Kural olarak çalışma, günün gündüz döneminde günlük çalışma süresine göre yapılır. Bununla birlikte, işyerinin gerekleri, işin niteliği, günlük çalışmanın, gece yapılmasını gerektirebilir. Nitekim faaliyetin devamlılığının esas olduğu, bu nedenle yirmi dört saat faaliyet göstermesi gereken işyerlerinde günlük çalışmanın gece dönemini de içermesi ve işçilerin postalar halinde dönüşümlü olarak gece çalıştırılması söz konusu olabilmektedir.
Peki nedir bu gece çalışması?
İş Kanununa göre, çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir. (İşK.m.69 f.1) Hükümdeki tanımdan, gece döneminin başlangıç ve bitiş zamanlarının farklı şekilde belirlenebileceği ve devam süresinin de 11 saati aşmamak koşulu ile değiştirilebileceği sonucu çıkmaktadır.
4857 Sayılı İş Kanunu, gece çalıştırılacak işçiler bakımından işverene bazı yükümlülükler getirmiştir. Buna göre, işçiler gece döneminde çalıştırılmaya başlamadan önce sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğu alınacak sağlık raporu ile belgelenmelidir. Ayrıca gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilmelidir.
Gece çalışmasını açıklar nitelikleki Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2016/16265 E. 2016/17649 K. Sayılı 14.06.2017 tarihli kararını inceleyelim;
Davacı vekili, müvekkilinin fazla mesai ücreti, genel tatil ücreti alacaklarının tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı vekili, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Karar taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesine göre;
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Dairemizin yerleşik uygulamasına göre, bir işçinin günde en fazla fiilen 14 saat çalışabileceğinin kabulü gerekir. Bu durumda 24 saat çalışılan günler yönünden günlük fiili çalışma süresi 14 saat kabul edildiğinden, bunun 11 saati aşan 3 saati fazla çalışmadır.
Somut olayda, dosya içeriğinden, davacının hafta sonuna denk gelen nöbetlerinde 24 saat esasına göre çalıştığı anlaşılmaktadır. Yukarıda değinilen ilke doğrultusunda, fazla mesai ücreti hesaplanırken, sadece 24 saat çalışılan günler için günde 3 saat fazla mesai hesaplanması gerekirken, belirtilen günler için 9 saat fazla mesai yapıldığının kabulüyle fazla mesai ücretinin hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 69. maddesinde çalışma hayatında gece en geç saat 20:00’de başlayarak en erken saat 06:00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemi kapsadığı, ikinci fıkrada ise bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre yahut yurdun bazı bölgelerinin özellikleri bakımından, çalışma hayatına dair “gece” başlangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kış saatlerinin ayarlanması, yahut gün döneminin başlama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fıkradaki hükmün uygulama şekillerini tespit etmek yahut bazı gece çalışmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veyahut gece işletmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmalarını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkartılabileceği üçüncü fıkrada ise işçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemeyeceği düzenlenmiştir.
Somut olayda, davacının, 17:00-08:00 saatleri arasında çalıştığı günler yönünden, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, bir buçuk saat ara dinlenmesi düşülerek günde 11 saat aşan süre olarak 2,5 saat fazla mesai yaptığı kabul edilmiştir. Yukarıda belirtilen bilgiler ışığında, davacının 7,5 saati aşan çalışması değerlendirilerek fazla mesai alacağının hesaplanması gerekirken, anılan hususlar gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ
1- Gece 7,5 saatten fazla çalışan işçi, haftalık 45 saatten az bile çalışsa, fazla mesai ücretine hak kazanır.
2- Toplam çalışma süresinin yarısından fazlasının gece vardiyasında geçtiği çalışmanın tümü gece çalışması olarak kabul edilir.
3- Gece çalışmasında fazla mesai hesabı; sadece gece çalışılan sürenin 7,5 saati geçen kısmı değil, toplam çalışma süresinin 7,5 saati geçen kısmının hesabı ile bulunur.
4- 24 Saatlik nöbet usulü çalışmalarda; işçinin fiilen en fazla 14 saat çalışabildiği bu sebeple 11 saatlik yasal sınırı aşan 3 saat fazla mesai hesaplanması gerektiği kabul edilir.
Av. Gözde Gökçe
Okyay | Evren
Peki nedir bu gece çalışması?
İş Kanununa göre, çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir. (İşK.m.69 f.1) Hükümdeki tanımdan, gece döneminin başlangıç ve bitiş zamanlarının farklı şekilde belirlenebileceği ve devam süresinin de 11 saati aşmamak koşulu ile değiştirilebileceği sonucu çıkmaktadır.
4857 Sayılı İş Kanunu, gece çalıştırılacak işçiler bakımından işverene bazı yükümlülükler getirmiştir. Buna göre, işçiler gece döneminde çalıştırılmaya başlamadan önce sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğu alınacak sağlık raporu ile belgelenmelidir. Ayrıca gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilmelidir.
Gece çalışmasını açıklar nitelikleki Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2016/16265 E. 2016/17649 K. Sayılı 14.06.2017 tarihli kararını inceleyelim;
Davacı vekili, müvekkilinin fazla mesai ücreti, genel tatil ücreti alacaklarının tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı vekili, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Karar taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesine göre;
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Dairemizin yerleşik uygulamasına göre, bir işçinin günde en fazla fiilen 14 saat çalışabileceğinin kabulü gerekir. Bu durumda 24 saat çalışılan günler yönünden günlük fiili çalışma süresi 14 saat kabul edildiğinden, bunun 11 saati aşan 3 saati fazla çalışmadır.
Somut olayda, dosya içeriğinden, davacının hafta sonuna denk gelen nöbetlerinde 24 saat esasına göre çalıştığı anlaşılmaktadır. Yukarıda değinilen ilke doğrultusunda, fazla mesai ücreti hesaplanırken, sadece 24 saat çalışılan günler için günde 3 saat fazla mesai hesaplanması gerekirken, belirtilen günler için 9 saat fazla mesai yapıldığının kabulüyle fazla mesai ücretinin hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 69. maddesinde çalışma hayatında gece en geç saat 20:00’de başlayarak en erken saat 06:00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemi kapsadığı, ikinci fıkrada ise bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre yahut yurdun bazı bölgelerinin özellikleri bakımından, çalışma hayatına dair “gece” başlangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kış saatlerinin ayarlanması, yahut gün döneminin başlama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fıkradaki hükmün uygulama şekillerini tespit etmek yahut bazı gece çalışmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veyahut gece işletmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmalarını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkartılabileceği üçüncü fıkrada ise işçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemeyeceği düzenlenmiştir.
Somut olayda, davacının, 17:00-08:00 saatleri arasında çalıştığı günler yönünden, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, bir buçuk saat ara dinlenmesi düşülerek günde 11 saat aşan süre olarak 2,5 saat fazla mesai yaptığı kabul edilmiştir. Yukarıda belirtilen bilgiler ışığında, davacının 7,5 saati aşan çalışması değerlendirilerek fazla mesai alacağının hesaplanması gerekirken, anılan hususlar gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ
1- Gece 7,5 saatten fazla çalışan işçi, haftalık 45 saatten az bile çalışsa, fazla mesai ücretine hak kazanır.
2- Toplam çalışma süresinin yarısından fazlasının gece vardiyasında geçtiği çalışmanın tümü gece çalışması olarak kabul edilir.
3- Gece çalışmasında fazla mesai hesabı; sadece gece çalışılan sürenin 7,5 saati geçen kısmı değil, toplam çalışma süresinin 7,5 saati geçen kısmının hesabı ile bulunur.
4- 24 Saatlik nöbet usulü çalışmalarda; işçinin fiilen en fazla 14 saat çalışabildiği bu sebeple 11 saatlik yasal sınırı aşan 3 saat fazla mesai hesaplanması gerektiği kabul edilir.
Av. Gözde Gökçe
Okyay | Evren