Çalışma hakları İş Kanunu ile güvence altına alınmış işçiler, hastalık durumlarında sağlık kuruluşlarından aldıkları raporlarla yürütmekte oldukları işlerinden rapor süreleri kadar uzaklaşmış olurlar. Bu durum çok önemli pozisyonlarda çalışan işçiler için işveren açısından telafisi zor bir durum olabilmektedir. Raporların uzun sürmesi, işçilerin sık sık rapor kullanmaları çalışma yaşamında çözümsüz kalınan konulardan biridir.
RAPORLU OLDUĞU GÜN İŞ SÖZLEŞMESİ FESHETMENİN RİSKLERİ NELERDİR?
İşverenler işin sürdürülmesini sağlamak için rapor alan işçinin işini diğer görev arkadaşlarına pay etmek ya da rapor bitimine kadar çalışacak yeni bir işçi istihdam etmek zorunda kalabilmektedir. Rapor süresi bitiminin birçok durumda öngörülememesi bu çözümleri ayrı bir soruna dönüştürebilmektedir. Bu durumlarda rapor alan işçinin iş sözleşmesini feshetmek işverene haklı bir çözüm gibi görünebilmektedir. Ama usulüne aykırı bir şekilde yapılan fesihler işverenin önüne işe iade davası olarak gelmektir.
İş sözleşmesini fesheden taraf işveren ise feshi geçerli bir nedene dayandırmak zorundadır. Personelin hastalık nedeniyle rapor alması geçerli bir fesih nedeni olarak görülmemektedir. Rapor süresinde usule uymadan yapılmış bir fesih iş mahkemesi karşısında işvereni haksız duruma düşürecektir. Peki, hangi durumlarda işverenin feshi haklı olabilecektir?
1.UZUN SÜRELİ ALINAN HEYET RAPORLARI
İş Kanunu, işçinin uzun süreli ve kesintisiz devam eden bir raporu var ise raporluluk süresinin ihbar süresini 6 hafta daha aşması durumunda, işverene sözleşmeyi haklı bir nedenle feshedebilme hakkı tanır. Bu durum 4857 sayılı İş Kanunu madde 25’de I-Sağlık Sebeplerinde sayılmıştır.
“...işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar.Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde başlar…”
Madde 17’de sayılan bildirim süreleri de düşünüldüğünde bu sebepten yapılacak fesihlerde rapor süresi aşağıdaki süreleri aşması durumunda fesih haklı bir neden olarak kabul edilecektir:
Kıdem Süresi..........İhbar Süresi..........Ek süre...........Toplam Süre
6 aya kadar.................2 hafta.............+6 hafta............8 hafta/56 gün
6 ay-1,5 yıla kadar.......4 hafta.............+6 hafta............10 Hafta/70 Gün
1,5 yıl-3 yıla kadar.......6 hafta.............+6 hafta............12 Hafta/84 Gün
3 yıldan fazla...............8 hafta.............+6 hafta............14 Hafta/98 Gün
Bu feshin haklı sayılabilmesi için raporun kesintisiz olarak ihbar süresini 6 hafta aşmış olması şarttır. Ara verilmiş rapor sürelerinin toplamı belirtilen süreleri aşmış olsa da madde 25’ten fesih yapmak mümkün olmayacaktır.
İşverenin rapor nedeniyle feshi işçinin kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırmaz. İşçi 1 yılını tamamlamışsa kıdem tazminatı da ödenmelidir. Ayrıca hala raporu devam eden işçiye sözleşmesinin hangi sebebe dayanılarak, hangi tarihte feshedildiği açıkça yazılı bir şekilde noter kanalıyla fesih bildirimi yapılması gerekir.
2. İŞÇİNİN KUSURUNDAN KAYNAKLANAN SAĞLIK SORUNLARI NEDENİYLE FESİH
İşçi eğer kendi kusuru ve düzensiz yaşantısından kaynaklanan sağlık sorunları nedeniyle sıklıkla devamsızlık yapıyorsa İş Kanunu işverene haklı nedenle iş sözleşmesini sonlandırma hakkı tanımaktadır. Bu durumun ardı ardına 3 iş günü ya da 1 ay içerisinde 5 iş günü yaşanmış olması gerekmektedir.
İşveren bu feshi 4857 sayılı İş Kanunu madde 25’in I-a bendine dayanarak gerçekleştirebilir.
“a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi.”
Haklı nedene dayandırılarak yapılacak bu fesih sonucunda işçinin en az 1 yıllık kıdem süresi varsa kıdem tazminatı da tarafına ödenmelidir.
3. SIK SIK RAPOR ALAN İŞÇİ İŞTEN ÇIKARILABİLİR Mİ?
Uzun süreli rapor alan işçiler için feshin haklı nedene dayandırılması İş Kanunu’nda açık olarak düzenlenmiştir. Fakat raporu aralıklarla devam eden ya da sık sık rapor kullanan işçiler için bir düzenleme bulunmamaktadır. İşçinin raporlarının sıklığı işin önemli ölçüde aksamasına sebep oluyorsa, işyerinin çalışma düzenini olumsuz etkiliyorsa işveren için geçerli bir fesih sebebi olabilmektedir. Bu fesih İş Kanunu madde 18’e dayandırılarak ve madde 17’deki bildirim süresi dikkate alınarak gerçekleştirilebilir. Geçerli nedene dayandırılarak yapılacak bu fesihte, ihbar süreleri kullandırılmayacak ise ihbar tazminatı ve beraberinde en az 1 yıllık kıdem süresi varsa kıdem tazminatı da işçiye ödenmelidir.
Sık sık rapor almak işveren için haklı bir neden değil geçerli bir neden olarak görülecektir. Raporun hangi sıklıkta alınan raporlar işveren feshi için geçerli bir neden olarakkabul edilir sorusunun net bir cevabı bulunmamaktadır. Makul süre için her olayın kendi içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir.
Sıklıkla rapor aldığı için iş sözleşmesi feshedilen bir işçinin açmış olduğu davada Yargıç işvereni haklı görmüş ve feshin geçerliliğini karar vermiştir. İlgili Yargıtay kararı; Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (E. 2012/22940, K. 2013/117)
4.RAPORLU İŞÇİ İSTİRAHAT GÜNLERİNİ EVİNDE GEÇİRMEMİŞ İSE?
Hastalığı nedeniyle rapor almış işçinin raporlu olduğu süreleri nerede ve nasıl geçireceği ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. Raporlu günlerini evinde istirahat ederek geçirmemiş bir işçinin iş sözleşmesi bu durum gerekçe gösterilerek feshedilemez. Bu sebepten gerçekleştirilmiş fesihlerin iş mahkemeleri tarafından geçersiz fesih olarak değerlendirilmesi söz konusu olabilmektedir.
Örnek Yargıtay kararı; 9.Hukuk Dairesi Esas: 2007/33533 Karar: 2008/5332 Karar Tarihi: 18.03.2008
İşveren işçinin dürüstlüğünden emin değilse raporun doğruluğunu hakem hastanelere müracaat ederek araştırmalıdır. İşçinin dürüst olmadığı durumların tespit edilmesi halinde iş sözleşmesi haklı nedenle derhal feshedilebilmektedir. Bu fesih ise İş Kanunu madde 25/II-e bendi uyarınca yapılabilmektedir:
“e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.”
İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması sebebiyle haklı olarak yapılacak bu fesih sonucunda işçiye kıdem tazminatı ödenmez, madde 17’de belirtilen ihbar süreleri de geçerli olmaz.
Bu durumun haklı bir neden olarak kabul edilebilmesi için, işçinin raporunun gerçek olmadığı işveren tarafından kanıtlanabilmelidir.
07.04.2016
RAPORLU OLDUĞU GÜN İŞ SÖZLEŞMESİ FESHETMENİN RİSKLERİ NELERDİR?
İşverenler işin sürdürülmesini sağlamak için rapor alan işçinin işini diğer görev arkadaşlarına pay etmek ya da rapor bitimine kadar çalışacak yeni bir işçi istihdam etmek zorunda kalabilmektedir. Rapor süresi bitiminin birçok durumda öngörülememesi bu çözümleri ayrı bir soruna dönüştürebilmektedir. Bu durumlarda rapor alan işçinin iş sözleşmesini feshetmek işverene haklı bir çözüm gibi görünebilmektedir. Ama usulüne aykırı bir şekilde yapılan fesihler işverenin önüne işe iade davası olarak gelmektir.
İş sözleşmesini fesheden taraf işveren ise feshi geçerli bir nedene dayandırmak zorundadır. Personelin hastalık nedeniyle rapor alması geçerli bir fesih nedeni olarak görülmemektedir. Rapor süresinde usule uymadan yapılmış bir fesih iş mahkemesi karşısında işvereni haksız duruma düşürecektir. Peki, hangi durumlarda işverenin feshi haklı olabilecektir?
1.UZUN SÜRELİ ALINAN HEYET RAPORLARI
İş Kanunu, işçinin uzun süreli ve kesintisiz devam eden bir raporu var ise raporluluk süresinin ihbar süresini 6 hafta daha aşması durumunda, işverene sözleşmeyi haklı bir nedenle feshedebilme hakkı tanır. Bu durum 4857 sayılı İş Kanunu madde 25’de I-Sağlık Sebeplerinde sayılmıştır.
“...işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar.Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde başlar…”
Madde 17’de sayılan bildirim süreleri de düşünüldüğünde bu sebepten yapılacak fesihlerde rapor süresi aşağıdaki süreleri aşması durumunda fesih haklı bir neden olarak kabul edilecektir:
Kıdem Süresi..........İhbar Süresi..........Ek süre...........Toplam Süre
6 aya kadar.................2 hafta.............+6 hafta............8 hafta/56 gün
6 ay-1,5 yıla kadar.......4 hafta.............+6 hafta............10 Hafta/70 Gün
1,5 yıl-3 yıla kadar.......6 hafta.............+6 hafta............12 Hafta/84 Gün
3 yıldan fazla...............8 hafta.............+6 hafta............14 Hafta/98 Gün
Bu feshin haklı sayılabilmesi için raporun kesintisiz olarak ihbar süresini 6 hafta aşmış olması şarttır. Ara verilmiş rapor sürelerinin toplamı belirtilen süreleri aşmış olsa da madde 25’ten fesih yapmak mümkün olmayacaktır.
İşverenin rapor nedeniyle feshi işçinin kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırmaz. İşçi 1 yılını tamamlamışsa kıdem tazminatı da ödenmelidir. Ayrıca hala raporu devam eden işçiye sözleşmesinin hangi sebebe dayanılarak, hangi tarihte feshedildiği açıkça yazılı bir şekilde noter kanalıyla fesih bildirimi yapılması gerekir.
2. İŞÇİNİN KUSURUNDAN KAYNAKLANAN SAĞLIK SORUNLARI NEDENİYLE FESİH
İşçi eğer kendi kusuru ve düzensiz yaşantısından kaynaklanan sağlık sorunları nedeniyle sıklıkla devamsızlık yapıyorsa İş Kanunu işverene haklı nedenle iş sözleşmesini sonlandırma hakkı tanımaktadır. Bu durumun ardı ardına 3 iş günü ya da 1 ay içerisinde 5 iş günü yaşanmış olması gerekmektedir.
İşveren bu feshi 4857 sayılı İş Kanunu madde 25’in I-a bendine dayanarak gerçekleştirebilir.
“a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi.”
Haklı nedene dayandırılarak yapılacak bu fesih sonucunda işçinin en az 1 yıllık kıdem süresi varsa kıdem tazminatı da tarafına ödenmelidir.
3. SIK SIK RAPOR ALAN İŞÇİ İŞTEN ÇIKARILABİLİR Mİ?
Uzun süreli rapor alan işçiler için feshin haklı nedene dayandırılması İş Kanunu’nda açık olarak düzenlenmiştir. Fakat raporu aralıklarla devam eden ya da sık sık rapor kullanan işçiler için bir düzenleme bulunmamaktadır. İşçinin raporlarının sıklığı işin önemli ölçüde aksamasına sebep oluyorsa, işyerinin çalışma düzenini olumsuz etkiliyorsa işveren için geçerli bir fesih sebebi olabilmektedir. Bu fesih İş Kanunu madde 18’e dayandırılarak ve madde 17’deki bildirim süresi dikkate alınarak gerçekleştirilebilir. Geçerli nedene dayandırılarak yapılacak bu fesihte, ihbar süreleri kullandırılmayacak ise ihbar tazminatı ve beraberinde en az 1 yıllık kıdem süresi varsa kıdem tazminatı da işçiye ödenmelidir.
Sık sık rapor almak işveren için haklı bir neden değil geçerli bir neden olarak görülecektir. Raporun hangi sıklıkta alınan raporlar işveren feshi için geçerli bir neden olarakkabul edilir sorusunun net bir cevabı bulunmamaktadır. Makul süre için her olayın kendi içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir.
Sıklıkla rapor aldığı için iş sözleşmesi feshedilen bir işçinin açmış olduğu davada Yargıç işvereni haklı görmüş ve feshin geçerliliğini karar vermiştir. İlgili Yargıtay kararı; Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (E. 2012/22940, K. 2013/117)
4.RAPORLU İŞÇİ İSTİRAHAT GÜNLERİNİ EVİNDE GEÇİRMEMİŞ İSE?
Hastalığı nedeniyle rapor almış işçinin raporlu olduğu süreleri nerede ve nasıl geçireceği ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. Raporlu günlerini evinde istirahat ederek geçirmemiş bir işçinin iş sözleşmesi bu durum gerekçe gösterilerek feshedilemez. Bu sebepten gerçekleştirilmiş fesihlerin iş mahkemeleri tarafından geçersiz fesih olarak değerlendirilmesi söz konusu olabilmektedir.
Örnek Yargıtay kararı; 9.Hukuk Dairesi Esas: 2007/33533 Karar: 2008/5332 Karar Tarihi: 18.03.2008
İşveren işçinin dürüstlüğünden emin değilse raporun doğruluğunu hakem hastanelere müracaat ederek araştırmalıdır. İşçinin dürüst olmadığı durumların tespit edilmesi halinde iş sözleşmesi haklı nedenle derhal feshedilebilmektedir. Bu fesih ise İş Kanunu madde 25/II-e bendi uyarınca yapılabilmektedir:
“e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.”
İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması sebebiyle haklı olarak yapılacak bu fesih sonucunda işçiye kıdem tazminatı ödenmez, madde 17’de belirtilen ihbar süreleri de geçerli olmaz.
Bu durumun haklı bir neden olarak kabul edilebilmesi için, işçinin raporunun gerçek olmadığı işveren tarafından kanıtlanabilmelidir.
07.04.2016