SERKAN KÜÇÜK [email protected]
Tank türü depolama yapılıyorsa, mutlaka havuz hacmi bırakmak gerekir. Tüzük, yönetmelik ve standartlarda havuz hacminin hesaplanmasna ilişkin değişik değerler mevcuttur.
Tank depolamasına ilişkin mevzuat
Ülkemizde kimyasal maddelerin yerüstü tanklarında depolanma kurallarına ilişkin hükümler içeren yasal mevzuat ve standartların listesi Tablo 1’deki gibidir.
Depolamada dikkat edilecek ayrıntılar
Yasal mevzuat ve standartlarda birçok hüküm bulunmakla birlikte uygulamada karsılasılan sorunların tümünü kapsayan bir bütünlükten bahsetmek maalesef mümkün degildir. Asagıda kimyasalların
ister tek bir tankta isterse bir tank çiftliginde depolanırken dikkat edilmesi gereken ayrıntılar yer almaktadır.
1. Fay hattının yeri ve doğrultusu
Tankların ya da tank çiftliklerinin kurulma asamasında, bulundukları bölgede yada yakınlarında bir fay hattı varsa, tasarım bu veri dikkate alınarak yapılmalıdır.
Fay hattının dogrultusu ve beklenen faylanmanın özelligi (sag yanal atımlı, çöküntü vb.) tankların ve boru hatlarının yerlesiminde belirleyici kriter olacaktır.
Sert bağlantılı flans veya vanaların fay hattına 90°’lik bir açı yapması deprem esnasında kopma, kırılma tehlikesi tasımaktadır. Bu tür durumlarda tesisatın esnek baglantı elemanları vb. yöntemlerle sismik koruması yapılmalıdır.
2. Tehlike bölgeleri tasarım aşamasında belirlenmelidir
Ortam havasına karısacak olan yanıcı gaz ya da sıvı buharlarının patlama yaratma potansiyeli dikkate alınarak bir bölgelendirme kavramı gelistirilmistir. Bu konu bizim mevzuatımızda Binaların Yangından
Korunması Hakkındaki Yönetmelik’in (BYKHY) 116. maddesinde yer almaktadır. Yönetmelikteki tanımlar da söyledir:
0. Bölge: Isletme sartları altında ve arıza halinde daima patlayıcı bir karısımın bulundugu bölgelerdir (Boru ve kapların içleri gibi).
1. Bölge: Isletme sartları altında ve arıza halinde patlayıcı karısımlarının olusabilecegi bölgelerdir (dolum borusu civarı, armatürler vb).
2. Bölge: Isletme sartları altında veya arıza halinde patlayıcı karısımlarının nadiren olustugu bölgelerdir (tankların yakın çevresi gibi).
Buna göre bir tank çiftliginde bölgelendirme sekil 1’deki gibi olmalıdır. Sekil 1’de kırmızı ile renklendirilen bölümler sürekli patlayıcı karısım bulundugu için 0. bölgedir. Sarı ile renklendirilen bölgede ara sıra, islem yapıldıkça patlayıcı karısım olusma olasılıgı oldugu için 1. bölgedir. Mavi ile renklendirilen bölgede nadiren patlayıcı ortam olusma olasılıgı oldugu için 2. bölgedir. Bu bölgelendirmenin amacı alınacak güvenlik
önlemlerinin düzeyini ve niteligini belirlemektir.
Bu tür ortamlarda kullanılacak olan ekipman ve cihazlar ile kurulacak sistemlerin alev sızdırmaz, patlama güvenlikli vb. özellik tasıyıp tasımayacagına bu bölgelendirme sonucu karar verilmelidir.
Bölgelendirmenin yapılmasından uygulayıcılar sorumludur. Burada kullanılacak cihazlara iliskin ayrıntılar
BYKHY’de mevcuttur.
3. Depolamada havuz hacminin belirlenmesi
Tank türü bir depolama yapılıyorsa, mutlak surette bir havuz hacmi bırakmak gerekmektedir. Ülkemizde tüzük, yönetmelik ve standartlarda havuz hacminin hesaplanmasına iliskin degisik degerler mevcuttur. Uygulamada BYKHY degerlerinin esas alınmasında fayda vardır.
Buna göre; havuzlama hacmi, aynı büyüklükte tanklar kurulu ise bir tankın hacmine, çesitli boylar var ise en büyük tankın hacmine esit olmalıdır. Bu konuda diger ayrıntılar için BYKHY yardımcı olacaktır.
4. Koruma bölgelerinin hesaplanması
Sıvı kimyasallar tanklarda depolandıklarında tankların diger bina ve mekanlara belirli uzaklıkta olması gerekmektedir.
BYKHY’e göre bu degerler Tablo 2’de verilmektedir. Tablo 2’ye göre kurulacak olan tank çiftliklerinde koruma bölgelerine iliskin ayrıntılar da söyledir:
Tank türü depolama yapılıyorsa, mutlaka havuz hacmi bırakmak gerekir. Tüzük, yönetmelik ve standartlarda havuz hacminin hesaplanmasna ilişkin değişik değerler mevcuttur.
Tank depolamasına ilişkin mevzuat
Ülkemizde kimyasal maddelerin yerüstü tanklarında depolanma kurallarına ilişkin hükümler içeren yasal mevzuat ve standartların listesi Tablo 1’deki gibidir.
Depolamada dikkat edilecek ayrıntılar
Yasal mevzuat ve standartlarda birçok hüküm bulunmakla birlikte uygulamada karsılasılan sorunların tümünü kapsayan bir bütünlükten bahsetmek maalesef mümkün degildir. Asagıda kimyasalların
ister tek bir tankta isterse bir tank çiftliginde depolanırken dikkat edilmesi gereken ayrıntılar yer almaktadır.
1. Fay hattının yeri ve doğrultusu
Tankların ya da tank çiftliklerinin kurulma asamasında, bulundukları bölgede yada yakınlarında bir fay hattı varsa, tasarım bu veri dikkate alınarak yapılmalıdır.
Fay hattının dogrultusu ve beklenen faylanmanın özelligi (sag yanal atımlı, çöküntü vb.) tankların ve boru hatlarının yerlesiminde belirleyici kriter olacaktır.
Sert bağlantılı flans veya vanaların fay hattına 90°’lik bir açı yapması deprem esnasında kopma, kırılma tehlikesi tasımaktadır. Bu tür durumlarda tesisatın esnek baglantı elemanları vb. yöntemlerle sismik koruması yapılmalıdır.
2. Tehlike bölgeleri tasarım aşamasında belirlenmelidir
Ortam havasına karısacak olan yanıcı gaz ya da sıvı buharlarının patlama yaratma potansiyeli dikkate alınarak bir bölgelendirme kavramı gelistirilmistir. Bu konu bizim mevzuatımızda Binaların Yangından
Korunması Hakkındaki Yönetmelik’in (BYKHY) 116. maddesinde yer almaktadır. Yönetmelikteki tanımlar da söyledir:
0. Bölge: Isletme sartları altında ve arıza halinde daima patlayıcı bir karısımın bulundugu bölgelerdir (Boru ve kapların içleri gibi).
1. Bölge: Isletme sartları altında ve arıza halinde patlayıcı karısımlarının olusabilecegi bölgelerdir (dolum borusu civarı, armatürler vb).
2. Bölge: Isletme sartları altında veya arıza halinde patlayıcı karısımlarının nadiren olustugu bölgelerdir (tankların yakın çevresi gibi).
Buna göre bir tank çiftliginde bölgelendirme sekil 1’deki gibi olmalıdır. Sekil 1’de kırmızı ile renklendirilen bölümler sürekli patlayıcı karısım bulundugu için 0. bölgedir. Sarı ile renklendirilen bölgede ara sıra, islem yapıldıkça patlayıcı karısım olusma olasılıgı oldugu için 1. bölgedir. Mavi ile renklendirilen bölgede nadiren patlayıcı ortam olusma olasılıgı oldugu için 2. bölgedir. Bu bölgelendirmenin amacı alınacak güvenlik
önlemlerinin düzeyini ve niteligini belirlemektir.
Bu tür ortamlarda kullanılacak olan ekipman ve cihazlar ile kurulacak sistemlerin alev sızdırmaz, patlama güvenlikli vb. özellik tasıyıp tasımayacagına bu bölgelendirme sonucu karar verilmelidir.
Bölgelendirmenin yapılmasından uygulayıcılar sorumludur. Burada kullanılacak cihazlara iliskin ayrıntılar
BYKHY’de mevcuttur.
3. Depolamada havuz hacminin belirlenmesi
Tank türü bir depolama yapılıyorsa, mutlak surette bir havuz hacmi bırakmak gerekmektedir. Ülkemizde tüzük, yönetmelik ve standartlarda havuz hacminin hesaplanmasına iliskin degisik degerler mevcuttur. Uygulamada BYKHY degerlerinin esas alınmasında fayda vardır.
Buna göre; havuzlama hacmi, aynı büyüklükte tanklar kurulu ise bir tankın hacmine, çesitli boylar var ise en büyük tankın hacmine esit olmalıdır. Bu konuda diger ayrıntılar için BYKHY yardımcı olacaktır.
4. Koruma bölgelerinin hesaplanması
Sıvı kimyasallar tanklarda depolandıklarında tankların diger bina ve mekanlara belirli uzaklıkta olması gerekmektedir.
BYKHY’e göre bu degerler Tablo 2’de verilmektedir. Tablo 2’ye göre kurulacak olan tank çiftliklerinde koruma bölgelerine iliskin ayrıntılar da söyledir:
- Koruyucu bölge genisligi tank cidarından itibaren ölçülür ve en az 2/3’nün havuzlama bölgesi dısında olması gerekir. Ölçümde havuzlama duvarının iç kenarının üstü esas alınır.
- Gerekli olan emniyet, havuzlama bölgesi dısında kurulu, yangına 120 dakika dayanıklı, tankın en az 4/5’i yüksekliginde bir duvar veya set ile saglanıyorsa, koruyucu bölge itfaiyenin görüsü alınarak daha dar tutulabilir.
- Koruyucu bölgede, depo isletmesinin yapılabilmesi için gerekli olan tesis ve binalar, havuzlama bölgesi dısında olmak sartıyla kurulabilir.
- Tank cidarından itibaren 5 m’lik bir uzaklık, zeminden 0.8 m yüksekligine kadar 2. tehlike bölgesidir.
- Yanıcı sıvılar bir havuzlama bölgesi içinde depolanmıs ise, bu bölge havuz setinin üst kenarının 0.8 m üstüne kadar 1. tehlike bölgesidir.
- Depolama sahasına isi olmayanların girisi yasaklanmalı ve bu yasak uygun bir levha ile ilan edilmelidir. Sekil 2, kurulacak bir tank çiftligine iliskin ayrıntıları göstermektedir.