Iş Makinaları Çalışmalarında Işçi Sağlığı Ve Güvenliği

Emniyetli çalışma, aracı emniyetli sürme, trafik kazalarına ve iş kazalarına sebep olmamak büyük oranda insan faktörü ile ilgilidir. OPERATÖR VE SÜRÜCÜ ile ilgilidir.
Çünkü ;

• Makineyi emniyetli sürecek ve kullanacak olan operatördür.
• Makinede alınacak tedbirleri alacak veya aldıracak olan yine operatördür.

İŞVEREN VE İDARECİLER, Herhangi bir kaza, yaralanma ve ölüm durumunda, bu ağır yükümlülükleri sebebiyle, maddi ve manevi sorumluluk altına girerler. Bu sorumluluk çok ağır bir sorumluluktur. Çünkü insanın sağlığı, canı, herhangi bir uzvu, parayla pulla ölçülemeyecek seviyede kıymetlidir. İnsanın hastalanmasına, bir uzvunun yok olmasına veya ölmesine sebep olmak manevi yönden sorumluluğu çok büyük olan olaylardır. İŞVERENLER VE İDARECİLER BU BİLİNÇLE, BU SORUMLULUK DUYGUSU İLE ÇALIŞMALARI, TEDBİRLERİ ALMALARI, EN SAĞLIKLI TEKNOLOJİYİ KULLANMALARI, ÇALIŞANLARINI EĞİTMELERİ, DENETLEMELERİ, MÜKAFAT VEYA CEZA VERMELERİ, MOTİVE ETMELERİ GEREKLİDİR.

Ustaların eğitimi daha bir dikkatle yapılması gereklidir. Operatörler ve sürücüler sık sık eğitilmelidir.

• Bilgileri yenilenmelidir.
• Bildiklerine inanmaları sağlanmalıdır.
• Bildikleri ve inandıkları tedbirlere uyma hususunda alışkanlık kazanmaları sağlanmalıdır.
• Kişiye, kendini denetleyebilme kabiliyeti kazandırılmalıdır.
• Emniyetsiz çalışanlara, toplumun denetlemesi sağlanmalıdır. Menfi kamu baskısı bertaraf edilmeli, müspet kamu oyu temin edilmelidir.

İş Makinesi kullanıcılarında iki türlü ehliyet vardır. Birincisi İŞ MAKİNESİ KULLANMA YETKİ BELGESİ (OPERATÖR BELGESİ), ikincisi ise G SINIFI SÜRÜCÜ BELGESİdir.

Eğer İş Makinesi Operatörü TRAFİĞE ÇIKMIYORSA (İş makinesini trafikte kullanmıyorsa) sadece işyeri hudutları içinde çalışıyor ise G sınıfı Sürücü Belgesi alması zorunluluğu yoktur. Sadece OPERATÖR BELGESİ yeterlidir.

Eğer İş makinesi trafikte de kullanılıyorsa G SINIFI SÜRÜCÜ BELGESİ alınması zorunludur.

Operatörlük, çalışmanın nasıl yapılması gerektiğinin bilinmesi, sürücü belgesine sahip olmak ise, iş makinesi ile trafikte nasıl hareket edileceğinin bilinmesi demektir.

OPERATÖR BELGESİ(İş Makinesi Kullanma Yetki Belgesi) YETKİLİ TEKNİK ELEMANLAR TARAFINDAN VERİLİR.

Bu belgeyi hangi kurum ve kuruluşların vereceği, ne tür bir eğitim sonrasında verileceği belirlenmiştir.

Bu eğitimlerde;

• İş Makinesinin Teknik yapısı, özelliklerinin başlıca sistemlerin(Aracın tanıtılması, motor, güç aktarma organları,hidrolik sistemler, pnömatik sistemler.. V.S.) öğretilmesi,
• İş Makinesinin her türlü ataşman ve ekipmanlarının tanıtılması ve uygun kullanılmasının öğretilmesi
• İşyerinde, arazide ve karayolunda emniyetli kullanılmasının öğretilmesi, aracın ayarları ile ilgili bilgi verilmesi beceri kazandırılması
• İş Makinesinin günlük, haftalık, aylık, 6 aylık periyodik bakımlarının öğretilmesi
• İş Makinesinin arıza belirtilerinin öğretilmesi, sürürcü tarafından giderilecek küçük onarımların öğretilmesi
• Makine enerji tasarrufu ve çevre ilişkisinin anlatılması
• İş makinesinin türüne göre gerekli görülen diğer bilgilerin öğretilmesi

hedeflenmektedir.

G SINIFI SÜRÜCÜ BELGESİ alması için, Operatör belgesi alan şahısların;

• Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarında görecekleri İlk Yardım ile Trafik Mevzuatı ve Kuralları Dersleri neticesinde yapılan sınavlarda başarılı olarak sertifika almaları,

• Sertifikalarını G sınıfı sürücü belgesi ile değiştirilmek üzere Trafik Tescil Kuruluşlarına müracaat etmeleri gerekir.

Belli periyotlarda operatörlerimizin bilgilerinin yenilenmesine, tazelenmesine, yeni gelişmelerden haberdar edilmesine yönelik faaliyetlerimiz, eğitimlerimiz devam etmelidir.

İŞ MAKİNASI İLE YAPILAN ÇALIŞMALARDA EMNİYET TEDBİRLERİ

1-İŞ ELBİSESİ VE KORUYUCU MALZEMELER:

İş emniyeti için uygun elbise ve koruyucu ekipmanlar yerinde ve doğru olarak kullanılmalıdır. Operatör, bu tedbirleri almayı ve koruyucu malzemeleri kullanmayı bilmelidir. Bu tedbirleri almayı alışkanlık haline getirmelidir. Operatör, GÜZEL ALIŞKANLIKLAR KAZANMALIdır, kazandırılmalıdır.

Operatör çalışmalar esnasında;

• Baret
• Emniyet Kemeri
• Emniyet gözlüğü
• Eldiven
• Reflektör yelek
• Kulaklık
• Maske

ve diğer gerekli malzemeler kullanılmalıdır.

2-OPERATÖR KULLANDIĞI MAKİNENİN ÖZELLİKLERİNİ BİLMELİDİR:

• Makinenin operasyon karakteristiklerini,
• Makinenin bakımını,
• Makinenin kapasitelerini,
• Makinenin limitlerini,

KONTROL CİHAZLARININ;

• Yerlerini,
• Fonksiyonlarını,
• Görevlerini,
• Göstergeleri,
• Uyarı cihazlarını,

3-İŞ MAKİNESİ BAKIMLI OLMALI, KONTROL EDİLMELİ, İŞE EMNİYETLE HAZIRLANMALIDIR:

İş Makinelerinin belli periyotlarda, günlük, haftalık aylık veya çalışma saatine göre kontrol ve bakım programları yapılmalıdır. Bu programlarda, bu kontrol ve bakımların, kimler tarafından, nasıl, yapılacağı belirlenmelidir. Bu programlara uygun olarak bakım ve kontrolü yapılmalıdır.

Operatörlerin, her gün gerekli kontrolleri yapmaları, makinedeki emniyet tertibat ve teçhizatlarını çok iyi bilmeleri, çalışmaya başlamadan önce bu tertibatların yerinde olduğundan, uygun ve çalışır durumda olduğundan emin olmak için gerekli kontrolleri yapmaları şarttır.

Makine kontrol edilmeli, her parçasının emniyetli olarak yerinde olduğu ve görev yapar durumda olduğu belirlenmeli.

• Korkuluklar ve rüzgarlıklar,
• Uyarı cihazları,
• Dikiz Aynaları,
• Koruma cihazları,
• Roll-over koruma tertibatları,
• Emniyet kemerleri,

kontrol edilmelidir.

Çalışmalar esnasında olabilecek kazalara ve olumsuzluklara karşı alınması gerekli emniyet tedbirlerinin planlanması gereklidir. Bu tedbirler için yeterli uygun malzeme ve imkanın olup olmadığı araştırılmalıdır.

Olumsuz durumlar için önceden hazırlıklı olunmalıdır. En kötü ihtimal düşünülmeli, buna göre hazırlıklı olunmalıdır.

• İlk yardım malzemesi olmalı nasıl kullanılacağı bilinmeli
• Yangın söndürme malzemesi olmalı nasıl kullanılacağı bilinmeli
• Ani yardım için nerelere baş vurulabileceği bilinmelidir.

Herkes, ilk yardım ve kurtarma faaliyetleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmalıdır.

4-ÇALIŞMA ALANININ EMNİYETİ SAĞLANMALIDIR:

İş makineleri çoğu zaman değişik yerlerde, alışılmamış ortamlarda, ilk defa çalışılan yerlerde çalışmaktadırlar. Operatör çalışma yerinin şartlarının ve risklerini bilmemektedir. Bu sebeple operatörün çalışma yerini tanıması, şartlarını öğrenmesi, risklerine karşı gerekli tedbirleri alabilmesi için ön çalışma yapması gereklidir.

Eğer Makine belli bir yola gidecek ise, belli bir yolu gittikten sonra çalışma yerine ulaşacak ise, yol için gerekli tedbirlerin alınması gereklidir.

Yolda veya çalışma esnasında refakatçiye ihtiyaç olup olmadığı belirlenmelidir.

İşaretçilerin kullandığı işaretlerin manaları bilinmelidir.

Yolun durumu, virajlar, delik çukur mania çamur buz olup olmadığı, ağır trafik durumu, kalın toz duman sis gibi durumlar bilinmelidir.

Gerekli işaretlerin belirlenmesi, İşaretçi (Manevracı)nın belirlenmesi gereklidir.

TEHLİKELİ SAHALARDA özel tedbirler alınmalıdır. Bu sahaları;

• Görüşün iyi olmadığı karanlık yerler,
• Görüşün iyi olmadığı tozlu yerler,
• Üstten bir malzemenin düşebileceği yerler,
• Enerji hatlarının(Havai hatlar ) olduğu yerler,
• Yeraltı enerji hatlarının olduğu yerler,
• Yeraltı gaz borularının olduğu yerlerdir.

5-OPERASYONA BAŞLAMADAN ÖNCE, SON KONTROL YAPILMALI:

• Operasyona başlamadan önce, bütün mahfazalar, emniyet kemerleri, makinaya ait ve kişisel koruma donanımı gözden geçirilmeli, uygun ve görev yapar durumda olduğu belirlenmelidir.
• Tamirata ihtiyaç gerektiren makinalar tamir edilmeden ve çalışmasında sakınca olmadığına dair yetkililerden onay almadan çalıştırılmamalıdır.
• Lastiklerin hasarlı olmamasına ve uygun basınçta olmasına dikkat edilmelidir.
• Yakıt ikmali esnasında, yangına karşı gerekli tedbirler alınmalı, sigara içilmemeli, motor kapatılmalı, statik elektriğe karşı gerekli tedbirler alınmalıdır.
• Çalışma esnasında görüşün engellenmemesi, görüşün iyi olması için gerekli tedbirler alınmalı, camlar silinmeli, buğulanması önlenmelidir.
• Kaymayı önlemek için , kavrama demirlerindeki, basamaklardaki ve operatör kabinindeki yağın, gresin, karın , buzun ve çamurun silinmesi gereklidir.
• Aracınıza çıkmadan önce, aracın etrafında dolaşmalı, aracın yanında, altında veya içinde kimsenin olmadığından emin olunmalı, civarda çalışan işçiler uyarılmalı, makinenin çalıştırılacağı duyurulmalıdır.
• Çalışma ortamında bulunan şahısların ortamdan uzaklaşması ve emniyetli, bir yerde durması sağlanmalıdır.
• Araca çıkarken, kayma ve düşmeye karşı dikkatli olunmalı, tutamaklardan tutunarak çıkılmalı, araca çıkarken iki el de serbest olmalı, iki elle tutunarak araca çıkılmalı, direksiyon veya levyeler tutamak olarak kullanılmamalıdır.
• Koltuk en iyi şekilde ayarlanmalı ve emniyet kemeri takılmalıdır.
• Operatör platformu sağlam korkuluklarla korunmalı,
• Kazı alanına girip çıkmak için uygun yollar olmalı,
• 100 metre mesafede kavlak kontrolü yapılmalı,
• İnşaat alanında tehlikeli kısımlar sınırlandırılmalı,
• Araç trafiği düzenlenmeli,

-Giriş çıkış yerleri belirlenmeli

-Sürat tahdidi konmalı

-Meyilli yolda sürücüsüz araç bırakılmamalı

• Servis yolları güvenli hale getirilmeli

-Batık ve çamur yapacak malzeme ile kaplanmamalı

-35 dereceden fazla meyilli olmamalı

-Toza sebep olmamalı, gerekiyorsa sulanmalı

• Makina çalışma sahası yeterli genişlikte olmalı.(Ani çökme ve göçme durumunda makinenin kaçabilmesi için yeterli genişlikte manevra sahası olmalı)

6-ARACI ÇALIŞTIRIRKEN EMNİYETTE OLMAK GEREKLİDİR

• Emniyet kemeri bağlanmalı,
• Kontrol levyelerinin boşta olması sağlanmalı,
• Motor operatör koltuğundan çalıştırılmalı,
• Çevredekiler ikaz edilmeli, uyarılmalı,
• Motor çalıştıktan sonra bütün göstergeler kontrol edilmeli ve uygun ve çalışır durumda olduğu görülmeli,
• Soğuk havalarda çalıştırma maddeleri kullanıldığında, bu maddelerle ilgili sağlık ve emniyet tedbirlerine riayet edilmeli, (bu sıvılar parlayıcıdır, alev alabilir, dikkat edilmelidir)
• Kapalı yerlerde yapılan çalışmalarda egzoz dumanına karşı gerekli tedbirler alınmalı,

7-İŞE BAŞLAMADAN ÖNCE MAKİNA TEST EDİLMELİDİR:

Servis acil durum ve park frenleri kontrol edilmelidir

• Durup kalkabileceğinizden emin olunmalıdır
• Vitesler kontrol edilmelidir
• direksiyon kontrol edilmelidir
• Kova bıçak ve diğer ekipmanlar kontrol edilmelidir

Kontrol işlemleri EMİN BİR SAHADA yapılmalıdır.

8-DİĞER İNSANLARA DİKKAT EDİLMELİDİR:

• Makine ve çevresinde diğer kişiler olmamalıdır
• operatör kabininde veya başka bir yerde insan taşınmamalıdır
• Kova veya kepçe, asansör olarak kullanılmamalıdır
• Yük, insan üstünden geçirilmemelidir
• Geri manevralarında, geri manevra alarm sisteminin çalışmasından emin olunmalı, bir işaretçi yardımcı ile manevra yapılmalıdır.

TAŞINAN YÜKLER OPERATÖRÜN GÖRÜŞ ALANINI KAPATMAMALIDIR.

Tehlikeli sahalarda bir görevli tehlikeyi gözlemek üzere görevlendirilmeli, gerekli durumlarda operatörü ikaz etmelidir.

9-MAKİNA PARK EDİLECEĞİ ZAMAN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR:

• Kepçe ve bağlantı yere indirilmeli
• Vites boşa alınmalı
• Motor kapatılmalı
• Anahtar alınmalı
• Park freni çekilmeli
• Düz yerde park edilmeli
• Eğimli sahada dikey açıda park edilmeli
• Eğimli yerde park edilmesi zorunlu olduğunda tekerlekler bloke edilmeli
• Operatör kabini bekçi kulübesi gibi kullanılmamalı

10-BAKIM ESNASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

• Makina bakımı düz bir yerde yapılmalıdır
• Tekerlekler bloke edilmelidir
• Kepçe, bıçak gibi bağlantılar zemine indirilmelidir
• Basınçlı sistemler boşta bırakılmalıdır
• Akü boşa alınmalıdır
• Mafsallı makinelerde direksiyon çevresi kilidi bağlanmalıdır
• Gerekli ikaz ve uyarı levhaları takılmalıdır
• Kepçe, bıçak, damper gibi araçlar kaldırılacak ise emniyet (demirleri )sistemleri ile desteklenmelidir.
• Zeminin düzgün ve kuru olasına dikkat edilmelidir.
• Araç kriko ile kaldırıldıktan sonra mutlaka sehpalarla desteklenmelidir.
• Basınçlı kısımlar açılırken dikkatli olunmalı, önce basıncın düşmesi sağlandıktan sonra kapak tamamen açılmalıdır.
• Ağır parçaların kaldırılması ve taşınmasında taşıma kaldırma kaidelerine riayet edilmelidir.

11-YANGINA KARŞI DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

• Benzine dikkat edilmelidir
• Benzinle parça yıkanmamalıdır
• Yakıt ikmali esnasında sigara içilmemeli
• Yakıt ikmali esnasında motor kapatılmalı
• Motor sıcak ise daha çok dikkat edilmeli
• Yakıtın, sıcak yüzeylere dökülmesi önlenmeli
• Yakıt ikmali esnasında statik elektriğe dikkat edilmeli
• Akünün yanında sigara içilmemeli, açık alevle bulunmamalı
• Start sıvıları emniyetli yerde muhafaza edilmelidir
• Hangi söndürürcülerin hangi yangınlarda kullanılabileceği bilinmelidir
• Seyyar yangın söndürücüler dolu bulundurulmalı, kontrolleri yapılmış olmalı, etiketlenmiş olmalıdır

12-LASTİKLERİN TAKILMASINDA, ŞİŞİRİLMESİNDE, TAŞINMASINDA tedbirli davranmalıdır. LASTİK KİLİT HALKALARI fırlayarak büyük kazalara sebep olduğu sık rastlanmaktadır. Bu sebeple, lastik şişirilirken,

• Çok eskimiş yıpranmış lastik kullanılmamalı
• Lastikler uygun basınçla şişirilmeli
• Lastik şişirirken yanda durulmalı
• Lastik yaparken ve şişirirken koruyucu kafeste olmalı.
• Lastik yaparken uygun aletler kullanılmalı

• OPERATÖRLER ASLA
• Alkollü içecek almamalı
• Uyuşturucu ilaç kullanmamalıdır