Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlamanın önemini anlayabilmek için Dünya’da ve Türkiye’de yaşanmış patlamalara bir göz atmamızda ve karşılaşacağımız sonuçlar hakkında bilgi sahibi olmamızın fayda olduğunu düşünmeliyiz.
LPG Tankında BLEVE 500 ölü, Maddi kayıp 100 milyon $. (Mexico City,1984)
Cylohexane Patlaması, 28 ölü, 36 yaralı, Maddi kayıp: 412 mio. $. (Flixborough, 1974)
Piper Alpha Petrol Platformunda Patlama, 167 ölü, Maddi kayıp: 3.4 bilo.$. (Kuzey Denizi, 1988)
Dow Chemical Fabrikasında Yakıt Buharı Patlaması, 28 ölü, 130 yaralı, Maddi kayıp: 500 milyon $.(Pasadena, 1989)
AZF Fabrikası Amonyum Nitrat Patlaması, 30 ölü, 2500 yaralı, Maddi kayıp: 200 mio. $. (Toulose, 2001)
BP Rafinerisi Yakıt Buharı Patlaması, 15 kişi ölü. (Texas City, 2005)
Güney İngiltere’de Petrol Depoları Yangını, 40’dan fazla yaralı, bölgeden 2500 kişi tahliye edildi. (Buncefield, 2005)
Akçagaz LPG Dolum Tesisinde Patlama, 1 kişi ölü, 2 kişi zehirlendi, 5000 kişi evinden tahliye edilirken 10 ev kullanılmaz halde, OPET Madeni yağ depolama tesisi yandı, Maddi kayıp: 3 Trilyon TL. (İzmit, 2002)
Örneklerden de anlaşıldığı gibi oluşabilecek bir patlama sonucu karşılaşacağımız sonuçlar hiç iç açıcı değildir. Proaktif bir anlayış içerisinde yürütülmesi gereken İş Sağlığı ve Güvenliği çalışmalarında artık parlayıcı ve patlayıcı kimyasalların bulunduğu ortamlarda oluşabilecek tehlikeler ve riskler Risk Değerlendirmesi sürecinde detaylı bir şekilde değerlendirilmeli ve "Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hk. Yönetmelik” 5. maddesinde "Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma” başlığı altında,alınacak önlemler için uyulması gereken temel ilkeler ve öncelik sırasına uyulmalıdır.
Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek,
Yapılan işlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek,
Çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almak.
Yukarıda ki önlemleri alabilmek için yapılması gereken çalışmaların başında ise ;"Patlama Risklerinin Değerlendirilmesi” gelmektedir. Yönetmeliğin 6.Maddesinde de aynı başlık altında aşağıdaki hususların dikkate alınması hükmü yer almaktadır:
Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,
Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,
İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimi,
Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü.
Patlayıcı ortam riskleri yukarıdaki prensipler doğrultusunda belirlendikten sonra yapılması gerekenler yönetmeliğin 9.Maddesinde belirtildiği şekilde:
Patlayıcı ortam oluşması ihtimali olan yerleri sınıflandırmak,
Sınıflandırılan bu bölgelerde asgari gereklerin uygulanmasını sağlamak,
Çalışanların sağlık ve güvenliğini tehlikeye atabilecek miktarda patlayıcı ortam oluşturabilecek yerlerin girişine gerekli işaretleri yerleştirmektir.
Yukarı da sözü edilen zone belirleme çalışmalarının yapılabilmesi ve ZONE Haritalarının oluşturulabilmesi için Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlayarak veya hazırlatarak, öngörülen önlemlerin alınması ve ortam güvenliği için belirlenmiş ekipmanların kullanılması gerekmektedir.
LPG Tankında BLEVE 500 ölü, Maddi kayıp 100 milyon $. (Mexico City,1984)
Cylohexane Patlaması, 28 ölü, 36 yaralı, Maddi kayıp: 412 mio. $. (Flixborough, 1974)
Piper Alpha Petrol Platformunda Patlama, 167 ölü, Maddi kayıp: 3.4 bilo.$. (Kuzey Denizi, 1988)
Dow Chemical Fabrikasında Yakıt Buharı Patlaması, 28 ölü, 130 yaralı, Maddi kayıp: 500 milyon $.(Pasadena, 1989)
AZF Fabrikası Amonyum Nitrat Patlaması, 30 ölü, 2500 yaralı, Maddi kayıp: 200 mio. $. (Toulose, 2001)
BP Rafinerisi Yakıt Buharı Patlaması, 15 kişi ölü. (Texas City, 2005)
Güney İngiltere’de Petrol Depoları Yangını, 40’dan fazla yaralı, bölgeden 2500 kişi tahliye edildi. (Buncefield, 2005)
Akçagaz LPG Dolum Tesisinde Patlama, 1 kişi ölü, 2 kişi zehirlendi, 5000 kişi evinden tahliye edilirken 10 ev kullanılmaz halde, OPET Madeni yağ depolama tesisi yandı, Maddi kayıp: 3 Trilyon TL. (İzmit, 2002)
Örneklerden de anlaşıldığı gibi oluşabilecek bir patlama sonucu karşılaşacağımız sonuçlar hiç iç açıcı değildir. Proaktif bir anlayış içerisinde yürütülmesi gereken İş Sağlığı ve Güvenliği çalışmalarında artık parlayıcı ve patlayıcı kimyasalların bulunduğu ortamlarda oluşabilecek tehlikeler ve riskler Risk Değerlendirmesi sürecinde detaylı bir şekilde değerlendirilmeli ve "Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hk. Yönetmelik” 5. maddesinde "Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma” başlığı altında,alınacak önlemler için uyulması gereken temel ilkeler ve öncelik sırasına uyulmalıdır.
Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek,
Yapılan işlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek,
Çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almak.
Yukarıda ki önlemleri alabilmek için yapılması gereken çalışmaların başında ise ;"Patlama Risklerinin Değerlendirilmesi” gelmektedir. Yönetmeliğin 6.Maddesinde de aynı başlık altında aşağıdaki hususların dikkate alınması hükmü yer almaktadır:
Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,
Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,
İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimi,
Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü.
Patlayıcı ortam riskleri yukarıdaki prensipler doğrultusunda belirlendikten sonra yapılması gerekenler yönetmeliğin 9.Maddesinde belirtildiği şekilde:
Patlayıcı ortam oluşması ihtimali olan yerleri sınıflandırmak,
Sınıflandırılan bu bölgelerde asgari gereklerin uygulanmasını sağlamak,
Çalışanların sağlık ve güvenliğini tehlikeye atabilecek miktarda patlayıcı ortam oluşturabilecek yerlerin girişine gerekli işaretleri yerleştirmektir.
Yukarı da sözü edilen zone belirleme çalışmalarının yapılabilmesi ve ZONE Haritalarının oluşturulabilmesi için Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlayarak veya hazırlatarak, öngörülen önlemlerin alınması ve ortam güvenliği için belirlenmiş ekipmanların kullanılması gerekmektedir.