İş iskelesini hesaplamak son derece basit. Yazılımlarda eksiklerini tamamlıyor. Bunda problem yok. Ancak iş güvenlik uzmanları ve şantiye şefleri kurulurken ve kurulduktan sonra iş iskelesini mutlaka kontrol etmeli sonra kullanıma açmalı…
Son zamanlarda iskeleye bağlı iş kazaları arttı. Buna şaşırıyorum. Eskiden kriterler yoktu , yönetmelikler yoktu iskele kazaları pek olmuyordu yada ben duymuyordum. Şimdi ise hesap kriterleri malzeme kriterleri belli ama iskele kazaları arttı yada bana öyle geliyor.
Belediyelerde bakıyorsunuz ruhsat almak için iş iskelesi projesi zorunlu. Çoğu belediye buna uymakla beraber halen istemeyen belediyeler mevcut.
Burada dikkat çekmek istediğim konu ise belediye teknik elemanlarının bile iskele proje hesap ve çizimlerine dosyada bulunması gerekli matbu evrak muamelesi göstermesi. Belediye ve yapı denetimdeki teknik elemanlarının çoğu iskele hesap sistemini anlamamış durumda Yani iskele hesabi yapamıyor, hesap kriterlerini bilmiyor. Böyle olunca da denetlemiyor. PROJE matbu evrak gibi ruhsat dosyası bir kenarına sıkıştırılıyor. Belediye deki teknik elemanlara yada yapı denetimdeki teknik elemanlara önerim, ya hesabi öğrenin kontrol edin yada istemeyin. Bir şey yapıyorsanız anlamı olsun. Böyle saçmalık olmaz.
İskele kontrol edilmeden kullanılmamalı. Aslına bakarsanız iskeleyi kontrol etmek de zor değil. Projesi olan bir iş iskelesinde önemli olan yerindeki imalat ile projenin uygunluğu. Özellikle binaya yapılan tespitlerde (mesnetler) projedeki adet ve yer uyulmuyor. Çoğu zaman bina bağlantıları az oluyor. Oysa iskelenin stabilitesini sağlayan tek unsur bu bina bağlantıları. Bu bağlantılar olmadan iş iskelesinin ayakta durması fizik kurallarına aykırı. Tek tek bu bağlantılara bakın. Bu bağlantıların içeriği de önemli. Bu bağlantılar bir mesnet. Bu mesnetlerinde bir mesnet tepkisi yani aldıkları kuvvet var. Eğer sizin bağlantınız mesnetteki bu kuvveti karşılayacak tarz da değilse bu bağlantının da anlamı yok. Özellikle delikli tuğlalara yapılan bu bağlantılar bir şey ifade etmiyor. Sabitliyorsunuz oysa tuğla dayanımı iyi değil ve içi boş. Bu bağlantılar yapılmamalı. Beton imalatlar bağlantıda kullanılmalı. İkinci önemli hususta iskele ayaklarının gerektiği gibi yapılmaması. Hatta boru uzatılmış toprağa girmiş. Öylesine yapılmış. Böyle bir ilişki olamaz. Borular sabitlenmiş bir levha üzerine binmeli ve bağlanmalı. Borular batmamalı, deplasman yamamalı (düşey deplasman). Önemli bir hususta iskeledeki çapraz bağlantılar. Çapraz bağlantılar iskelenin yatay stabilitesinde önemli. Özellikle rüzgar durumunda iskeleyi ayakta tutuyor. Projede nerede ise adeti ne kadar ise yerinde de o kadar çapraz bağlantı yapılmalı.
En fazla gördüğüm hatayı da yazımın sonunda belirterek bitiriyorum. İskelelerin rüzgar hesabında borular dikkate alınmakta ve malzeme kalınlıkları ile yükseklikleri dikkate alınmakta. İskele böyle hesaplanmışsa aynı şekilde kullanılmalı. Oysa görüyoruz ki böyle hesaplanan iş iskelelerinin cephelerine örtü çekilmiş, file çekilmiş yada reklam tabelaları yerleştirilmiş. Cephenin bir kısmı yada tamamı kapatılmış. Peki bu durumda ne olur? Bu kısımlara rüzgar yükü etkir ve rüzgar yükü iskeleye iletilir. Bu yük de öyle basit bir yük değildir. İskelenin stabilitesini rahatlıkla bozar ve yıkar. Bu nedenle bu tur durumlara müsaade edilmemelidir. Eğer bu şekilde iskele cepheleri reklam panoları ile yada örtülerle kapatılacaksa iskele firmasına bilgi verilmeli rüzgar hesaplarında bu durumun dikkate alınması sağlanmalıdır. İskelelere hariçten asansör , vinç vb. hiçbir şey bağlanmamalıdır….
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi