Makine Emniyeti | Emniyet Röleleri...
Elektrik sistemlerinde emniyet, akım ve gerilimle ilgiliyken makine, fonksiyonel emniyeti daha bütünsel bir yaklaşım içerir. Makine veya sistemler insan hayatını tehlikeye sokacak bir duruma hiç bir nedenden dolayı gelmeyecek şekilde çalışmalıdır.
Makine Emniyeti Nedir?
Makine emniyeti, EN ISO 13849-1 gibi standartlarla Avrupa Birliği Makine Direktifi ile tanımlanır. Elektrik sistemlerinde emniyet, akım ve gerilimle ilgiliyken makine fonksiyonel emniyeti daha bütünsel bir yaklaşım içerir. Makine veya sistemler insan hayatını tehlikeye sokacak bir duruma hiç bir nedenden dolayı gelmeyecek şekilde çalışmalıdır.
Makine kaynaklı iş kazaları;
► Makine ile doğrudan temas ile
► Hidrolik presler,
► Endüstriyel robotlar gibi otomatikleştirilmiş makine alanına yaklaşıldığında gerçekleşmektedir.
Bu kazaların önlenmesine yönelik iş güvenliği kurallarının yanında makineler tarafından veya operatör tarafından meydana gelebilecek sorunları engellemek için Makine Emniyeti Yönetmeliği oluşturulmuştur.
Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT); makineler ile emniyet parçalarının arıza veya kötü çalışma durumlarında, bunların etkisine maruz kalan insanları güvenliğine ve sağlığına yönelik riskleri bertaraf etmeye yönelik hazırlanmış bir yönetmeliktir.
Şekil 1: Özellikle işletmelerde makinenin operatörlerinin ve çevresindeki insanların güvenliğinin sağlanması ve risklerin azaltılması açısından bazı yöntemler geliştirilmiştir.
Üretici, ithalatçı ve işletmeler tarafından üretilen, ithal edilen veya ekleme, değişiklikyapılan bir makinenin; akredite muayene, test laboratuvarı ve belgelendirme kuruluşları tarafından gerekli prosedürler ışığında denetiminin ve uygunluğunun kontrol edilmesi ve belgelendirilmesi gerekmektedir. Bu kontrol ve belgelendirme makine yönetmeliği ışığında gerçekleştirilmektedir.
Emniyet gereği kullanılabilecek uygulamalara örnek olarak;
► Kilitli Kapı Koruması
► Acil Stop
► Işık Perdesi
► Çift El Çalışma vb.
Emniyet Rölesi
Bir önceki başlıkta verdiğimiz risk azaltma yöntemlerinin kontrol ve denetim mekanizmaları geleneksel kontaktör ve röleler ile yapılmaktaydı. Ancak geleneksel kumanda elemanları zamanla gerekli güvenliğin sağlanmasında yeterli olmadığı ve devre dışı kalabileceği anlaşılmıştır.
Zamanla yeni teknolojiler geliştirilmiş, mekanik sistemler ve kontrolörler yerine, emniyeti en üst seviyeye çıkaran elektonik sistemler kullanılarak emniyet (güvenlik) röleleri ortaya çıkmıştır.
Emniyet Rölelerinin öne çıkan özellikleri
► Force Guided Contact yapısına sahiptir, röle kontakları birbiriyle mekanik olarak bağlantılıdır. Kontak yapışması önlenir,
► Güvenli iki röleye sahip olup bu emniyet fonksiyonu sayesinde yedekli durumdadır,
► Sarı renkleri sayesinde panoda diğer elemanlardan ayrılır,
► Bir arızanın tespit edilmesinde makinenin tekrar başlamasını önleyebilir,
► Kare dalga benzeri sinyal iletişimi kullanıldığından dışarıdan gelebilecek herhangi başka bir karekteristiğe sahip dalgadan, manyetik alanlardan etkilenmez,
► 24V AC/DC, 48V AC/DC, 60V AC/DC, 110v AC/DC ve 230V AC/DC gerilim seviyelerinde çalışabilen çeşitleri mevcuttur,
► Röleler hem otomatik hem de manuel izlemeli başlangıca göre ayarlanabilir,
► Kendini test edebilir,
► Çıkışları izlenebilir.
Force Guided Kontak Yapısı
Kontaklar mekanik olarak bağlıdır, bu özellik N/O ve N/C kontaklarının aynı anda kapanmasını önler.
Şekil 2: Geleneksel Röle ve Force Guided Kontak Yapısının Karşılaştırılması
► NO kontağı kapanırsa ,bağlantılı NC kontak açık kalır,
► Eğer NC kontak yapışmış ise , NO kontak NC pozisyona geçemez,
► Eğer bir hata oluşursa , minimum 0,5 mm ye kadar tolere edilir.
Şekil 3: Herhangi bir hata anında NC kontak yapışsa dahi NO kontak NC pozisyonuna geçmez.
Uygulama Örneği
► Şekil 4: Yukarıdaki resimde Acil Stop butonunun için uygulama örneğini görebilirsiniz.
► Şekil 5: PSR-SCP- 24UC ile Manuel aktivasyonlu ve izlemeli kontak genişlemeli iki kanal acil duruş devresi
► Şekil 6: Gerekli emniyet fonksiyonları için, standart emniyet röleleri dışında yapılandırılabilir sistemler ile emniyet sisteminizi kolaylaştırabilirsiniz.
Elektrik sistemlerinde emniyet, akım ve gerilimle ilgiliyken makine, fonksiyonel emniyeti daha bütünsel bir yaklaşım içerir. Makine veya sistemler insan hayatını tehlikeye sokacak bir duruma hiç bir nedenden dolayı gelmeyecek şekilde çalışmalıdır.
Makine Emniyeti Nedir?
Makine emniyeti, EN ISO 13849-1 gibi standartlarla Avrupa Birliği Makine Direktifi ile tanımlanır. Elektrik sistemlerinde emniyet, akım ve gerilimle ilgiliyken makine fonksiyonel emniyeti daha bütünsel bir yaklaşım içerir. Makine veya sistemler insan hayatını tehlikeye sokacak bir duruma hiç bir nedenden dolayı gelmeyecek şekilde çalışmalıdır.
Makine kaynaklı iş kazaları;
► Makine ile doğrudan temas ile
► Hidrolik presler,
► Endüstriyel robotlar gibi otomatikleştirilmiş makine alanına yaklaşıldığında gerçekleşmektedir.
Bu kazaların önlenmesine yönelik iş güvenliği kurallarının yanında makineler tarafından veya operatör tarafından meydana gelebilecek sorunları engellemek için Makine Emniyeti Yönetmeliği oluşturulmuştur.
Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT); makineler ile emniyet parçalarının arıza veya kötü çalışma durumlarında, bunların etkisine maruz kalan insanları güvenliğine ve sağlığına yönelik riskleri bertaraf etmeye yönelik hazırlanmış bir yönetmeliktir.
Şekil 1: Özellikle işletmelerde makinenin operatörlerinin ve çevresindeki insanların güvenliğinin sağlanması ve risklerin azaltılması açısından bazı yöntemler geliştirilmiştir.
Üretici, ithalatçı ve işletmeler tarafından üretilen, ithal edilen veya ekleme, değişiklikyapılan bir makinenin; akredite muayene, test laboratuvarı ve belgelendirme kuruluşları tarafından gerekli prosedürler ışığında denetiminin ve uygunluğunun kontrol edilmesi ve belgelendirilmesi gerekmektedir. Bu kontrol ve belgelendirme makine yönetmeliği ışığında gerçekleştirilmektedir.
Emniyet gereği kullanılabilecek uygulamalara örnek olarak;
► Kilitli Kapı Koruması
► Acil Stop
► Işık Perdesi
► Çift El Çalışma vb.
Emniyet Rölesi
Bir önceki başlıkta verdiğimiz risk azaltma yöntemlerinin kontrol ve denetim mekanizmaları geleneksel kontaktör ve röleler ile yapılmaktaydı. Ancak geleneksel kumanda elemanları zamanla gerekli güvenliğin sağlanmasında yeterli olmadığı ve devre dışı kalabileceği anlaşılmıştır.
Zamanla yeni teknolojiler geliştirilmiş, mekanik sistemler ve kontrolörler yerine, emniyeti en üst seviyeye çıkaran elektonik sistemler kullanılarak emniyet (güvenlik) röleleri ortaya çıkmıştır.
Emniyet Rölelerinin öne çıkan özellikleri
► Force Guided Contact yapısına sahiptir, röle kontakları birbiriyle mekanik olarak bağlantılıdır. Kontak yapışması önlenir,
► Güvenli iki röleye sahip olup bu emniyet fonksiyonu sayesinde yedekli durumdadır,
► Sarı renkleri sayesinde panoda diğer elemanlardan ayrılır,
► Bir arızanın tespit edilmesinde makinenin tekrar başlamasını önleyebilir,
► Kare dalga benzeri sinyal iletişimi kullanıldığından dışarıdan gelebilecek herhangi başka bir karekteristiğe sahip dalgadan, manyetik alanlardan etkilenmez,
► 24V AC/DC, 48V AC/DC, 60V AC/DC, 110v AC/DC ve 230V AC/DC gerilim seviyelerinde çalışabilen çeşitleri mevcuttur,
► Röleler hem otomatik hem de manuel izlemeli başlangıca göre ayarlanabilir,
► Kendini test edebilir,
► Çıkışları izlenebilir.
Force Guided Kontak Yapısı
Kontaklar mekanik olarak bağlıdır, bu özellik N/O ve N/C kontaklarının aynı anda kapanmasını önler.
Şekil 2: Geleneksel Röle ve Force Guided Kontak Yapısının Karşılaştırılması
► NO kontağı kapanırsa ,bağlantılı NC kontak açık kalır,
► Eğer NC kontak yapışmış ise , NO kontak NC pozisyona geçemez,
► Eğer bir hata oluşursa , minimum 0,5 mm ye kadar tolere edilir.
Şekil 3: Herhangi bir hata anında NC kontak yapışsa dahi NO kontak NC pozisyonuna geçmez.
Uygulama Örneği
► Şekil 4: Yukarıdaki resimde Acil Stop butonunun için uygulama örneğini görebilirsiniz.
► Şekil 5: PSR-SCP- 24UC ile Manuel aktivasyonlu ve izlemeli kontak genişlemeli iki kanal acil duruş devresi
► Şekil 6: Gerekli emniyet fonksiyonları için, standart emniyet röleleri dışında yapılandırılabilir sistemler ile emniyet sisteminizi kolaylaştırabilirsiniz.