Bundan önceki yazımda bisfenol A (BPA) ihtiva eden sert plastikten yapılmış biberon, bardak, şişe ve yiyecek saklama kaplarının sağlığımız üzerine olan olumsuz etkilerinden bahsetmiştim.
BPA sadece bu kaplarda değil, günlük hayatta kullandığımız sayısız üründe de bulunuyor. Belki size inanması zor gelecek ama hergün hepimizin elinden düşmeyen kasa fişleri,bankamatik çıktıları, faks belgeleri gibitermal kağıtlarda da çok yüksek miktarlardaBPA var. Termal kâğıt madeni bir parayla çizildiğinde rengi değişen kâğıttır.
Amerika’da yapılan önemli araştırma
Amerika? da Environmental Working Group (EWG) tarafından görevlendirilen bir laboratuar tarafından test edilen kasa fişlerinin yüzde 40’ında ağırlıklarının yüzde 0.8 ila 3’ü kadar BPA bulunduğu anlaşıldı.
Termal kâğıtlardan oluşan bu fişler, fast food restoranları, marketler, benzin istasyonları, bankamatikler ve postane gibi kuruluşlardan toplandı. Bunlar, çoğu ülkemizde de tanınan ve şubeleri bulunan McDonald’s, CVS, KFC, Whole Foods, Walmart, Safeway ve U.S. Postal Service gibi firmalardı.
Araştırmada fişlerdeki BPA’nın kâğıtla teması olanlara kolayca geçtiği de gösterildi. BPA’nın vücuda kâğıttan ele bulaşıp sonra da ağız yoluyla veya deriden emilerek girdiği düşünülüyor. Hayvan deneyleri de BPA’nın deriden emilebildiğini gösteriyor. Her alış-veriş yapan, fişler aracılığıyla BPA’ya maruz kalabiliyorsa da en büyük risk altında olanlar kasiyerler. Bunların vücudunda diğer insanlara göre yüzde 30 daha fazla BPA bulunuyor.
Dünya neler yapıyor?
CDC tarafından 2004’de yapılan bir araştırmada 6 yaşından büyük Amerikalıların yüzde 93’ünün vücudunda BPA bulunduğu gösterilmiştir.
Çeşitli araştırmalara göre, çocuk ve erişkinlerin vücutlarına bir günde giren BPA miktarı kilo başına 0.03-0.07 mikrogram arasındadır. Bu değer biberonla beslenen çocuklar için 0.08 mikrogramdır.
Hayvanlarda yapılan araştırmalar, insanların tolore edebileceği günlük BPA miktarının kilogram başına 0.01 miligramın altında olması gerektiğini göstermektedir. Ancak üreme sağlığının bu miktarın altında bile etkilenebileceğini gösteren pek çok araştırma olduğu da hatırlanmalıdır.
Amerika’daki en büyük termal kâğıt üreticisi olan AppletonPapers Inc. isimli firma ürünlerinde çoktan beri BPA kullanmıyor.
BPA’nın toksisitesi ile ilgili kaygılar yüzünden Japonya BPA’nın kullanımını 1998’de durdurmaya başladı ve 2003’de de tamamen bitirdi.
EPA (Çevre Koruma Ajansı) 2010’da termal kâğıtlarda BPA yerine başka kimyasalların kullanılması ve bunların emniyetleri konusunda bir program başlattı.
EWG, perakendecilere BPA’sız kâğıt kullanmaları için baskı yapıyor ve elektronik fişler gibi kâğıtsız çözümler üzerinde çalışıyor. Üstelik bu sayede hem BPA maruziyeti önlenmiş ve hem de kâğıttan tasarruf edilmiş olacak.
EWG’nin araştırmasında toplanan fişlerin yüzde 60’ında BPA bulunmaması ve Target, Starbucks kasa fişlerinde ve Bank of America bankomat çıktılarında BPA bulunmamış veya eser miktarda bulunmuş olması çok önemli. Bu, BPA’nın kullanımının şart olmadığını gösteren çok iyi bir delil.
Biz ne yapalım?
BPA, termal kâğıtlarda yasaklanana kadar aşağıdaki tedbirlere uymakta büyük fayda vardır:
- Gereksiz fişler toplanmamalı ve saklanmamalı
- Fişler ayrı bir cüzdan veya çantada toplanmalı.
- Çocuklara tutması ve oynaması için asla fiş verilmemeli.
- Bir fişle temastan sonra eller iyice yıkanmalı.
- Fişlerle temastan sonra alkol bazlı el temizleyiciler kullanılmamalı (Bunların BPA’nın emilimini artırdığı gösterilmiştir).
- Fişler veya diğer termal kâğıtlar yeniden kazanıma verilmemeli (BPA’lı fişler yeniden kazanılan kâğıda da bulaşabilir).
Bu son araştırmada bir fişteki toplam BPA miktarının bir yiyecek kutusunda veya biberonda bulunandan 250 ila 1000 misli fazla olduğunun ortaya çıkmasının insan sağlığı bakımından çok önemli olduğu kanaatindeyim. İlgili bakanlıklarımızdan ülkemizdeki kasa fişlerinde BPA bulunup bulunmadığının ve bu konuda ne gibi tedbirlerin düşünüldüğünün açıklanmasını bekliyorum. Önümüzdeki günlerde BPA? nın adını daha çok duyacağınızdan hiç şüpheniz olmasın.
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Yazar: Meslek Hastalığı / 26 Mart 2016