İnsan vücudu ve işleyişi
İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir?
Hücre; insan vücudunun temel yapı taşı hücredir, hücreler birleşerek dokuları, dokular birleşerek organları, organlar birleşerek sistemleri oluşturur.
Hareket sistemi: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:
Kemikler : Vücudu destekleyen yapı görevini görür.
Eklemler : Kemik uçlarını birleştirerek kemiklerin çeşitli açılarla hareketlerini sağlayan oluşumlardır.
Kaslar : Kemikleri ve eklemleri saran, vücudun hareketini sağlayan yapılardır.
Dolaşım sistemi: Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar. Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur:
Kalp : Vücutta pompa görevi yapar.
Kan damarları : Kanı taşıma görevi var. Vücudumuzda atardamar, toplardamar ve kılcaldamalar bulunur.
- Atardamarlar temiz kan taşır.Taşınan kan, açık kırmızı renktedir.
- Toplardamarlar kirli kan taşır. Taşınan kan koyu kırmızı renktedir.
- Kılcaldamarlar kırmızı renkli kan taşır.
Kan : Hücre ve dokularaoksijeni ve diğer besleyici öğeleri taşır ve hücrelerin atıklarını toplar. Bir erişkinin vücudunda yaklaşık 4-5 litre kan bulunur. Bir erişkinin dakikadaki nabız sayısı 60-100 arasında değişir.
Sinir sistemi: Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar. Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:
Beyin : Zeka, irade, algılama merkezidir.
Beyincik : Denge merkezi, hareketlerin uyumunu sağlar.
Omurilik : Uyarıları alıp iletmekle görevli, solunum, kalp ve dolaşımı kontrol eden merkezler buradadır.
Omurilik soğanı : Beyin ile omuriliği birleştirir.
Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan gaz alışverişi görevini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini sağlar. Solunum sistemi şu organlardan oluşur:
Solunum yolları: Gaz alış-verişinin gerçekleşmesini sağlayan kanallardır.
Akciğerler : göğüs kafesinin her iki yanında solunum işlevinin esas organlarıdır. Yetişkin bir kişi dakikada 12-20 solunum yapar.
Boşaltım sistemi: Kanı süzerek gerekli maddelerin vücutta tutulması, zararlı olanların atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur. Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:
Böbrekler : Karın duvarının arka tarafında bulunur ve süzme görevi yapar
İdrar borusu : Böbrekten çıkan idrarı, idrar kesesine ( mesane) taşır.
İdrar kesesi : İdrar borularından gelen idrarı biriktirip dışarı atılmak üzere idrar kanalına gönderen oluşumdur.
İdrar kanalları : İstemli olarak idrarın dışarı atılmasını sağlar.
Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar. Sindirim sistemi şu organlardan oluşur:
Dil ve dişler : Tat alma ve öğütme işlevinden sorumludur.
Yemek borusu : Soluk borusunun arka kısmında yer alır.
Mide : Yenilen gıdaların depolandığı ve bazılarının sindirildiği organdır.
Safra kesesi : Safra yapımından ve salınmasından sorumlu organdır.
Pankreas : İnsülin hormonu yapımı ve salgılanmasını sağlar.
Bağırsaklar: İnce ve kalın bağırsaklar karın boşluğu içinde birbirinin devamı şeklindedir ve anüste sonlanır.
Yaşam bulguları:
Bilinç
Solunum
Dolaşım
Vücut ısısı
Kan basıncı
Bilinç Durumu :
Normal bir kişi kendine yöneltilen tüm uyarılara cevap verir.
Bilinç düzeyi yaralanmanın ağırlığını gösterir
Bilinç yerinde : Tüm uyarılara cevap var
Derece 1 : Sözlü ve gürültülü uyarılara cevap var
Derece 2 : Ağrılı uyarılara cevap var
Derece 3 : Tüm uyarılara kapalı (cevap yok)
Solunumun değerlendirilir
Solunum sıklığı
Solunum aralıkları eşit mi
Solunum derinliğine bakılır
Düzensiz solunum sinir sistemi zedelenmesini düşündürür.
Kişinin bir dakika içinde yaptığı nefes alma verme sayısı solunum sıklığı dır.
Yetişkinde normal solunum dakikada 12-20 dir.
Nabız
Kalp atımlarının damara yaptığı basınca nabız denir.Normal nabız, yetişkin bir kişide, dinlenme halinde dakikada 60-100 dür.
Nabız alınabilen yerler :
Şah Damarı : Adem elmasının her iki yanı
Kol Damarı : Kolun iç yüzü, dirseğin üstü
Ön-Kol Damarı : Bileğin iç yüzü, baş parmağın üst hizası
Bacak Damarı : Ayak sırtının ortası
Vücut ısısı
İlkyardımda vücut ısısı daima koltuk altından ölçülmelidir.
Normali 36,5 C dir
Normal değerin üstünde olması yüksek ateş, altında olması düşük ateş olarak ifade edilir.
41-42 üstü ve 34,5 altı tehlikeyi işaret eder.
31,0 ve altı ölümcüldür.
Kan basıncı
Kalbin kasılma ve gevşeme anında damar duvarına yaptığı basınçtır.
Kalbin kanı pompalama gücünü gösterir.
Normali ; 100/50 ve 140/100 Hg dir.
Hasta / Yaralının değerlendirilmesinin amacı nedir?
Hastalık yada yaralanmanın ciddiyetini değerlendirmek, ilkyardım önceliklerini belirlemek, yapılacak ilkyardım yöntemini belirlemek ve güvenli bir müdahale sağlamak hasta ya da yaralının değerlendirilmesinin amaçlarındandır.
Hasta ve yaralının değerlendirilmesi
Hasta/yaralının birinci değerlendirmesi :
Hasta/yaralıya sözlü uyaran yada hafifçe omuzuna dokunarak “iyi misiniz?” diye sorularak değerlendirme yapılır. Bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için önemlidir.Buna göre hasta/yaralının ilk değerlendirme aşamaları şunlardır.
A. Havayolu açıklığının değerlendirilmesi:
Özellikle bilinç kaybı olanlarda dil geri kaçarak solunum yolunu tıkayabilir yada kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir. Havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolunun açık olması gerekir.
Hava yolu açıklığı sağlanırken hasta/yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz olacak şekilde yatırılmalıdır.
Bilinç kaybı belirlenmiş ise ağız içi önce göz ile daha sonra işaret parmağı yandan ağız içine sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer yandan çıkartılmak suretiyle kontrol edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır.
Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene tutularak baş geriye doğru itilip Baş-Çene pozisyonu verilir. Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır.
B. Solunumun değerlendirilmesi:
İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 5 saniye süre ile değerlendirir.
Solunum hareketini gözler.
Solunum sesini dinler.
Yanağında hasta/yaralının nefesini hissetmeye çalışır.
Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır.
İlk değerlendirme sonucu hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunumu varsa derhal Koma Pozisyonuna getirilerek diğer yaralılar değerlendirilir.
C. Dolaşımın sağlanması:
Dış kalp masajı yapılarak hayati öneme sahip organların oksijen alması sağlanır.
Hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır?
İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar. İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır
Görüşerek bilgi edinme:
Kendini tanıtır,
Hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder,
Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar,
Hasta/yaralının endişelerini gidererek rahatlatır,
Olayın oluş şekli, koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.
Baştan aşağı kontrol yapılır:
Bilinç düzeyi, anlama, algılama
Solunum sayısı, ritmi, derinliği
Nabız sayısı, ritmi, şiddeti
Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi
Baş: Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir.
Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı edilmemelidir.
Göğüs kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol edilmelidir.
Karın boşluğu: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır.
Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir. İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir.
Olay yerini değerlendirmenin amacı nedir?
Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak, olay yerindeki hasta/yaralı sayısını ve türlerini belirlemek, olay yerinin hızlı bir şekilde değerlendirilmesinin ardından yapılacak müdahaleler planlanması olay yerini değerlendirmenin amaçları arasında yer alır.
Olay yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir?
Herhangi bir olay yerinin değerlendirilmesinde aşağıdakiler mutlaka yapılmalıdır:
Kazaya uğrayan araç mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır.
Olay yeri yeterince görünebilir biçimde işaretlenmelidir. Kaza noktasının önüne ve arkasına gelebilecek araç sürücülerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. Bunun için üçgen reflektörler kullanılmalıdır.
Olay yerinde hasta/yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir.
Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
Ortam havalandırılmalıdır.
Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir.
Hasta/yaralı yerinden oynatılmamalıdır.
Hasta/yaralı hızla yaşam bulguları yönünden (ABC) değerlendirilmelidir.
Hasta/yaralı kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir.
Hasta/yaralı sıcak tutulmalıdır.
Hasta/yaralının bilinci kapalı ise ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
Tıbbi yardım istenmelidir (112).
Hasta/yaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve hoşgörülü olmalıdır.
Hasta/yaralının paniğe kapılmasını engellemek için yarasını görmesine izin verilmemelidir.
Hasta/yaralı ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir.
Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır.
Kaynak : e-ilkyardim.org
İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir?
Hücre; insan vücudunun temel yapı taşı hücredir, hücreler birleşerek dokuları, dokular birleşerek organları, organlar birleşerek sistemleri oluşturur.
Hareket sistemi: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:
Kemikler : Vücudu destekleyen yapı görevini görür.
Eklemler : Kemik uçlarını birleştirerek kemiklerin çeşitli açılarla hareketlerini sağlayan oluşumlardır.
Kaslar : Kemikleri ve eklemleri saran, vücudun hareketini sağlayan yapılardır.
Dolaşım sistemi: Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar. Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur:
Kalp : Vücutta pompa görevi yapar.
Kan damarları : Kanı taşıma görevi var. Vücudumuzda atardamar, toplardamar ve kılcaldamalar bulunur.
- Atardamarlar temiz kan taşır.Taşınan kan, açık kırmızı renktedir.
- Toplardamarlar kirli kan taşır. Taşınan kan koyu kırmızı renktedir.
- Kılcaldamarlar kırmızı renkli kan taşır.
Kan : Hücre ve dokularaoksijeni ve diğer besleyici öğeleri taşır ve hücrelerin atıklarını toplar. Bir erişkinin vücudunda yaklaşık 4-5 litre kan bulunur. Bir erişkinin dakikadaki nabız sayısı 60-100 arasında değişir.
Sinir sistemi: Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar. Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:
Beyin : Zeka, irade, algılama merkezidir.
Beyincik : Denge merkezi, hareketlerin uyumunu sağlar.
Omurilik : Uyarıları alıp iletmekle görevli, solunum, kalp ve dolaşımı kontrol eden merkezler buradadır.
Omurilik soğanı : Beyin ile omuriliği birleştirir.
Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan gaz alışverişi görevini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini sağlar. Solunum sistemi şu organlardan oluşur:
Solunum yolları: Gaz alış-verişinin gerçekleşmesini sağlayan kanallardır.
Akciğerler : göğüs kafesinin her iki yanında solunum işlevinin esas organlarıdır. Yetişkin bir kişi dakikada 12-20 solunum yapar.
Boşaltım sistemi: Kanı süzerek gerekli maddelerin vücutta tutulması, zararlı olanların atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur. Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:
Böbrekler : Karın duvarının arka tarafında bulunur ve süzme görevi yapar
İdrar borusu : Böbrekten çıkan idrarı, idrar kesesine ( mesane) taşır.
İdrar kesesi : İdrar borularından gelen idrarı biriktirip dışarı atılmak üzere idrar kanalına gönderen oluşumdur.
İdrar kanalları : İstemli olarak idrarın dışarı atılmasını sağlar.
Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar. Sindirim sistemi şu organlardan oluşur:
Dil ve dişler : Tat alma ve öğütme işlevinden sorumludur.
Yemek borusu : Soluk borusunun arka kısmında yer alır.
Mide : Yenilen gıdaların depolandığı ve bazılarının sindirildiği organdır.
Safra kesesi : Safra yapımından ve salınmasından sorumlu organdır.
Pankreas : İnsülin hormonu yapımı ve salgılanmasını sağlar.
Bağırsaklar: İnce ve kalın bağırsaklar karın boşluğu içinde birbirinin devamı şeklindedir ve anüste sonlanır.
Yaşam bulguları:
Bilinç
Solunum
Dolaşım
Vücut ısısı
Kan basıncı
Bilinç Durumu :
Normal bir kişi kendine yöneltilen tüm uyarılara cevap verir.
Bilinç düzeyi yaralanmanın ağırlığını gösterir
Bilinç yerinde : Tüm uyarılara cevap var
Derece 1 : Sözlü ve gürültülü uyarılara cevap var
Derece 2 : Ağrılı uyarılara cevap var
Derece 3 : Tüm uyarılara kapalı (cevap yok)
Solunumun değerlendirilir
Solunum sıklığı
Solunum aralıkları eşit mi
Solunum derinliğine bakılır
Düzensiz solunum sinir sistemi zedelenmesini düşündürür.
Kişinin bir dakika içinde yaptığı nefes alma verme sayısı solunum sıklığı dır.
Yetişkinde normal solunum dakikada 12-20 dir.
Nabız
Kalp atımlarının damara yaptığı basınca nabız denir.Normal nabız, yetişkin bir kişide, dinlenme halinde dakikada 60-100 dür.
Nabız alınabilen yerler :
Şah Damarı : Adem elmasının her iki yanı
Kol Damarı : Kolun iç yüzü, dirseğin üstü
Ön-Kol Damarı : Bileğin iç yüzü, baş parmağın üst hizası
Bacak Damarı : Ayak sırtının ortası
Vücut ısısı
İlkyardımda vücut ısısı daima koltuk altından ölçülmelidir.
Normali 36,5 C dir
Normal değerin üstünde olması yüksek ateş, altında olması düşük ateş olarak ifade edilir.
41-42 üstü ve 34,5 altı tehlikeyi işaret eder.
31,0 ve altı ölümcüldür.
Kan basıncı
Kalbin kasılma ve gevşeme anında damar duvarına yaptığı basınçtır.
Kalbin kanı pompalama gücünü gösterir.
Normali ; 100/50 ve 140/100 Hg dir.
Hasta / Yaralının değerlendirilmesinin amacı nedir?
Hastalık yada yaralanmanın ciddiyetini değerlendirmek, ilkyardım önceliklerini belirlemek, yapılacak ilkyardım yöntemini belirlemek ve güvenli bir müdahale sağlamak hasta ya da yaralının değerlendirilmesinin amaçlarındandır.
Hasta ve yaralının değerlendirilmesi
Hasta/yaralının birinci değerlendirmesi :
Hasta/yaralıya sözlü uyaran yada hafifçe omuzuna dokunarak “iyi misiniz?” diye sorularak değerlendirme yapılır. Bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için önemlidir.Buna göre hasta/yaralının ilk değerlendirme aşamaları şunlardır.
A. Havayolu açıklığının değerlendirilmesi:
Özellikle bilinç kaybı olanlarda dil geri kaçarak solunum yolunu tıkayabilir yada kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir. Havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolunun açık olması gerekir.
Hava yolu açıklığı sağlanırken hasta/yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz olacak şekilde yatırılmalıdır.
Bilinç kaybı belirlenmiş ise ağız içi önce göz ile daha sonra işaret parmağı yandan ağız içine sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer yandan çıkartılmak suretiyle kontrol edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır.
Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene tutularak baş geriye doğru itilip Baş-Çene pozisyonu verilir. Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır.
B. Solunumun değerlendirilmesi:
İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 5 saniye süre ile değerlendirir.
Solunum hareketini gözler.
Solunum sesini dinler.
Yanağında hasta/yaralının nefesini hissetmeye çalışır.
Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır.
İlk değerlendirme sonucu hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunumu varsa derhal Koma Pozisyonuna getirilerek diğer yaralılar değerlendirilir.
C. Dolaşımın sağlanması:
Dış kalp masajı yapılarak hayati öneme sahip organların oksijen alması sağlanır.
Hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır?
İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar. İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır
Görüşerek bilgi edinme:
Kendini tanıtır,
Hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder,
Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar,
Hasta/yaralının endişelerini gidererek rahatlatır,
Olayın oluş şekli, koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.
Baştan aşağı kontrol yapılır:
Bilinç düzeyi, anlama, algılama
Solunum sayısı, ritmi, derinliği
Nabız sayısı, ritmi, şiddeti
Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi
Baş: Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir.
Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı edilmemelidir.
Göğüs kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol edilmelidir.
Karın boşluğu: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır.
Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir. İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir.
Olay yerini değerlendirmenin amacı nedir?
Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak, olay yerindeki hasta/yaralı sayısını ve türlerini belirlemek, olay yerinin hızlı bir şekilde değerlendirilmesinin ardından yapılacak müdahaleler planlanması olay yerini değerlendirmenin amaçları arasında yer alır.
Olay yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir?
Herhangi bir olay yerinin değerlendirilmesinde aşağıdakiler mutlaka yapılmalıdır:
Kazaya uğrayan araç mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır.
Olay yeri yeterince görünebilir biçimde işaretlenmelidir. Kaza noktasının önüne ve arkasına gelebilecek araç sürücülerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. Bunun için üçgen reflektörler kullanılmalıdır.
Olay yerinde hasta/yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir.
Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
Ortam havalandırılmalıdır.
Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir.
Hasta/yaralı yerinden oynatılmamalıdır.
Hasta/yaralı hızla yaşam bulguları yönünden (ABC) değerlendirilmelidir.
Hasta/yaralı kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir.
Hasta/yaralı sıcak tutulmalıdır.
Hasta/yaralının bilinci kapalı ise ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
Tıbbi yardım istenmelidir (112).
Hasta/yaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve hoşgörülü olmalıdır.
Hasta/yaralının paniğe kapılmasını engellemek için yarasını görmesine izin verilmemelidir.
Hasta/yaralı ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir.
Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır.
Kaynak : e-ilkyardim.org