"Sessiz hastalık" olarak adlandırılır ve bazen de "sinsi ve sessiz bir katil" olur. Karbon monoksit (CO), herkesce tanınan, yüksek konsantrasyonlarda insanı birkaç dakika içinde öldürebilen bir gazdır. Birçok kimyasal maddenin aksine, karbon monoksitin ayırt edici hiçbir kokusu, tadı veya görünümü yoktur. Ne yazık ki, CO zehirlenmesi belirtileri - mide bulantısı, baş ağrısı, baş dönmesi - soğuk algınlığı veya mide gribi gibi diğer olağan yaygın hastalıklarınkine benzediklerinden kolayca yanlış teşhislere neden olabilirler.
Nasıl zehirler: Bu gaz etkisini,solunumla alınıp vücuttaki kanda oksijenin yerini alarak tüm organlarda, özellikle beyinde zehirlenmeler şeklinde gösterir. Karbon monoksit hemoglobin ile birleşerek, dokulara ulaşan oksijen miktarının git gide azalmasına sebep olur. Bilinç kaybı genellikle, hemoglobinlerin yaklaşık yarısının CO ile doymuş olmasından sonra meydana gelir.
Nasıl oluşur: Isı, oksitlenme ve yanma ihtiva eden tüm işlemler ve reaksiyonlar karbon monoksit üretebilirler. Bilhassa kış ayları bu sorun için tehlikeli bir zaman olabilir. Binalar sıkıca kapalıdır ve gaz birikimi, genelde bihaber ve masum çalışanlar tarafından fark edilemez. Bu tehlikeli gaz, binalarda, tamir atölyelerinde, geçici hava kabinlerinde birikebileceği gibi, özel otomobillerin ve kamyonların egzoz sistemlerinin fonksiyon bozukluklarında, ya da sızdırıyorlarsa bir problemdir.
Yüksek Maruziyet Alanları: Yükleme boşaltma yapılan gemi rıhtımlarında kullanılan benzinli motorların karbon monoksit ürettikleri bilinmektedir. Tehlike sıralamasında onların hemen ardından dizel motorları gelmekte olup, onları da propan gazı ile çalışan forklift araçları takip etmektedir. Bilhassa forkliftler kamyon veya römork içinde motorları çalışır bir vazitte bırakılmışsa, süratle tehlikeli CO konsantrasyonları birikeceğinden, çalışanlar özellikle bu durumlarda dikkatli olmalıdırlar. Sık olarak, bilhassa dışarıdan gelip yükleme yapan, kamyonlarının motorlarını kapatmaya isteksiz kamyon sürücülerini dikkatle gözleyiniz.
Yüksek maruziyet, forklift veya araç tamir atölyelerinde oluşabilir. Yükleme mahallerinin ve rıhtımların üzerindeki bürolarda çalışanlar da, gaz yukarı doğru yükselerek baş dönmesi ve iç bulantısına sebeb olabileceği için, tehlikededirler. Bu gazdan zehirlenmeleri önlemek için alışveriş alanlarındaki havalandırma sistemleri periyodik olarak kontrol edilmelidir. Ventilatörler çalıştırılmalı, motorlar ve ventilatör kayışları kusursuz çalışmalıdır. Hortumlar ve kanallar birbirine dikkatli bir şekilde bağlı olmalı, egzoz gazlarının kaçabileceği ezikler ve delikler kontrol edilmelidir. Kış süresince, sıkıca kapalı binalardaki CO gazı üreten motorlar da mümkün mertebe çalıştırılmamalıdır.
CO'e Maruz Kalınmış Olma Belirtileri: Uyarıcı belirtiler, kızaran gözler, halsizlik, baş dönmesi, baş ağrısı ve mide bulantısıdır. Motorların çalıştırıldığı alanlarda çalışırken bu uyarıcı belirtilerden herhangi birininin nedeni karbon monoksit olabilir. Dizel, propan gazı veya benzinle çalışan forkliftler, özellikle rölantideyken, en önemli CO üreticileridirler. CO'e aşırı maruz kalmış bir kişiyi derhal oradan uzaklaştırınız. Nefes alışı durmuşsa, "Kalp-Akciger Reanimasyonuyla" tekrar nefes almasını sağlayınız. Tıbbi yardım gelene kadar hastayı sıcak tutunuz ve istirahat etmesini sağlayınız. Bir hayat kurtarmak söz konusuysa, nefes alış verişi için - hava arıtma veya toz süzme maskesi değil - oksijenli hava maskesi kullanınız.
Evdeki Olası Tehlikeler: CO'e maruz kalma belirtilerinin grip hastalığı belirtilerine benzemesi nedeniyle ihtiyatlı ve uyanık olunuz. Arızalı ısıtma sistemlerini, kuş yuvaları ya da kurum birikmesi nedeniyle tıkanabilen bacaları kontrol ediniz. Baca bağlantısı bulunmayan oda ısıtıcıları veya seyyar gazyağı sobaları sadece iyi havalandırılan yerlerde kullanılmalıdır. Bir elektrik kesintisi sırasında ev içerisinde asla kömür ocağı (odun kömürü, linyit veya taş kömürü) kullanmayın. Aracınızın motor ayarlarını ve egzoz sistemini periyodik olarak kontrol ettiriniz. Özel arabanızı kapalı bir garajda ısınması için çalıştırmayınız. Kapalı ve hava geçirmez iki arabalık bir garajda, rölantide çalışan bir arabanın egzoz gazları insanı bir dakikada zehirlemeye yeter. Son olarak, ailenizi korumak için, piyasada satın alınabilen yeni CO dedektörlerini satın almayı da bir kere daha düşününüz.
Kaynak:
Nasıl zehirler: Bu gaz etkisini,solunumla alınıp vücuttaki kanda oksijenin yerini alarak tüm organlarda, özellikle beyinde zehirlenmeler şeklinde gösterir. Karbon monoksit hemoglobin ile birleşerek, dokulara ulaşan oksijen miktarının git gide azalmasına sebep olur. Bilinç kaybı genellikle, hemoglobinlerin yaklaşık yarısının CO ile doymuş olmasından sonra meydana gelir.
Nasıl oluşur: Isı, oksitlenme ve yanma ihtiva eden tüm işlemler ve reaksiyonlar karbon monoksit üretebilirler. Bilhassa kış ayları bu sorun için tehlikeli bir zaman olabilir. Binalar sıkıca kapalıdır ve gaz birikimi, genelde bihaber ve masum çalışanlar tarafından fark edilemez. Bu tehlikeli gaz, binalarda, tamir atölyelerinde, geçici hava kabinlerinde birikebileceği gibi, özel otomobillerin ve kamyonların egzoz sistemlerinin fonksiyon bozukluklarında, ya da sızdırıyorlarsa bir problemdir.
Yüksek Maruziyet Alanları: Yükleme boşaltma yapılan gemi rıhtımlarında kullanılan benzinli motorların karbon monoksit ürettikleri bilinmektedir. Tehlike sıralamasında onların hemen ardından dizel motorları gelmekte olup, onları da propan gazı ile çalışan forklift araçları takip etmektedir. Bilhassa forkliftler kamyon veya römork içinde motorları çalışır bir vazitte bırakılmışsa, süratle tehlikeli CO konsantrasyonları birikeceğinden, çalışanlar özellikle bu durumlarda dikkatli olmalıdırlar. Sık olarak, bilhassa dışarıdan gelip yükleme yapan, kamyonlarının motorlarını kapatmaya isteksiz kamyon sürücülerini dikkatle gözleyiniz.
Yüksek maruziyet, forklift veya araç tamir atölyelerinde oluşabilir. Yükleme mahallerinin ve rıhtımların üzerindeki bürolarda çalışanlar da, gaz yukarı doğru yükselerek baş dönmesi ve iç bulantısına sebeb olabileceği için, tehlikededirler. Bu gazdan zehirlenmeleri önlemek için alışveriş alanlarındaki havalandırma sistemleri periyodik olarak kontrol edilmelidir. Ventilatörler çalıştırılmalı, motorlar ve ventilatör kayışları kusursuz çalışmalıdır. Hortumlar ve kanallar birbirine dikkatli bir şekilde bağlı olmalı, egzoz gazlarının kaçabileceği ezikler ve delikler kontrol edilmelidir. Kış süresince, sıkıca kapalı binalardaki CO gazı üreten motorlar da mümkün mertebe çalıştırılmamalıdır.
CO'e Maruz Kalınmış Olma Belirtileri: Uyarıcı belirtiler, kızaran gözler, halsizlik, baş dönmesi, baş ağrısı ve mide bulantısıdır. Motorların çalıştırıldığı alanlarda çalışırken bu uyarıcı belirtilerden herhangi birininin nedeni karbon monoksit olabilir. Dizel, propan gazı veya benzinle çalışan forkliftler, özellikle rölantideyken, en önemli CO üreticileridirler. CO'e aşırı maruz kalmış bir kişiyi derhal oradan uzaklaştırınız. Nefes alışı durmuşsa, "Kalp-Akciger Reanimasyonuyla" tekrar nefes almasını sağlayınız. Tıbbi yardım gelene kadar hastayı sıcak tutunuz ve istirahat etmesini sağlayınız. Bir hayat kurtarmak söz konusuysa, nefes alış verişi için - hava arıtma veya toz süzme maskesi değil - oksijenli hava maskesi kullanınız.
Evdeki Olası Tehlikeler: CO'e maruz kalma belirtilerinin grip hastalığı belirtilerine benzemesi nedeniyle ihtiyatlı ve uyanık olunuz. Arızalı ısıtma sistemlerini, kuş yuvaları ya da kurum birikmesi nedeniyle tıkanabilen bacaları kontrol ediniz. Baca bağlantısı bulunmayan oda ısıtıcıları veya seyyar gazyağı sobaları sadece iyi havalandırılan yerlerde kullanılmalıdır. Bir elektrik kesintisi sırasında ev içerisinde asla kömür ocağı (odun kömürü, linyit veya taş kömürü) kullanmayın. Aracınızın motor ayarlarını ve egzoz sistemini periyodik olarak kontrol ettiriniz. Özel arabanızı kapalı bir garajda ısınması için çalıştırmayınız. Kapalı ve hava geçirmez iki arabalık bir garajda, rölantide çalışan bir arabanın egzoz gazları insanı bir dakikada zehirlemeye yeter. Son olarak, ailenizi korumak için, piyasada satın alınabilen yeni CO dedektörlerini satın almayı da bir kere daha düşününüz.
Kaynak: