Pano İşçiliğinin Önemi...
27.07.2015
Elektrik panolarının iç tasarımı tesisler açısından çok önemli bir konudur. Günümüzde birçok arıza tipi pano işçiliğinin yanlış uygulamalarından kaynaklanmaktadır. Elektrik-Elektronik Mühendisliği'nde teknolojik gelişmeler ilerledikçe kullanılan malzemeler giderek küçülerek modernleşmektedir. Buna, analog sayaçların yerini dijital sayaçların almasını örnek olarak gösterebiliriz. Bununla birlikte panoların iç yapısı ve pano dış yapısı gibi unsurlarda değişmektedir.
Elektrik-elektronik sistemlerde kararlı çalışma çok önemlidir. Bir tesis kararlı çalışma şartlarının dışına çıkıp geri dönmezse bu arıza olarak nitelendirilir. Arızayı en kısa sürede gidermek, üretim, maliyet ve zaman kaybı açısından oldukça önemlidir. İşte bu kriterleri değerlendirmede tesisteki düzen, tertip önemli rol oynamaktadır.
Şekil 1. Düzensiz ve Bakımsız Bir Pano
Bir panonun işçiliğini iyi yapan teknisyen, gelecekte o panoda doğacak arızaların tespitini hızlandırmasında, arıza bulma metotlarının en iyi şekilde kullanılmasına yardımcı olur. Basit örnek olarak gevşek bağlantı yapılırsa elektrik akımına karşı direnç oluşturarak veya ark oluşumuna sebep olarak malzeme kontaklarında aşırı ısınmalar meydana gelir ve sistemin arızalanmasına yol açar. Bu sebeple ki gevşek bağlantı olmamasına dikkat edilmelidir.
Şekil 2. El İşçiliği Güzel Bir Pano
Kablo Kodlama...
Herhangi bir arızayı bulmak için öncelikle kablo takibi yapılabilir. Bu takibin hızlı olması açısından kabloların monte ve kodlama biçimi çok önemli yer tutmaktadır. Bazen pano üzerindeki cihazlar sökülüp yenileri ile değiştirilir veya tamir edilebilir. Bu durumda yeni takılan cihaz, kablolardaki kodlar sayesinde hatasız bir şekilde kontaklara geri bağlanabilir. Bu sebeple kontak numaralandırma işlemi genellikle tercih edilen bir yöntemdir.
Şekil 3. Kablo Kodları
Kablo Kodlayıcılar...
Kablo kodlayıcıları bir etikete benzetebiliriz. Genellikle açık renkte olur ve üzerindeki ifadeler koyu olması tercihen daha iyidir. Günümüzde birçok çeşitte kodlayıcılar mevcuttur. En çok tercih edilen ''Dairesel Geçmeli Tip Kodlayıcılar''dır. Bu kodlayıcıların üzerinde rakamlar hazır olarak bulunur ve yanyana getirilerek kodlar üretilir.
Şekil 4. Dairesel Geçmeli Tip Kodlayıcı
Kablo Kanalı Kullanmak...
Güç kablolarının kanalda olması yerine açıkta bulunması daha çok tercih edilir. Güç kabloları devamlı yüksek akım taşıdıklarından açıkta bulunmaları soğuma işleminin hızlı gerçekleşmesi için tercih edilmelidir. 6mm2 den büyük çaplı güç kabloları doğrudan baradan beslenir ve pano içinde açıktan giderler.
Şekil 5. Kanal Kullanımı
Eğer kanal içinden güç ve kumanda kablosu birlikte geçecekse, güç kablosunun alt kısımda, kumanda kablosunun üst kısımda olması tercih edilmelidir. Çünkü kumanda kabloları, güç kablolarına göre daha fazla sayıda ve karmaşık görüntü oluşturmaktadır. Kumanda kablolarının arıza yapma ihtimali daha fazladır. Bazen kumanda yapısında değişiklik yapma ihtiyacı doğmaktadır. Tüm bu sebeplerle kumanda kablosunu üstte bulundurmak müdahale kolaylığı sağlaması açısından önemli husustur.
Şekil 6. Düzenli Pano Örneği
Kabloya Şekil Vermek
Kumanda kablolarının yumuşak ve çok damarlı olması kabloya şekil vermeyi zorlaştırmaktadır. Bu yüzden klipsler ile ya da makaronlar ile toplanıp ray veya pano üzerine sabitlenir bir de kanal içine döşenerek estetik durması sağlanabilir.
Şekil 7. Kabloların Toplanması
Güç kablolarına şekil verirken çok keskin dönüş yapıldığından kırılma görülebilir. Böyle durum ile karşılaşmamak için keskin açılı dönüşlerden kaçınılmalıdır.
Kabloları Spirallemek
►Kapalı Hortum Spiral
Kapalı hortum spiralleri en yaygın olarak kullanılan spiral çeşitlerindendir. Her istenilen büyüklükte ve esneklikte bulunması kullanımını yaygınlaştırmıştır.
Şekil 8. Spiral ve Kanal Kullanılmış Pano
►Helezon Spiral
Helezon spiralin kapalı hortum spiralinden ayıran özellik, kablolar döşendikten sonra spirallemede işlemini gerçekleştirilmesi ve spiral içinden kabloya müdahale edilmesini sağlamaktadır.
Şekil 9. Helezon Spiral
27.07.2015
Elektrik panolarının iç tasarımı tesisler açısından çok önemli bir konudur. Günümüzde birçok arıza tipi pano işçiliğinin yanlış uygulamalarından kaynaklanmaktadır. Elektrik-Elektronik Mühendisliği'nde teknolojik gelişmeler ilerledikçe kullanılan malzemeler giderek küçülerek modernleşmektedir. Buna, analog sayaçların yerini dijital sayaçların almasını örnek olarak gösterebiliriz. Bununla birlikte panoların iç yapısı ve pano dış yapısı gibi unsurlarda değişmektedir.
Elektrik-elektronik sistemlerde kararlı çalışma çok önemlidir. Bir tesis kararlı çalışma şartlarının dışına çıkıp geri dönmezse bu arıza olarak nitelendirilir. Arızayı en kısa sürede gidermek, üretim, maliyet ve zaman kaybı açısından oldukça önemlidir. İşte bu kriterleri değerlendirmede tesisteki düzen, tertip önemli rol oynamaktadır.
Şekil 1. Düzensiz ve Bakımsız Bir Pano
Bir panonun işçiliğini iyi yapan teknisyen, gelecekte o panoda doğacak arızaların tespitini hızlandırmasında, arıza bulma metotlarının en iyi şekilde kullanılmasına yardımcı olur. Basit örnek olarak gevşek bağlantı yapılırsa elektrik akımına karşı direnç oluşturarak veya ark oluşumuna sebep olarak malzeme kontaklarında aşırı ısınmalar meydana gelir ve sistemin arızalanmasına yol açar. Bu sebeple ki gevşek bağlantı olmamasına dikkat edilmelidir.
Şekil 2. El İşçiliği Güzel Bir Pano
Kablo Kodlama...
Herhangi bir arızayı bulmak için öncelikle kablo takibi yapılabilir. Bu takibin hızlı olması açısından kabloların monte ve kodlama biçimi çok önemli yer tutmaktadır. Bazen pano üzerindeki cihazlar sökülüp yenileri ile değiştirilir veya tamir edilebilir. Bu durumda yeni takılan cihaz, kablolardaki kodlar sayesinde hatasız bir şekilde kontaklara geri bağlanabilir. Bu sebeple kontak numaralandırma işlemi genellikle tercih edilen bir yöntemdir.
Şekil 3. Kablo Kodları
Kablo Kodlayıcılar...
Kablo kodlayıcıları bir etikete benzetebiliriz. Genellikle açık renkte olur ve üzerindeki ifadeler koyu olması tercihen daha iyidir. Günümüzde birçok çeşitte kodlayıcılar mevcuttur. En çok tercih edilen ''Dairesel Geçmeli Tip Kodlayıcılar''dır. Bu kodlayıcıların üzerinde rakamlar hazır olarak bulunur ve yanyana getirilerek kodlar üretilir.
Şekil 4. Dairesel Geçmeli Tip Kodlayıcı
Kablo Kanalı Kullanmak...
Güç kablolarının kanalda olması yerine açıkta bulunması daha çok tercih edilir. Güç kabloları devamlı yüksek akım taşıdıklarından açıkta bulunmaları soğuma işleminin hızlı gerçekleşmesi için tercih edilmelidir. 6mm2 den büyük çaplı güç kabloları doğrudan baradan beslenir ve pano içinde açıktan giderler.
Şekil 5. Kanal Kullanımı
Eğer kanal içinden güç ve kumanda kablosu birlikte geçecekse, güç kablosunun alt kısımda, kumanda kablosunun üst kısımda olması tercih edilmelidir. Çünkü kumanda kabloları, güç kablolarına göre daha fazla sayıda ve karmaşık görüntü oluşturmaktadır. Kumanda kablolarının arıza yapma ihtimali daha fazladır. Bazen kumanda yapısında değişiklik yapma ihtiyacı doğmaktadır. Tüm bu sebeplerle kumanda kablosunu üstte bulundurmak müdahale kolaylığı sağlaması açısından önemli husustur.
Şekil 6. Düzenli Pano Örneği
Kabloya Şekil Vermek
Kumanda kablolarının yumuşak ve çok damarlı olması kabloya şekil vermeyi zorlaştırmaktadır. Bu yüzden klipsler ile ya da makaronlar ile toplanıp ray veya pano üzerine sabitlenir bir de kanal içine döşenerek estetik durması sağlanabilir.
Şekil 7. Kabloların Toplanması
Güç kablolarına şekil verirken çok keskin dönüş yapıldığından kırılma görülebilir. Böyle durum ile karşılaşmamak için keskin açılı dönüşlerden kaçınılmalıdır.
Kabloları Spirallemek
►Kapalı Hortum Spiral
Kapalı hortum spiralleri en yaygın olarak kullanılan spiral çeşitlerindendir. Her istenilen büyüklükte ve esneklikte bulunması kullanımını yaygınlaştırmıştır.
Şekil 8. Spiral ve Kanal Kullanılmış Pano
►Helezon Spiral
Helezon spiralin kapalı hortum spiralinden ayıran özellik, kablolar döşendikten sonra spirallemede işlemini gerçekleştirilmesi ve spiral içinden kabloya müdahale edilmesini sağlamaktadır.
Şekil 9. Helezon Spiral