Gece Vardiyasının Sağlığa Etkisi...
13 Temmuz 2015
Sürekli gece çalışması, dönüşümlü gece çalışması veya nöbet şeklinde çalışma olabilir.
En geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve en fazla onbir saat süren dönemdir. Çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastlayan bir vardiya çalışması, gece çalışması sayılır
Gelişmiş ülkelerin çoğunluğunda bütün çalışanların yaklaşık üçte biri değişik vardiyalar halinde çalışmaktadırlar. Sürekli olarak gece saatlerinde çalışanlar ise %5-10‘luk bir bölümü oluştururlar. Amerika BirleşikDevletlerinde çalışanların %18’i vardiyalı çalışmaktadır.
Gece çalışmasının bazı zorlukları olduğu ortadadır. Özellikle sağlık üzerine. Bu etki en çok da normal biyolojik ritim üzerinden olmaktadır. İnsanın biyolojik ritmi gece çalışmasıyla bozulmaya başlıyor.
24 saat içinde iş performansı ve verimliliğinde değişimler oluyor, hatalar ve kazalar oluşabiliyor.
Her gün düzenli olarak 6,5 saat uyku uyuyan bir kişi yaşamını düzenli bir şekilde sürdürebilmektedir. Günlük uyku süresinde 3 saatlik azalma kişinin davranışlarını ve performansını etkilemektedir.
Bir gecelik tam uykusuzluk durumu, performansta belirgin azalmaya neden olur, arka arkaya 3 gün boyunca uyumayan bir kişinin algılama, düşünme, karar verme gibi işlevlerini normal olarak sürdürmesi olanaksızdır.
Vardiya çalışanlarında bir süre sonra farklı çalışma saatlerine bir miktar uyum sağlanması söz konusudur ancak, sürekli gece döneminde çalışanlarda bile, çalışma saatlerine tam anlamı ile uyum sağlanması mümkün değildir.
Uyku bozuklukları...
Vardiya çalışanlarının en sık sorunu uyku düzeninde meydana gelen bozukluklar ve uyumada karşılaşılan güçlüklerdir. Vardiyalı çalışanların en az dörtte üçü bu yakınmaları ifade eder. Dönüşümlü olarak vardiyalı çalışanlar ifadelerine göre gündüz dönemindeki uyku süreleri gece dönemi uykularına göre 1-4 saat daha kısa süreli olmaktadır.
Gündüz saatlerinde uyuyan bir kişinin uykusu 4-6 saat sonra kendiliğinden sonlanmakta, daha sonra tekrar uykuya dalmak mümkün olmamaktadır.
Sürekli olarak gece vardiyasında çalışanların uyku düzeni, dönüşümlü olarak vardiyalı çalışanlardan daha düzenlidir. Gündüz uykusunun kısa olmasının bir nedeni gündüz saatlerinde çevredeki gürültünün ve diğer uyaranların geceye göre daha fazla olmasıdır. Bunun birlikte uyku süresinin kısa oluşunda çevresel gürültünün ne kadar etkili olduğu da net değildir. Çünkü laboratuar ortamlarında bile gündüz saatlerindeki uyku süresi gece uykularından daha kısa olmaktadır. Bu durum vücudun sirkadiyen ritmi ile ilişkili olduğu görüşü hakimdir.
Dikkat, performans ve güvenlik ile ilgili sorunlar...
Geceleri çalışan kişiler çoğu kez yorgunluk ve uyuklamadan yakınırlar. Uyuklama hali sabaha karşı saatlerde (05.00-07.00 arası) en fazla hissedilir. Gece vardiyasında çalışanların üçte ikisi çalıştıkları süre içinde iradeleri dışında uyukladıklarını ifade etmektedirler.Bu durum EEG (beyin elektriksel dalgaları) kayıtları ile de saptanmaktadır.
Geceleri araç süren şoförlerde yapılan kayıtlarda, özellikle gece süresinin ikinci bölümünde 1-15 saniye süreli uyuklama periyodların olduğu tespit edilmiştir. Gece çalışanların dörtte biri de uyuklama ile mücadele ettikleri belirtmektedirler.
Geceleri çalışanlarda reaksiyon zamanı uzamakta, aritmetik işlem yapma hızı düşmektedir.
Uçuş eğitimleri sırasında, geceleri yapılan çalışmak da uçuş güvenliği, hafif-orta derecede alkol almış kişilerdeki gibi bulunmaktadır.
Japonya’da lokomotif operatörleriyle ilgili bir araştırma kazaların %82’sinin gece yarısı ile sabah 8 arası olduğunu gösteriyor.
Sürekli olarak gece nöbetinde çalışan hemşirelerin, dönüşümlü olan geceleri çalışanlardan daha iyi performans gösterdiği bulunmuştur.
Sindirim sistemiyle ilgili etkiler...
Geceleri çalışanlarda sindirim sistemi ile ilgili yakınmalar oldukça sıktır. Mide ülseri ve hazımsızlık türünden yakınmalar gündüz çalışanlara göre daha sık görülmektedir. Yakınmaların daha sık olmasının nedeni yemek düzeninin değişmesi ve bağırsaktan salınan enzimlerin zamanlamasındaki uyumsuzluk olduğu görüşü hakimdir.
Öte yandan gece nöbetleri sırasında daha fazla sigara içildiği saptanmaktadır. Sindirim sistemi yakınmalarında içilen sigaranın da etkisi olabilir.
Kalp damar sistemiyle ilgili etkiler...
Koroner kalp hastalığı görülme sıklığının vardiyalı çalışanlarda sürekli gündüz çalışanlara göre daha fazla olduğu bilinmektedir.
Gece çalışması sırasında daha fazla sigara içiliyor olması bu durumu etkiliyor olabilir. Ancak sigara içilmesinden bağımsız olarak vardiya çalışmasının da kalp hastalığı sıklığının artmasında rolü olduğu düşünülmektedir.
Gebelik...
Vardiyalı çalışmanın gebelik seyri üzerindeki etkileri de ilgi çekmektedir.
Gebelik sırasında vardiyalı çalışan laboratuar personeli ve hastane çalışanlarında gebeliğin düşükle sonlanması olasılığı daha yüksek bulunmuştur.
Gebelik sırasında çalışma saatlerinin düzensiz olması durumunda bebekler doğduklarında, doğum ağırlıkları beklenenden daha düşük olmaktadır. Doğumdan sonra da bebeğin bakımı sırasında vardiyalı çalışmaktan dolayı çeşitli güçlükler yaşanabilmekte, bu durum eşler arasında sorun haline dönüşebilmektedir. Kanunlarımızda gebelerin gece çalışması yasak değil. Sadece ”zorlanamazlar” diye ibare var.
Sosyal hayat...
Evlilik sorunları, çocuklarla ilişki sorunları ve arkadaşlarla ilişkilerde sorunlar yaşanabilmektedir. Gece çalışanların arkadaşlık ilişkileri kurmaları ve geliştirmeleri veya sosyal içerikli eğlence ve kültürel etkinliklere katılmaları da güçleşmektedir. Asosyallik ortaya çıkmaktadır.
Kimler gece vardiyalarında çalışmasın...
Yukarıdaki etkileri düşünürsek; İleri yaşta olanlar, kontol edilmemiş kalp damar hastalığı veya şeker hastalığı olanlar, sara’sı olanlar, aile ve sosyal hayatı problemli olanlar, ülser ve kronik barsak hastalığı olanlar, psikolojik problemliler, uyku sorunu yaşayanlar, gece çalışma ile riskleri büyük olasılık artacaktır.
13 Temmuz 2015
Sürekli gece çalışması, dönüşümlü gece çalışması veya nöbet şeklinde çalışma olabilir.
En geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve en fazla onbir saat süren dönemdir. Çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastlayan bir vardiya çalışması, gece çalışması sayılır
Gelişmiş ülkelerin çoğunluğunda bütün çalışanların yaklaşık üçte biri değişik vardiyalar halinde çalışmaktadırlar. Sürekli olarak gece saatlerinde çalışanlar ise %5-10‘luk bir bölümü oluştururlar. Amerika BirleşikDevletlerinde çalışanların %18’i vardiyalı çalışmaktadır.
Gece çalışmasının bazı zorlukları olduğu ortadadır. Özellikle sağlık üzerine. Bu etki en çok da normal biyolojik ritim üzerinden olmaktadır. İnsanın biyolojik ritmi gece çalışmasıyla bozulmaya başlıyor.
24 saat içinde iş performansı ve verimliliğinde değişimler oluyor, hatalar ve kazalar oluşabiliyor.
Her gün düzenli olarak 6,5 saat uyku uyuyan bir kişi yaşamını düzenli bir şekilde sürdürebilmektedir. Günlük uyku süresinde 3 saatlik azalma kişinin davranışlarını ve performansını etkilemektedir.
Bir gecelik tam uykusuzluk durumu, performansta belirgin azalmaya neden olur, arka arkaya 3 gün boyunca uyumayan bir kişinin algılama, düşünme, karar verme gibi işlevlerini normal olarak sürdürmesi olanaksızdır.
Vardiya çalışanlarında bir süre sonra farklı çalışma saatlerine bir miktar uyum sağlanması söz konusudur ancak, sürekli gece döneminde çalışanlarda bile, çalışma saatlerine tam anlamı ile uyum sağlanması mümkün değildir.
Uyku bozuklukları...
Vardiya çalışanlarının en sık sorunu uyku düzeninde meydana gelen bozukluklar ve uyumada karşılaşılan güçlüklerdir. Vardiyalı çalışanların en az dörtte üçü bu yakınmaları ifade eder. Dönüşümlü olarak vardiyalı çalışanlar ifadelerine göre gündüz dönemindeki uyku süreleri gece dönemi uykularına göre 1-4 saat daha kısa süreli olmaktadır.
Gündüz saatlerinde uyuyan bir kişinin uykusu 4-6 saat sonra kendiliğinden sonlanmakta, daha sonra tekrar uykuya dalmak mümkün olmamaktadır.
Sürekli olarak gece vardiyasında çalışanların uyku düzeni, dönüşümlü olarak vardiyalı çalışanlardan daha düzenlidir. Gündüz uykusunun kısa olmasının bir nedeni gündüz saatlerinde çevredeki gürültünün ve diğer uyaranların geceye göre daha fazla olmasıdır. Bunun birlikte uyku süresinin kısa oluşunda çevresel gürültünün ne kadar etkili olduğu da net değildir. Çünkü laboratuar ortamlarında bile gündüz saatlerindeki uyku süresi gece uykularından daha kısa olmaktadır. Bu durum vücudun sirkadiyen ritmi ile ilişkili olduğu görüşü hakimdir.
Dikkat, performans ve güvenlik ile ilgili sorunlar...
Geceleri çalışan kişiler çoğu kez yorgunluk ve uyuklamadan yakınırlar. Uyuklama hali sabaha karşı saatlerde (05.00-07.00 arası) en fazla hissedilir. Gece vardiyasında çalışanların üçte ikisi çalıştıkları süre içinde iradeleri dışında uyukladıklarını ifade etmektedirler.Bu durum EEG (beyin elektriksel dalgaları) kayıtları ile de saptanmaktadır.
Geceleri araç süren şoförlerde yapılan kayıtlarda, özellikle gece süresinin ikinci bölümünde 1-15 saniye süreli uyuklama periyodların olduğu tespit edilmiştir. Gece çalışanların dörtte biri de uyuklama ile mücadele ettikleri belirtmektedirler.
Geceleri çalışanlarda reaksiyon zamanı uzamakta, aritmetik işlem yapma hızı düşmektedir.
Uçuş eğitimleri sırasında, geceleri yapılan çalışmak da uçuş güvenliği, hafif-orta derecede alkol almış kişilerdeki gibi bulunmaktadır.
Japonya’da lokomotif operatörleriyle ilgili bir araştırma kazaların %82’sinin gece yarısı ile sabah 8 arası olduğunu gösteriyor.
Sürekli olarak gece nöbetinde çalışan hemşirelerin, dönüşümlü olan geceleri çalışanlardan daha iyi performans gösterdiği bulunmuştur.
Sindirim sistemiyle ilgili etkiler...
Geceleri çalışanlarda sindirim sistemi ile ilgili yakınmalar oldukça sıktır. Mide ülseri ve hazımsızlık türünden yakınmalar gündüz çalışanlara göre daha sık görülmektedir. Yakınmaların daha sık olmasının nedeni yemek düzeninin değişmesi ve bağırsaktan salınan enzimlerin zamanlamasındaki uyumsuzluk olduğu görüşü hakimdir.
Öte yandan gece nöbetleri sırasında daha fazla sigara içildiği saptanmaktadır. Sindirim sistemi yakınmalarında içilen sigaranın da etkisi olabilir.
Kalp damar sistemiyle ilgili etkiler...
Koroner kalp hastalığı görülme sıklığının vardiyalı çalışanlarda sürekli gündüz çalışanlara göre daha fazla olduğu bilinmektedir.
Gece çalışması sırasında daha fazla sigara içiliyor olması bu durumu etkiliyor olabilir. Ancak sigara içilmesinden bağımsız olarak vardiya çalışmasının da kalp hastalığı sıklığının artmasında rolü olduğu düşünülmektedir.
Gebelik...
Vardiyalı çalışmanın gebelik seyri üzerindeki etkileri de ilgi çekmektedir.
Gebelik sırasında vardiyalı çalışan laboratuar personeli ve hastane çalışanlarında gebeliğin düşükle sonlanması olasılığı daha yüksek bulunmuştur.
Gebelik sırasında çalışma saatlerinin düzensiz olması durumunda bebekler doğduklarında, doğum ağırlıkları beklenenden daha düşük olmaktadır. Doğumdan sonra da bebeğin bakımı sırasında vardiyalı çalışmaktan dolayı çeşitli güçlükler yaşanabilmekte, bu durum eşler arasında sorun haline dönüşebilmektedir. Kanunlarımızda gebelerin gece çalışması yasak değil. Sadece ”zorlanamazlar” diye ibare var.
Sosyal hayat...
Evlilik sorunları, çocuklarla ilişki sorunları ve arkadaşlarla ilişkilerde sorunlar yaşanabilmektedir. Gece çalışanların arkadaşlık ilişkileri kurmaları ve geliştirmeleri veya sosyal içerikli eğlence ve kültürel etkinliklere katılmaları da güçleşmektedir. Asosyallik ortaya çıkmaktadır.
Kimler gece vardiyalarında çalışmasın...
Yukarıdaki etkileri düşünürsek; İleri yaşta olanlar, kontol edilmemiş kalp damar hastalığı veya şeker hastalığı olanlar, sara’sı olanlar, aile ve sosyal hayatı problemli olanlar, ülser ve kronik barsak hastalığı olanlar, psikolojik problemliler, uyku sorunu yaşayanlar, gece çalışma ile riskleri büyük olasılık artacaktır.