Kurşun ve Civanın Sağlığa Etkileri, Korunma Yolları...
19 Ekim 2015
Kurşun
Akü sanayiinde plaka, boya sanayiinde ana madde, cam ve lastik sanayiinde birleştirici olarak kullanılırken kimya sanayiinde, plastik sanayiinde de kullanılmaktadır. Bina ve gemi boyamasında, boyalı araç ve gerecin sökümü ya da kaynak yapılmasında zehirlenme olabilir. Bir çok ülkede boyalardaki kurşun miktarı %2’yi aşmaz. Yaklaşık 150 iş türünde kurşun kullanılıyor.Vücuda en çok solunum yoluyla girer. Bunun yanı sıra sindirim ve cilt yoluyla da girebilir.
Dolayısıyla zehirlenmelerde en önemli yol solunum yoludur. Zehirlenme, havadaki 5 mikrondan küçük parçacıkların miktarına ve çalışan şahsın solunum kapasitesine bağlı olarak artar. Akciğerlerde karbonik asit, midede hidroklorik asit emilimi arttırır.
Özellikle eritrosit içine girer (%95’i). En çok kemiklerde olmak üzere, sinir sisteminde, karaciğerde, böbreklerde, kıl ve saç foliküllerinde depolanır. Günde 0.6mg’dan fazla alınması halinde vücutta birikim yapar. Kanda kurşun düzeyi 40mcgr/100ml üstü patolojiktir.
Etki ettiği organlar hayli fazladır;
Küçük damarlarda kasılmalar yapar. Deride renk solukluğu, deri döküntüleri ve kaşıntıya yol açar.
Sindirim sistemini etkiler. Kabızlık, karın ağrısı, iştahsızlık yapar. Dişetlerinde mavi çizgi görülür. Kurşun koliği (karın ağrısı) akut batınla karışır. Ancak karna basmakla ağrı hafifler. Küçük damar spazmlarına bağlı olduğu düşünülmektedir.
Santral ve periferik sinir sistemini etkiler. Özellikle radial sinir felcine yol açarak ‘düşük el’ olur. Hasta düşük elle kavrama ve tutma güçlüğü yaşar. Ancak duyu bozukluğu ve ağrı olmaz.
Böbrekleri etkiler. Proksimal tubuluslarda (böbreğin bölümlerinden) belirgin bozukluk oluşur.
Karaciğeri etkiler.
Ürik asit metabolizmasını bozar. Kurşun gut’u oluşur.
Ürogenital sistem şikayetleri olur. Kadınlarda adet bozukluğu, düşükler ve kısırlık, erkeklerde seksüel güç azalmasına yol açar.
Kan ve kan yapıcı organlara etkisi eritrosit ömrünü kısaltır ve hemoglobin sentezini bozar ve hemolitik anemi gelişir. Yani kansızlık oluşur. Delta ALA miktarı, eritrositlerde protoporfirin, idrarda koproporfirin, serum demiri artar. Bazofil granüllü eritrositler görünür.
Beyin ödemi, kafa içi basınç artımı ve beyinde fonksiyon bozukluğu yapar.
Korunma: Önlemler alındığında kurşunun zararlı etkilerinden korunma tamdır. Sorunun kaynağında alınacak önlemler asıl uygulanması gerekenlerdir. Etkili lokal havalandırma düzenekleri kurulur, gerekiyorsa bu işlem kapalı bir sistem içinde yapılır.
İşlemler sırasında kurşun tozlarının havalanmasını önlemek için yerler, tezgahlar zaman zaman yıkanır, bunun içinde zemin yıkanabilir ve su geçirmez özellikte olmalıdır. El yüz yıkama imkanları yeterli sayıda, yemek yeme ve dinlenme alanları asıl iş dışında farklı yerlerde olması sağlanır. Ortam ölçümleri belirli sıklıkta yapılır.
Bu uygulamalara rağmen yine de kişisel koruyucular gerekir. İş elbisesi, önlük, eldiven, uygun ayakkabı, maske kullanılır. Bıyık, kurşun birikimine neden olabileceğinden önerilmez. Asıl çalışma alanında sigara içilmez. Peryodik muayenelerde karın ağrısı, ağızda metalik tat, kabızlık vs. sorulur, radial sinir etkilenmesi bakımından özellikle sağ kol ekstansor kaslarının kuvveti kontrol edilir, idrar muayenesi ve kanda kurşun düzeyi yapılır. Sağlık eğitimine önem verilir.
Kan yapıcı sistem, böbrekler, sinir sistemi vb. ile ilgili rahatsızlığı olanlar saptanarak bu kişilerin kurşun kullanılan İşlerde çalışması önlenir.
CIVA
Vücuda girişi çoğunlukla solunum yollarından girer. Daha az olarak cilt ve sindirim yolundan girer (kurşun gibi). Metalik cıva ve bazı bileşikleri sindirim yolundan iyi emilmez.
Hedef organlar, cıva bileşiğine göre değişmekle birlikte beyin ve böbrektir.
Akut zehirlenmede ağız iltihabı, metalik tat, pis ağız kokusu, kolayca kanayan diş etleri, dişlerin sallanması, tükrük artışı, uykusuzluk, solukluk, bitkinlik, kas ağrısı, albüminüri, ishal ve deride döküntüler görülebilir.
Kronik zehirlenmede; İlerleyici sinir bozuklukları, halsizlik, ellerde, kollarda, başta ve dilde titreme, konuşmada tutukluk, kekemelik görülebilir. İşyerinin en sağlıklı kişilerinde, huzursuzluk, güvensizlik, korku, alınganlık, dikkat azalması ve çabuk sinirlenme oluşur (eretismus merkürialis). Uyku sırasında el, göz kapağı ve dilde titreme olur. El yazısı özel bir görünüm alır (titrek yazı). Konuşma bozuklukları, kekemelik, fısıltılı konuşma, dil sürmesi olur.İdrak, dikkat ve hafıza fonksiyonlarında zayıflama olur. Ağız ve boğazda önce kuruluk sonra sekresyonda artış, ağız kenarı iltihabı, dişeti kenarında mavi-viyole civa şeridi oluşur. Dişler gevşer ve dökülür. Ağız kötü kokar ve boğaz kızarır (Kusmaul’un civa boğazı). Göz lensinin ön kapsülünde cıva birikmesi sonucu lenste açık kahve – sarı renkte bir refle alınır, bu bulguya “mercuria lentis” denir. Görme alanı daralır.
Korunma: Çalışma ortamına yönelik önlemler kurşunun çalışma ortamındaki önlemlere benzerdir. Korunmada tıbbi uygulama olarak işe giriş ve aralıklı kontrol muayeneleri İle sağlık eğitimi önemlidir. Bu muayenelerde böbrek fonksiyonları, sinir sistemi ve ağız sağlığı yönünden değerlendirme yapılır. İşe giriş sırasında el yazısı örneğinin alınması ve aralıklarla aynı yazının tekrar yazdırılması yolu ile tremorun gelişmesi erken olarak yakalanabilir. Peryodik muayeneler sırasında kan veya idrar cıva düzeyleri sınır değerleri aşıyorsa çalışan, işyeri ortamından uzaklaştırılır.
19 Ekim 2015
Kurşun
Akü sanayiinde plaka, boya sanayiinde ana madde, cam ve lastik sanayiinde birleştirici olarak kullanılırken kimya sanayiinde, plastik sanayiinde de kullanılmaktadır. Bina ve gemi boyamasında, boyalı araç ve gerecin sökümü ya da kaynak yapılmasında zehirlenme olabilir. Bir çok ülkede boyalardaki kurşun miktarı %2’yi aşmaz. Yaklaşık 150 iş türünde kurşun kullanılıyor.Vücuda en çok solunum yoluyla girer. Bunun yanı sıra sindirim ve cilt yoluyla da girebilir.
Dolayısıyla zehirlenmelerde en önemli yol solunum yoludur. Zehirlenme, havadaki 5 mikrondan küçük parçacıkların miktarına ve çalışan şahsın solunum kapasitesine bağlı olarak artar. Akciğerlerde karbonik asit, midede hidroklorik asit emilimi arttırır.
Özellikle eritrosit içine girer (%95’i). En çok kemiklerde olmak üzere, sinir sisteminde, karaciğerde, böbreklerde, kıl ve saç foliküllerinde depolanır. Günde 0.6mg’dan fazla alınması halinde vücutta birikim yapar. Kanda kurşun düzeyi 40mcgr/100ml üstü patolojiktir.
Etki ettiği organlar hayli fazladır;
Küçük damarlarda kasılmalar yapar. Deride renk solukluğu, deri döküntüleri ve kaşıntıya yol açar.
Sindirim sistemini etkiler. Kabızlık, karın ağrısı, iştahsızlık yapar. Dişetlerinde mavi çizgi görülür. Kurşun koliği (karın ağrısı) akut batınla karışır. Ancak karna basmakla ağrı hafifler. Küçük damar spazmlarına bağlı olduğu düşünülmektedir.
Santral ve periferik sinir sistemini etkiler. Özellikle radial sinir felcine yol açarak ‘düşük el’ olur. Hasta düşük elle kavrama ve tutma güçlüğü yaşar. Ancak duyu bozukluğu ve ağrı olmaz.
Böbrekleri etkiler. Proksimal tubuluslarda (böbreğin bölümlerinden) belirgin bozukluk oluşur.
Karaciğeri etkiler.
Ürik asit metabolizmasını bozar. Kurşun gut’u oluşur.
Ürogenital sistem şikayetleri olur. Kadınlarda adet bozukluğu, düşükler ve kısırlık, erkeklerde seksüel güç azalmasına yol açar.
Kan ve kan yapıcı organlara etkisi eritrosit ömrünü kısaltır ve hemoglobin sentezini bozar ve hemolitik anemi gelişir. Yani kansızlık oluşur. Delta ALA miktarı, eritrositlerde protoporfirin, idrarda koproporfirin, serum demiri artar. Bazofil granüllü eritrositler görünür.
Beyin ödemi, kafa içi basınç artımı ve beyinde fonksiyon bozukluğu yapar.
Korunma: Önlemler alındığında kurşunun zararlı etkilerinden korunma tamdır. Sorunun kaynağında alınacak önlemler asıl uygulanması gerekenlerdir. Etkili lokal havalandırma düzenekleri kurulur, gerekiyorsa bu işlem kapalı bir sistem içinde yapılır.
İşlemler sırasında kurşun tozlarının havalanmasını önlemek için yerler, tezgahlar zaman zaman yıkanır, bunun içinde zemin yıkanabilir ve su geçirmez özellikte olmalıdır. El yüz yıkama imkanları yeterli sayıda, yemek yeme ve dinlenme alanları asıl iş dışında farklı yerlerde olması sağlanır. Ortam ölçümleri belirli sıklıkta yapılır.
Bu uygulamalara rağmen yine de kişisel koruyucular gerekir. İş elbisesi, önlük, eldiven, uygun ayakkabı, maske kullanılır. Bıyık, kurşun birikimine neden olabileceğinden önerilmez. Asıl çalışma alanında sigara içilmez. Peryodik muayenelerde karın ağrısı, ağızda metalik tat, kabızlık vs. sorulur, radial sinir etkilenmesi bakımından özellikle sağ kol ekstansor kaslarının kuvveti kontrol edilir, idrar muayenesi ve kanda kurşun düzeyi yapılır. Sağlık eğitimine önem verilir.
Kan yapıcı sistem, böbrekler, sinir sistemi vb. ile ilgili rahatsızlığı olanlar saptanarak bu kişilerin kurşun kullanılan İşlerde çalışması önlenir.
CIVA
Vücuda girişi çoğunlukla solunum yollarından girer. Daha az olarak cilt ve sindirim yolundan girer (kurşun gibi). Metalik cıva ve bazı bileşikleri sindirim yolundan iyi emilmez.
Hedef organlar, cıva bileşiğine göre değişmekle birlikte beyin ve böbrektir.
Akut zehirlenmede ağız iltihabı, metalik tat, pis ağız kokusu, kolayca kanayan diş etleri, dişlerin sallanması, tükrük artışı, uykusuzluk, solukluk, bitkinlik, kas ağrısı, albüminüri, ishal ve deride döküntüler görülebilir.
Kronik zehirlenmede; İlerleyici sinir bozuklukları, halsizlik, ellerde, kollarda, başta ve dilde titreme, konuşmada tutukluk, kekemelik görülebilir. İşyerinin en sağlıklı kişilerinde, huzursuzluk, güvensizlik, korku, alınganlık, dikkat azalması ve çabuk sinirlenme oluşur (eretismus merkürialis). Uyku sırasında el, göz kapağı ve dilde titreme olur. El yazısı özel bir görünüm alır (titrek yazı). Konuşma bozuklukları, kekemelik, fısıltılı konuşma, dil sürmesi olur.İdrak, dikkat ve hafıza fonksiyonlarında zayıflama olur. Ağız ve boğazda önce kuruluk sonra sekresyonda artış, ağız kenarı iltihabı, dişeti kenarında mavi-viyole civa şeridi oluşur. Dişler gevşer ve dökülür. Ağız kötü kokar ve boğaz kızarır (Kusmaul’un civa boğazı). Göz lensinin ön kapsülünde cıva birikmesi sonucu lenste açık kahve – sarı renkte bir refle alınır, bu bulguya “mercuria lentis” denir. Görme alanı daralır.
Korunma: Çalışma ortamına yönelik önlemler kurşunun çalışma ortamındaki önlemlere benzerdir. Korunmada tıbbi uygulama olarak işe giriş ve aralıklı kontrol muayeneleri İle sağlık eğitimi önemlidir. Bu muayenelerde böbrek fonksiyonları, sinir sistemi ve ağız sağlığı yönünden değerlendirme yapılır. İşe giriş sırasında el yazısı örneğinin alınması ve aralıklarla aynı yazının tekrar yazdırılması yolu ile tremorun gelişmesi erken olarak yakalanabilir. Peryodik muayeneler sırasında kan veya idrar cıva düzeyleri sınır değerleri aşıyorsa çalışan, işyeri ortamından uzaklaştırılır.