İşçi ya da işveren herkesin yolu geçmişte bir şekilde banka kurumlarına düşüp bankalardan kredi talebinde bulunmuştur. Bankalardan kredi talep ederken bankaların istediği evraklar arasında maaş bordrosu ya da işveren tarafından yazılmış bir maaş yazısı kredi vermek için yeterli olmaktaydı. Bazı işçilerde maaşlarından daha yüksek kredi çekmek için işverenlere maaş yazıları yazdırarak aldığından daha yüksek ücrette maaş bildiriminde bulunmuş oluyorlardı. Bu işlemde bir nevi kayıt dışı ücret olarak nitelendiriliyordu.
Sosyal Güvenlik Kurumu bu konunun önemini fark edip kayıt dışı ücretleri, yani asgari ücretten sigortalı gösterip daha fazla maaş verilen işçileri tespit aşamasında 20.11.2015 tarihinde 2015/25 sayılı Genelgeyi çıkarmıştır. Peki bu genelgede neler yazıyor. Genelgenin işçi ve işverenleri bağlayıcı yönleri nelerdir? Yazımızın içeriği bunlar içermektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında bu genelgeyi yayınlamıştır. Genelgenin 1.1 maddesinde yani Bankacılık İşlemleri başlığının alt bendi olan 1.1.1 alt maddesinde Maaş Ödemesi Bankalar Aracılığıyla Yapılan Kişiler alanında detaylı bilgilendirme yapılmıştır. “Kurumca elektronik alt yapı sağlanıncaya kadar bankalar, kamu kurumları hariç olmak üzere maaş ödemesi yapılanlara ait çalışan kişilerin T.C. Kimlik Numaralı işyeri sahibi/işyeri çalışanı ayrımlı kimlik bilgileri, çalışılan yerin unvanı ve açık adresi bilgileri ile ödenen ücret bilgileri, varsa meslek bilgileri, işe başlama tarihi bilgileri ile birlikte iller bazında Kuruma gönderilir.
Kendisine maaş ödemesi yapılan kişiler ile ödeme dönemi ve ödeme tutarını gösteren veriler Bankalardan alınarak, Kurumumuz kayıtlarında söz konusu kişiler için bildirilen hizmetler ve prime esas kazançların incelenerek, hizmetlerin hiç bildirilmediği veya kazançlarının eksik bildirildiği hususlarının araştırılarak ortaya çıkabilecek prim kaybı ve sigortalılar açısından ise kayıt dışılığın önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
Söz konusu maaş ödemelerinin özel ya da kamu sektörü arasında işlem yönüyle herhangi bir temel farklılığının bulunmadığı, özel sektörün “firma” olarak, kamu kurumlarının ise “kurum” olarak ifade edildiği, firmaların yada kurumların maaş ödemesi işlemlerini banka aracılığı ile yapabilmesi için DTO (Dosya Transfer Otomasyon Sistemi) adı altındaki portal üzerinden yetki verilen kullanıcılar aracılığı ile işlemlerini gerçekleştirebildiği, ilgili ödeme listelerinin elektronik ortamda girişinin sağlandığı bir sistemin var olduğu, özel sektör firmalarının listelerinin excel formatında alındığı, kamu kurumlarından ise say2000 muhasebe sistemi üzerinden txt formatında alındığı, web ortamından gönderilen listelerde ilgilinin hesap numarası, TC kimlik numarası, ödeme türü ve net ödenen miktarların bulunduğu, söz konusu maaş ödeme anlaşmalarının hem özel hem de kamu sektörü için belirli bir protokol kapsamında yapıldığı ve sözleşme kapsamında belirlenen hesaptan ödenebildiği, web ortamından gönderilen listelerin bankalarda teknik personel tarafından görüntülenebildiği, maaş ödemesi yapan firma yada kurum yaptığı işlemlerin onaylı olmasını istediğinde bankaya yazılı olarak bildirilen toplam ödeme miktarının web üzerinden gönderilen ilgili maaş ödeme rakamlarıyla kontrolünün sağlanarak ödemelerin onaylandığı, ayrıca bankadan onay olmaksızın işverenlerin bu ödemeleri tek liste ile gerçekleştirebildikleri, ödeme türlerinde Maaş, Ek Ödeme, Vergi İadesi, Promosyon, Burs ve Diğer kodlarının bulunduğu, bu kodların hem özel de hem de kamuda aynı olduğu,
Ayrıca firma ya da kurumlar tarafından gönderilen listeler tamamen ilgililerin beyanları doğrultusunda gerçekleştirilen işlemler olduğundan herhangi bir sorgulama söz konusu olmadığı, firma ve kurumlarca ilgililerin banka hesaplarına gönderilen miktarların hiçbir kıstasa bağlı olmaksızın maaş koduyla gönderilebildiği, maaş nevi olmayan ödemelerin de maaş koduyla gönderilmesinde bir engel bulunmadığı, dolayısıyla maaş ödemesi adı altında Sayıştay’a gönderilen listeler kendilerine ilgili firmalar tarafından maaş ödemesi koduyla (M) gönderilen kişilere ait bilgiler olabileceği, söz konusu bilgilerin gerçekten kendisine maaş ödemesi olarak bildirilen kişiler olabileceği gibi maaş ödemesi kodu seçilerek ilgili firmanın havale gönderdiği kişiler de olabildiği, (eft ücreti ya da havale ücreti olmadığından firmaların bazı düzenli ödemelerini bu kanalı kullanarak yapabildiklerinden)
tespit edilmiştir.
Kısacası bankanın söz konusu maaş ödeme sisteminde sadece aracı olduğu, başkaca bir bilgi tutulmadığı, bilgilerin işverenler tarafından yapılan beyanlara göre gerçekleştirildiğinden gerçeği yansıtıp yansıtmadığının ancak işverenlerden teyit edilmesi halinde açıklanabileceği ifade edilmiştir.
Buradan da anlaşılıyor ki maaş ödemesi adı altında ilgililere ödenen miktarların işverenlerin takdirinde gerçekleştirilen beyan esasına dayalı işlemler olduğu, başka ödemelerin de maaş kalemi adı altında yapılabilmesi mümkün olabileceğinden, söz konusu ödemelerin sigortalılığın sağlanması hususunda tek başına kullanılmasının yeterli olamayacağı sonucu çıkarılmaktadır.
Buna göre bankalardan alınan bilgiler ile Kurum kayıtları karşılaştırılarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışanlar açısından hizmet akdinin unsurlarının oluşup oluşmadığı, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışanlar açısından i se ilgili vergi daireleri ile gerekli yazışmalar yapılması veya diğer kurum ve kuruluşların işlemlerine konu olması halinde ilgili kurum ve kuruluşlarla yazışma yapılarak gerekli işlemler yapılacaktır.
Söz konusu işlemlere ait diğer detaylar KADİM yazımının içerisinde program kılavuzunda belirtilecektir.
Örneğin; X bankasından alınan listede 1111111111 vergi numaralı gerçek kişi (a) nın 22222222222 T.C. kimlik numaralı gerçek kişi (b) ye ait işyerinden 2014/8 döneminde banka maaş ödeme (M) koduyla 600,00 TL ödeme yapıldığı bilgisi yer almaktadır. Kurumumuz kayıtları kontrol edildiğinde (b) nin (a) ya ait işyerinden belirtilen dönemde sigortalı bildirilmediği anlaşılmıştır. Yapılan incelemeden sonra (a) ya ait işyeri adresine iadeli/taahhütlü Ek-1 de bulunan tebligat gönderilerek ödemenin sigortalı sayılmayı gerektirecek bir nitelikte olup olmadığı hususları ile itirazlara ilişkin hükümler konusunda yapılacak işlemler belirtilecektir.
1.1.2. Ücret Bordrosu Alınması Kaydıyla Ticari Kredi Niteliği Taşımayan Kredi Talepleri ile Kredi Kartı Verilen Kişiler
Ticari kredi niteliği taşımayan kredi talepleri ile kredi kartı verilmesinde, bir işyerinde hizmet akdiyle çalışanlardan ücret bordrosu alınması halinde ücret bordrosu sağlanan elektronik alt yapı üzerinden veya manuel olarak Kurumumuza gönderilir.
Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Servislerine intikal eden Tebliğ Eki bilgiler ile alınan diğer bilgi ve belgeler; çalışanların işe giriş, varsa işten çıkış, gün ve prime esas kazanç bakımından Kurumumuz kayıtlarıyla karşılaştırılarak yapılan inceleme neticesinde kayıt dışılık tespit edilmesi halinde, ilgili işyeri adresine iadeli/taahhütlü Ek-1 de bulunan tebligat gönderilerek alınan bilgi ve/veya belgelerin sigortalı sayılmayı gerektirecek bir nitelikte olup olmadığı hususları ile itirazlara ilişkin hükümler konusunda gerekli işlemler yapılacaktır.
Ücret aylık olarak kabul edilecek, Kurumumuzca belirlenen yöntem uyarınca brüt tutara ve prime esas kazanca dönüştürülecek ve yine kurumca belirlenen yüzdelik değerden fazla olan sapmalar kayıt dışı kabul edilerek işlem yapılmak üzere il müdürlüğü kullanıcılarının ekranlarına düşürülecek veya gönderilecektir. Söz konusu işlemlere ait diğer detaylar KADİM yazımının içerisinde program kılavuzunda belirtilecektir.
Genelgenin bu kısmını özetlersek maaşları banka kanalı ile yatan işçiler kredi gibi bir durumda aldığı maaştan daha yüksek bir maaş yazısını işverenden de alma gibi bir durumu söz konusu olursa buradaki matrah farkı tespit edilip kayıt dışı ücret olarak nitelendirilip işvereni mağdur edebilecektir. Süreci bilmeyen bir işveren de belki işçi yüksek kredi alabilsin diye işçiye iyilik yapayım derken zor durumda kalabilecektir. Daha detaylı bilgi için genelgenin tamamını okumanızı tavsiye ederim.Dikkatli olalım!!!
20 Kasım 2015
Sosyal Güvenlik Kurumu bu konunun önemini fark edip kayıt dışı ücretleri, yani asgari ücretten sigortalı gösterip daha fazla maaş verilen işçileri tespit aşamasında 20.11.2015 tarihinde 2015/25 sayılı Genelgeyi çıkarmıştır. Peki bu genelgede neler yazıyor. Genelgenin işçi ve işverenleri bağlayıcı yönleri nelerdir? Yazımızın içeriği bunlar içermektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında bu genelgeyi yayınlamıştır. Genelgenin 1.1 maddesinde yani Bankacılık İşlemleri başlığının alt bendi olan 1.1.1 alt maddesinde Maaş Ödemesi Bankalar Aracılığıyla Yapılan Kişiler alanında detaylı bilgilendirme yapılmıştır. “Kurumca elektronik alt yapı sağlanıncaya kadar bankalar, kamu kurumları hariç olmak üzere maaş ödemesi yapılanlara ait çalışan kişilerin T.C. Kimlik Numaralı işyeri sahibi/işyeri çalışanı ayrımlı kimlik bilgileri, çalışılan yerin unvanı ve açık adresi bilgileri ile ödenen ücret bilgileri, varsa meslek bilgileri, işe başlama tarihi bilgileri ile birlikte iller bazında Kuruma gönderilir.
Kendisine maaş ödemesi yapılan kişiler ile ödeme dönemi ve ödeme tutarını gösteren veriler Bankalardan alınarak, Kurumumuz kayıtlarında söz konusu kişiler için bildirilen hizmetler ve prime esas kazançların incelenerek, hizmetlerin hiç bildirilmediği veya kazançlarının eksik bildirildiği hususlarının araştırılarak ortaya çıkabilecek prim kaybı ve sigortalılar açısından ise kayıt dışılığın önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
Söz konusu maaş ödemelerinin özel ya da kamu sektörü arasında işlem yönüyle herhangi bir temel farklılığının bulunmadığı, özel sektörün “firma” olarak, kamu kurumlarının ise “kurum” olarak ifade edildiği, firmaların yada kurumların maaş ödemesi işlemlerini banka aracılığı ile yapabilmesi için DTO (Dosya Transfer Otomasyon Sistemi) adı altındaki portal üzerinden yetki verilen kullanıcılar aracılığı ile işlemlerini gerçekleştirebildiği, ilgili ödeme listelerinin elektronik ortamda girişinin sağlandığı bir sistemin var olduğu, özel sektör firmalarının listelerinin excel formatında alındığı, kamu kurumlarından ise say2000 muhasebe sistemi üzerinden txt formatında alındığı, web ortamından gönderilen listelerde ilgilinin hesap numarası, TC kimlik numarası, ödeme türü ve net ödenen miktarların bulunduğu, söz konusu maaş ödeme anlaşmalarının hem özel hem de kamu sektörü için belirli bir protokol kapsamında yapıldığı ve sözleşme kapsamında belirlenen hesaptan ödenebildiği, web ortamından gönderilen listelerin bankalarda teknik personel tarafından görüntülenebildiği, maaş ödemesi yapan firma yada kurum yaptığı işlemlerin onaylı olmasını istediğinde bankaya yazılı olarak bildirilen toplam ödeme miktarının web üzerinden gönderilen ilgili maaş ödeme rakamlarıyla kontrolünün sağlanarak ödemelerin onaylandığı, ayrıca bankadan onay olmaksızın işverenlerin bu ödemeleri tek liste ile gerçekleştirebildikleri, ödeme türlerinde Maaş, Ek Ödeme, Vergi İadesi, Promosyon, Burs ve Diğer kodlarının bulunduğu, bu kodların hem özel de hem de kamuda aynı olduğu,
Ayrıca firma ya da kurumlar tarafından gönderilen listeler tamamen ilgililerin beyanları doğrultusunda gerçekleştirilen işlemler olduğundan herhangi bir sorgulama söz konusu olmadığı, firma ve kurumlarca ilgililerin banka hesaplarına gönderilen miktarların hiçbir kıstasa bağlı olmaksızın maaş koduyla gönderilebildiği, maaş nevi olmayan ödemelerin de maaş koduyla gönderilmesinde bir engel bulunmadığı, dolayısıyla maaş ödemesi adı altında Sayıştay’a gönderilen listeler kendilerine ilgili firmalar tarafından maaş ödemesi koduyla (M) gönderilen kişilere ait bilgiler olabileceği, söz konusu bilgilerin gerçekten kendisine maaş ödemesi olarak bildirilen kişiler olabileceği gibi maaş ödemesi kodu seçilerek ilgili firmanın havale gönderdiği kişiler de olabildiği, (eft ücreti ya da havale ücreti olmadığından firmaların bazı düzenli ödemelerini bu kanalı kullanarak yapabildiklerinden)
tespit edilmiştir.
Kısacası bankanın söz konusu maaş ödeme sisteminde sadece aracı olduğu, başkaca bir bilgi tutulmadığı, bilgilerin işverenler tarafından yapılan beyanlara göre gerçekleştirildiğinden gerçeği yansıtıp yansıtmadığının ancak işverenlerden teyit edilmesi halinde açıklanabileceği ifade edilmiştir.
Buradan da anlaşılıyor ki maaş ödemesi adı altında ilgililere ödenen miktarların işverenlerin takdirinde gerçekleştirilen beyan esasına dayalı işlemler olduğu, başka ödemelerin de maaş kalemi adı altında yapılabilmesi mümkün olabileceğinden, söz konusu ödemelerin sigortalılığın sağlanması hususunda tek başına kullanılmasının yeterli olamayacağı sonucu çıkarılmaktadır.
Buna göre bankalardan alınan bilgiler ile Kurum kayıtları karşılaştırılarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışanlar açısından hizmet akdinin unsurlarının oluşup oluşmadığı, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışanlar açısından i se ilgili vergi daireleri ile gerekli yazışmalar yapılması veya diğer kurum ve kuruluşların işlemlerine konu olması halinde ilgili kurum ve kuruluşlarla yazışma yapılarak gerekli işlemler yapılacaktır.
Söz konusu işlemlere ait diğer detaylar KADİM yazımının içerisinde program kılavuzunda belirtilecektir.
Örneğin; X bankasından alınan listede 1111111111 vergi numaralı gerçek kişi (a) nın 22222222222 T.C. kimlik numaralı gerçek kişi (b) ye ait işyerinden 2014/8 döneminde banka maaş ödeme (M) koduyla 600,00 TL ödeme yapıldığı bilgisi yer almaktadır. Kurumumuz kayıtları kontrol edildiğinde (b) nin (a) ya ait işyerinden belirtilen dönemde sigortalı bildirilmediği anlaşılmıştır. Yapılan incelemeden sonra (a) ya ait işyeri adresine iadeli/taahhütlü Ek-1 de bulunan tebligat gönderilerek ödemenin sigortalı sayılmayı gerektirecek bir nitelikte olup olmadığı hususları ile itirazlara ilişkin hükümler konusunda yapılacak işlemler belirtilecektir.
1.1.2. Ücret Bordrosu Alınması Kaydıyla Ticari Kredi Niteliği Taşımayan Kredi Talepleri ile Kredi Kartı Verilen Kişiler
Ticari kredi niteliği taşımayan kredi talepleri ile kredi kartı verilmesinde, bir işyerinde hizmet akdiyle çalışanlardan ücret bordrosu alınması halinde ücret bordrosu sağlanan elektronik alt yapı üzerinden veya manuel olarak Kurumumuza gönderilir.
Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Servislerine intikal eden Tebliğ Eki bilgiler ile alınan diğer bilgi ve belgeler; çalışanların işe giriş, varsa işten çıkış, gün ve prime esas kazanç bakımından Kurumumuz kayıtlarıyla karşılaştırılarak yapılan inceleme neticesinde kayıt dışılık tespit edilmesi halinde, ilgili işyeri adresine iadeli/taahhütlü Ek-1 de bulunan tebligat gönderilerek alınan bilgi ve/veya belgelerin sigortalı sayılmayı gerektirecek bir nitelikte olup olmadığı hususları ile itirazlara ilişkin hükümler konusunda gerekli işlemler yapılacaktır.
Ücret aylık olarak kabul edilecek, Kurumumuzca belirlenen yöntem uyarınca brüt tutara ve prime esas kazanca dönüştürülecek ve yine kurumca belirlenen yüzdelik değerden fazla olan sapmalar kayıt dışı kabul edilerek işlem yapılmak üzere il müdürlüğü kullanıcılarının ekranlarına düşürülecek veya gönderilecektir. Söz konusu işlemlere ait diğer detaylar KADİM yazımının içerisinde program kılavuzunda belirtilecektir.
Genelgenin bu kısmını özetlersek maaşları banka kanalı ile yatan işçiler kredi gibi bir durumda aldığı maaştan daha yüksek bir maaş yazısını işverenden de alma gibi bir durumu söz konusu olursa buradaki matrah farkı tespit edilip kayıt dışı ücret olarak nitelendirilip işvereni mağdur edebilecektir. Süreci bilmeyen bir işveren de belki işçi yüksek kredi alabilsin diye işçiye iyilik yapayım derken zor durumda kalabilecektir. Daha detaylı bilgi için genelgenin tamamını okumanızı tavsiye ederim.Dikkatli olalım!!!
20 Kasım 2015