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,
c) Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,
durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanır
Ölüm Aylığının bağlanabilmesi için şartlardan birisi de Kanunun 47.maddesinde yazılı sebeplerle Vazife Malülü olma yani iş kazası geçirmektir. Kanunun 47.maddesine göre; Maluliyet sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa, buna vazife malullüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife malulü denir.
Uygulama ve Yargıtay kararlarında ise; Bir kazanın iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için bazı kriterlerin varlığı aranmaktadır;
5510 sy Kanunun 32.maddesindeki şartların gerçekleşmesi halinde Kurum tarafından bağlanacak ölüm aylığı 34.maddede yazılı hak sahiplerine kanunda yazılı oranlarda ödenir.
Maddenin “d” bendine göre; Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25’i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25’i ödenir.
İş kazası sonucu ölen sigortalının anne ve babasına hangi şartlarda ölüm aylığı bağlanması ile ilgili Yargıtay 21.Hukuk Dairesi’nin 15.12.2016 tarih ve 2015/21768 E ve 2016/15113 K sy kararı bulunmaktadır. Bu haftaki yazımda konumuzu Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2015/21768 E. 2016/15113 K. Ve 15.12.2016 tarihli kararı ile inceleyeceğiz; Kararda;
Dava, sigortalının iş kazası sonucunda vefatı nedeniyle anne ve babasının maddi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir. Davacılar, murisinin iş kazası sonucu ölümünden doğan maddi tazminatın ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir. Hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi;
Dava, sigortalının iş kazası sonucunda vefatı nedeniyle anne ve babasının maddi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, davacıların maddi tazminat istemlerinin kabulüne karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, iş kazası sonucunda vefat eden sigortalı R. D.’in anne ve babası olan davacıların 5434 sayılı Kanuna tabi emekli aylığı aldıkları, bu nedenle 5510 sayılı Yasanın 34. maddesi gereğince gelir tahsis edilemediği anlaşılmaktadır.
Destek kavramı hukuki bir ilişkiyi değil fiili bir durumu ifade eder. Ne hısımlığa ve ne de yasanın nafaka hakkındaki hükümlerine dayanır. Öte yandan dava nitelikçe iş kazası sonucu ölen sigortalının yakınlarının Kurum tarafından karşılanmayan maddi zararının giderilmesi istemine ilişkindir. Bu yönüyle davanın yasal dayanağı kaza tarihinde yürürlükte bulunan 5510 sayılı Yasa’nın 34. maddesidir ve bu madde kapsamına göre sigortalının ana ve babasına iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümü nedeniyle sigortalının eş ve çocuklarından artan pay bulunması halinde gelir bağlanır. Diğer koşullar da; diğer çocuklardan hak kazanılan aylıklar dışında gelir ve aylık almamaları ve asgari ücretin net tutarından az gelirlerinin bulunmasıdır. Ana ve babanın yaşları 65 ten büyükse eş ve çocuklardan artan hisse olup olmadığına bakılmaksızın aylık bağlanır.
Somut olayda, davacı anne ile babanın 5434 sayılı Kanuna tabi emekli aylığı aldıkları, bu nedenle 5510 sayılı Yasanın 34. maddesi gereğince gelir tahsis edilemediği anlaşıldığından ölenin desteğinden yararlanmadıkları ve böylece maddi tazminata da hak kazanamayacakları kabul edilerek davacıların destekten yoksun kalma tazminatı istemlerinin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
SONUÇ
İş kazası, sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, sigortalının işveren tarafından görevle başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda meydana gelen kazalardır.
İş kazası sonucu vefat eden sigortalının anne ve babasına gelir bağlanması belli şartalara bağlanmıştır. Bu ancak, sigortalının eş ve çocuklarından artan pay bulunması, diğer çocuklardan hak kazanılan aylıklar dışında gelir ve aylık almamaları ve asgari ücretin net tutarından az gelirlerinin bulunmasıdır.
Ancak Anne ve Babaya herhangi bir kurumdan gelir ve aylık bağlanmış ise, Ölüm sebebi ile bir kere daha ölüm aylığı bulunması mümkün değildir.
Av. Gözde Gökçe
5510 sy yasanın 32.maddesine göre;
a) En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,
b) 47 nci maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,
c) Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,
durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanır
Ölüm Aylığının bağlanabilmesi için şartlardan birisi de Kanunun 47.maddesinde yazılı sebeplerle Vazife Malülü olma yani iş kazası geçirmektir. Kanunun 47.maddesine göre; Maluliyet sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa, buna vazife malullüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife malulü denir.
Uygulama ve Yargıtay kararlarında ise; Bir kazanın iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için bazı kriterlerin varlığı aranmaktadır;
- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
- Sigortalının işveren tarafından görevle başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda meydana gelmelidir.
5510 sy Kanunun 32.maddesindeki şartların gerçekleşmesi halinde Kurum tarafından bağlanacak ölüm aylığı 34.maddede yazılı hak sahiplerine kanunda yazılı oranlarda ödenir.
Maddenin “d” bendine göre; Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25’i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25’i ödenir.
İş kazası sonucu ölen sigortalının anne ve babasına hangi şartlarda ölüm aylığı bağlanması ile ilgili Yargıtay 21.Hukuk Dairesi’nin 15.12.2016 tarih ve 2015/21768 E ve 2016/15113 K sy kararı bulunmaktadır. Bu haftaki yazımda konumuzu Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2015/21768 E. 2016/15113 K. Ve 15.12.2016 tarihli kararı ile inceleyeceğiz; Kararda;
Dava, sigortalının iş kazası sonucunda vefatı nedeniyle anne ve babasının maddi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir. Davacılar, murisinin iş kazası sonucu ölümünden doğan maddi tazminatın ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir. Hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi;
Dava, sigortalının iş kazası sonucunda vefatı nedeniyle anne ve babasının maddi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, davacıların maddi tazminat istemlerinin kabulüne karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, iş kazası sonucunda vefat eden sigortalı R. D.’in anne ve babası olan davacıların 5434 sayılı Kanuna tabi emekli aylığı aldıkları, bu nedenle 5510 sayılı Yasanın 34. maddesi gereğince gelir tahsis edilemediği anlaşılmaktadır.
Destek kavramı hukuki bir ilişkiyi değil fiili bir durumu ifade eder. Ne hısımlığa ve ne de yasanın nafaka hakkındaki hükümlerine dayanır. Öte yandan dava nitelikçe iş kazası sonucu ölen sigortalının yakınlarının Kurum tarafından karşılanmayan maddi zararının giderilmesi istemine ilişkindir. Bu yönüyle davanın yasal dayanağı kaza tarihinde yürürlükte bulunan 5510 sayılı Yasa’nın 34. maddesidir ve bu madde kapsamına göre sigortalının ana ve babasına iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümü nedeniyle sigortalının eş ve çocuklarından artan pay bulunması halinde gelir bağlanır. Diğer koşullar da; diğer çocuklardan hak kazanılan aylıklar dışında gelir ve aylık almamaları ve asgari ücretin net tutarından az gelirlerinin bulunmasıdır. Ana ve babanın yaşları 65 ten büyükse eş ve çocuklardan artan hisse olup olmadığına bakılmaksızın aylık bağlanır.
Somut olayda, davacı anne ile babanın 5434 sayılı Kanuna tabi emekli aylığı aldıkları, bu nedenle 5510 sayılı Yasanın 34. maddesi gereğince gelir tahsis edilemediği anlaşıldığından ölenin desteğinden yararlanmadıkları ve böylece maddi tazminata da hak kazanamayacakları kabul edilerek davacıların destekten yoksun kalma tazminatı istemlerinin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
SONUÇ
İş kazası, sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, sigortalının işveren tarafından görevle başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda meydana gelen kazalardır.
İş kazası sonucu vefat eden sigortalının anne ve babasına gelir bağlanması belli şartalara bağlanmıştır. Bu ancak, sigortalının eş ve çocuklarından artan pay bulunması, diğer çocuklardan hak kazanılan aylıklar dışında gelir ve aylık almamaları ve asgari ücretin net tutarından az gelirlerinin bulunmasıdır.
Ancak Anne ve Babaya herhangi bir kurumdan gelir ve aylık bağlanmış ise, Ölüm sebebi ile bir kere daha ölüm aylığı bulunması mümkün değildir.
Av. Gözde Gökçe