MEVSİMLİK İŞLERDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATI NASIL BELİRLENİR?
AKTİF 16 TEMMUZ 2014.
SORU:
"Merhaba,
Normal çalışanların kıdem tazminatı hesaplamaları büyük ölçüde belli, fakat mevsimlik işçilerin tazminat hesaplamaları biraz belirsiz. Çalışmalar arasındaki uzun boşluklar oluyor, tekrar eden sözleşmeler yapılabiliyor vs.
Mevsimlik işlerde çalışan işçilerin kıdem tazminatının nasıl belirlendiğine ilişkin bilgi verebilirseniz sevinirim.
Teşekkürler"
CEVAP:
Mevsimlik iş; normal çalışma düzeninin uygulandığı, doğal etkenlere bağlı olarak çalışmanın yılın belirli ay veya dönemleriyle sınırlı, sürekli işler olarak tanımlanmaktadır. Mevsimlik işler niteliği gereği arzı nitelik taşımayıp sürekli işlerdir. Mevsimlik işte çalışan işçinin kıdeminin belirlenmesi ile ilgili yasal bir düzenleme bulunmadığından konu hakkında Yargıtay kararları uygulamaya yön vermektedir. Mevsimlik işler için belirsiz süreli iş sözleşmesi yapılmış olması durumunda işçinin çalışmadığı dönemlerde iş sözleşmesi askıda kalır.
Mevsimlik işlerde mevsim sonunda işverenin işçiyi yeni mevsimde işe almayacağını belirttiği durumlarda iş sözleşmesi mevsim sonunda sona ermektedir. İşverenin bu şekilde bir bildirimi olmaması durumunda yeni mevsimde işçi işe alınmazsa iş sözleşmesi, yeni mevsim başında ortadan kalkmış olur. Mevsimlik işlerde işçinin kıdeminin, her yıl çalışılan veya çalışılmış sayılan süreler toplanmak suretiyle belirlenmesi gerekmektedir. Bu nedenle iki mevsim arasında sözleşmenin askıda kaldığı süreler kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınmamaktadır.
Mevsimlik işçiler için askı süresinin, kural olarak birbirini takip eden iki mevsim arasındaki süre olması gerekir. Müteakip mevsimleri aşacak şekilde devam edecek bir askı süresinden söz edilemez. Tarafların buna askı süresi demiş olmaları sonucu değiştirmez.
Mevsimlik işler için yapılan ve birden fazla mevsimde tekrarlanan iş sözleşmelerinin belirli süreli iş sözleşmesi olarak kabulünü gerektirmemektedir. Bu şekilde yapılan iş sözleşmelerinde her mevsim sonucunda iş sözleşmesi son bulmayıp, yeni sezon başına kadar sözleşmeden doğan karşılıklı hak ve borçlar askıya alınmış olmaktadır. Mevsimlik işler için ardı ardına yapılan sözleşmeler belirsiz süreli iş sözleşmesine dönmüş sayılmaktadır.
Kıdem tazminatına hak kazanan geçici işçinin kıdemi işçinin çalışma dönemindeki fiilen çalışılan ve iş yasası yönünden çalışılmış gibi sayılan sürelerin toplanması ile hesaplanması gerekmektedir. Bu nedenle fasılalarla çalışmanın tam yıl çalışılmış gibi değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Aynı şekilde iş sözleşmesinin askıda bulunduğu dönem işçinin kıdem süresinden sayılmamaktadır.
Geçici işçinin kıdem tazminatı, mevsimlik veya kampanya çalışmaları döneminde alınan son ücretin, çalışılan günlere bölünmesi suretiyle belirlenecek günlük ücret esas alınarak kıdem tazminatı hesabı yapılır.
Geçici işçinin kıdem tazminatı hesabı sözleşmesinin askıda bulunduğu dönemden önceki son ücret üzerinden yapılması gerekmektedir.
KONU İLE İLGİLİ YARGITAY KARARI;
Kanun: 4857-İş Kanunu
Konu: Kıdem Tazminatı/ Mevsimlik İşçinin Kıdemi
Esas No:2000/16405 Karar No:2001/820
Özü : DAVACI, FARK KIDEM TAZMİNATI TALEBİNDE MEVSİMLİK İŞÇİ OLARAK ÇALIŞTIĞI DÖNEMİN DİKKATE ALINMASINI TALEP ETMİŞTİR. MEVSİMLİK İŞLERDE ASKIDA GEÇEN SÜRE KIDEM TAZMİNATI HESABINDA DİKKATE ALINAMAZ. BU NEDENLE DAVACI İŞÇİNİN FİİLEN ÇALIŞTIĞI VE KANUNEN ÇALIŞMASI GİBİ SAYILAN GÜNLERİ TESPİT EDİLEREK KIDEM TAZMİNATININ HESAPLANMASI GEREKİR. YEREL MAHKEMECE DAVACIYI TAM YIL ÇALIŞMIŞ GİBİ KABUL EDEN BİLİRKİŞİ RAPORUNUN HÜKME ESAS ALINMAZI BOZMAYI GEREKTİRİR.
DAVA : Davacı, fark kıdem tazminatının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır. Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü: KARAR : 1. Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir. 2. Dosya içeriğine göre, davacı işçinin kıdem tazminat hesabında dikkate alınmasını istediği dönem içinde mevsimlik işçi olarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Mevsimlik işlerde askıda geçen süre kıdem tazminatı hesabında nazara alınmaz. Böyle olunca, davacı işçinin fiilen çalıştığı ve kanunen çalışmış gibi sayılan günleri tesbit edilerek belirlenecek süreye göre kıdem tazminatının hesaplanması gerekir. Mahkemece davacıyı her mevsim tam yıl çalışmış gibi kabul eden bilirkişi raporunun hükme esas alınması hatalıdır. 3. Dava kısmen reddedildiği halde reddedilen miktar itibariyle davalı lehine yargılama gideri ve vekalet ücreti konusunda karar verilmemiş olması da ayrı bir bozma nedenidir. SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 23.1.2001 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Merci: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Tarih: 23/01/2001
AKTİF 16 TEMMUZ 2014.
SORU:
"Merhaba,
Normal çalışanların kıdem tazminatı hesaplamaları büyük ölçüde belli, fakat mevsimlik işçilerin tazminat hesaplamaları biraz belirsiz. Çalışmalar arasındaki uzun boşluklar oluyor, tekrar eden sözleşmeler yapılabiliyor vs.
Mevsimlik işlerde çalışan işçilerin kıdem tazminatının nasıl belirlendiğine ilişkin bilgi verebilirseniz sevinirim.
Teşekkürler"
CEVAP:
Mevsimlik iş; normal çalışma düzeninin uygulandığı, doğal etkenlere bağlı olarak çalışmanın yılın belirli ay veya dönemleriyle sınırlı, sürekli işler olarak tanımlanmaktadır. Mevsimlik işler niteliği gereği arzı nitelik taşımayıp sürekli işlerdir. Mevsimlik işte çalışan işçinin kıdeminin belirlenmesi ile ilgili yasal bir düzenleme bulunmadığından konu hakkında Yargıtay kararları uygulamaya yön vermektedir. Mevsimlik işler için belirsiz süreli iş sözleşmesi yapılmış olması durumunda işçinin çalışmadığı dönemlerde iş sözleşmesi askıda kalır.
Mevsimlik işlerde mevsim sonunda işverenin işçiyi yeni mevsimde işe almayacağını belirttiği durumlarda iş sözleşmesi mevsim sonunda sona ermektedir. İşverenin bu şekilde bir bildirimi olmaması durumunda yeni mevsimde işçi işe alınmazsa iş sözleşmesi, yeni mevsim başında ortadan kalkmış olur. Mevsimlik işlerde işçinin kıdeminin, her yıl çalışılan veya çalışılmış sayılan süreler toplanmak suretiyle belirlenmesi gerekmektedir. Bu nedenle iki mevsim arasında sözleşmenin askıda kaldığı süreler kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınmamaktadır.
Mevsimlik işçiler için askı süresinin, kural olarak birbirini takip eden iki mevsim arasındaki süre olması gerekir. Müteakip mevsimleri aşacak şekilde devam edecek bir askı süresinden söz edilemez. Tarafların buna askı süresi demiş olmaları sonucu değiştirmez.
Mevsimlik işler için yapılan ve birden fazla mevsimde tekrarlanan iş sözleşmelerinin belirli süreli iş sözleşmesi olarak kabulünü gerektirmemektedir. Bu şekilde yapılan iş sözleşmelerinde her mevsim sonucunda iş sözleşmesi son bulmayıp, yeni sezon başına kadar sözleşmeden doğan karşılıklı hak ve borçlar askıya alınmış olmaktadır. Mevsimlik işler için ardı ardına yapılan sözleşmeler belirsiz süreli iş sözleşmesine dönmüş sayılmaktadır.
Kıdem tazminatına hak kazanan geçici işçinin kıdemi işçinin çalışma dönemindeki fiilen çalışılan ve iş yasası yönünden çalışılmış gibi sayılan sürelerin toplanması ile hesaplanması gerekmektedir. Bu nedenle fasılalarla çalışmanın tam yıl çalışılmış gibi değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Aynı şekilde iş sözleşmesinin askıda bulunduğu dönem işçinin kıdem süresinden sayılmamaktadır.
Geçici işçinin kıdem tazminatı, mevsimlik veya kampanya çalışmaları döneminde alınan son ücretin, çalışılan günlere bölünmesi suretiyle belirlenecek günlük ücret esas alınarak kıdem tazminatı hesabı yapılır.
Geçici işçinin kıdem tazminatı hesabı sözleşmesinin askıda bulunduğu dönemden önceki son ücret üzerinden yapılması gerekmektedir.
KONU İLE İLGİLİ YARGITAY KARARI;
Kanun: 4857-İş Kanunu
Konu: Kıdem Tazminatı/ Mevsimlik İşçinin Kıdemi
Esas No:2000/16405 Karar No:2001/820
Özü : DAVACI, FARK KIDEM TAZMİNATI TALEBİNDE MEVSİMLİK İŞÇİ OLARAK ÇALIŞTIĞI DÖNEMİN DİKKATE ALINMASINI TALEP ETMİŞTİR. MEVSİMLİK İŞLERDE ASKIDA GEÇEN SÜRE KIDEM TAZMİNATI HESABINDA DİKKATE ALINAMAZ. BU NEDENLE DAVACI İŞÇİNİN FİİLEN ÇALIŞTIĞI VE KANUNEN ÇALIŞMASI GİBİ SAYILAN GÜNLERİ TESPİT EDİLEREK KIDEM TAZMİNATININ HESAPLANMASI GEREKİR. YEREL MAHKEMECE DAVACIYI TAM YIL ÇALIŞMIŞ GİBİ KABUL EDEN BİLİRKİŞİ RAPORUNUN HÜKME ESAS ALINMAZI BOZMAYI GEREKTİRİR.
DAVA : Davacı, fark kıdem tazminatının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır. Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü: KARAR : 1. Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir. 2. Dosya içeriğine göre, davacı işçinin kıdem tazminat hesabında dikkate alınmasını istediği dönem içinde mevsimlik işçi olarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Mevsimlik işlerde askıda geçen süre kıdem tazminatı hesabında nazara alınmaz. Böyle olunca, davacı işçinin fiilen çalıştığı ve kanunen çalışmış gibi sayılan günleri tesbit edilerek belirlenecek süreye göre kıdem tazminatının hesaplanması gerekir. Mahkemece davacıyı her mevsim tam yıl çalışmış gibi kabul eden bilirkişi raporunun hükme esas alınması hatalıdır. 3. Dava kısmen reddedildiği halde reddedilen miktar itibariyle davalı lehine yargılama gideri ve vekalet ücreti konusunda karar verilmemiş olması da ayrı bir bozma nedenidir. SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 23.1.2001 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Merci: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Tarih: 23/01/2001