EMEKLİLER İŞSİZLİK MAAŞINDAN FAYDALANABİLİR Mİ?
AKTİF 20 EKİM 2014.
Çalışma hayatının sosyo-ekonomik risklerinden biri de “İşsizlik” konusudur. Ülkemizde sosyal devlet anlayışının bir uygulaması olan işsizlik fonu, sigortalı işsizlerin, iş hayatının getirdiği risklerle az da olsa mücadele etmeleri ve maddi kaygılarından bir süre olsun devlet desteği ile uzaklaşması ve asgari düzeyde geçimini idame ettirmesi amacı ile 2000 yılından itibaren uygulanmaya başlamıştır.
Yazımızda işsizlik ödeneğinden faydalanmak için gereken şartları kısa ve net olarak açıklayarak, asıl konumuz olan emekli çalışanların işsiz kalmaları durumunda işsizlik maaşından faydalanmasına değineceğiz.
İŞSİZLİK MAAŞI ŞARTLARI NELERDİR?
Ülkemizde işsizlik maaşı 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile düzenlenmiş ve şartları belirtilmiştir. İşsizlik ödeneğine hak etmek için;
İşsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybetmek,
Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdi feshinden sonraki 30 gün içerisinde İŞKUR a başvurmak gerekmektedir.
EMEKLİLER İŞSİZLİK MAAŞINDAN FAYDALANABİLİR Mİ?
Ülkemizde gerek emekli aylıklarının düşük olması, gerekse geçmiş dönemlerde çok genç yaşta insanların emekli edilmiş olması sebebiyle emekliler yaygın biçimde kayıt dışı olarak çalışma yaşamı içindeydiler. 1986 yılına kadar da emekli kişilerin yasal çerçevede çalışmaları olanaksızdı.
Bu sorunu ortadan kaldırmak ve çalışma yaşamının içinde olan emeklileri hiç değilse kayıt altına alabilmenin yanında, sigorta primi ve vergi kayıplarının da önüne geçebilmek adına sosyal güvenlik yasalarında yapılan değişikliklerle emeklilerin sosyal güvenlik destek primi adı altında prim ödeyerek emekli aylıkları kesilmeden çalışma yaşamlarını sürdürebilmeleri olanaklı hale getirilmiştir.
Bu çerçevede, hem emekli aylığı alan, hem de sosyal güvenlik destek primi ödeyerek hizmet akdi/iş sözleşmesi ile çalışmasını sürdüren emekli işçinin iş sözleşmesi kendi istek ve iradesi dışında sona erdiğinde, işsizlik sigortasıkapsamında sağlanan işsizlik ödeneğinden yararlanabilir mi sorusu gündeme gelmektedir.
İşsizlik sigortası bakımından bir kişinin sigortalı olarak kabul edilebilmesi için; hem hizmet akdine/iş sözleşmesine dayalı olarak çalışması, hem de çalıştığı süre içerisinde işsizlik sigortası primi ödemesi gerekmektedir.
Emekli olup, bir işverene tabi olarak çalışmasını sürdüren kişilerin bu çalışma ilişkileri hizmet akdine/iş sözleşmesine dayanmakla birlikte, bu dönemde sadece sosyal güvenlik destek primi ödediklerinden, diğer bir deyişle kendilerinden işsizlik sigortası primi kesilmediğinden, işsizlik sigortası yönünden sigortalı olarak kabul edilmemektedirler.
Esasen, işsizlik ödeneğinden yararlanılabilmesi için ödenek alınan sürede gelir getirici bir işte çalışılmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık (emeklilik) aylığı alınmaması gerekmektedir. 4447 sayılı Kanun uyarınca; "... sosyal güvenlik kuruluşlarından yaşlılık aylığı alıp da sosyal güvenlik destek primi ödeyerek ya da ödemeksizin çalışanlar... bu Kanun kapsamına dahil değildir." Ayrıca 4447 sayılı Kanunun 52.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendi uyarınca; "İşsizlik ödeneği almakta iken; ... herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen, sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilir." Hükümleri ile konuya açıklık getirilmiştir.
Yukarıda açıkladığımız hükümlere istinaden konuya bakıldığında, bir işyerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmasını sürdüren emekliler, kendi istek ve iradeleri dışında işlerini kaybettiklerinde sosyal güvenlik kuruluşundan emekli aylıklarını almaya devam etmektedirler.
Sonuç olarak; emeklilik sonrası hizmet akdine dayalı bir işyerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmasını sürdüren kişiler, çalıştıkları bu süre içerisinde hem kendilerinden işsizlik sigortası primi kesilmemesi, hem de işsizlik ödeneğinden yararlanılabilmesi için herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık (emeklilik) aylığı alınmaması şartı olması nedeniyle, kendi istek ve iradeleri dışında işten çıkartılmış olsalar dahi işsizlik ödeneğinden yararlanamamaktadırlar.
Feti SAVRAN
Sosyal Güvenlik Denetmeni / İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı
AKTİF 20 EKİM 2014.
Çalışma hayatının sosyo-ekonomik risklerinden biri de “İşsizlik” konusudur. Ülkemizde sosyal devlet anlayışının bir uygulaması olan işsizlik fonu, sigortalı işsizlerin, iş hayatının getirdiği risklerle az da olsa mücadele etmeleri ve maddi kaygılarından bir süre olsun devlet desteği ile uzaklaşması ve asgari düzeyde geçimini idame ettirmesi amacı ile 2000 yılından itibaren uygulanmaya başlamıştır.
Yazımızda işsizlik ödeneğinden faydalanmak için gereken şartları kısa ve net olarak açıklayarak, asıl konumuz olan emekli çalışanların işsiz kalmaları durumunda işsizlik maaşından faydalanmasına değineceğiz.
İŞSİZLİK MAAŞI ŞARTLARI NELERDİR?
Ülkemizde işsizlik maaşı 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile düzenlenmiş ve şartları belirtilmiştir. İşsizlik ödeneğine hak etmek için;
İşsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybetmek,
Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdi feshinden sonraki 30 gün içerisinde İŞKUR a başvurmak gerekmektedir.
EMEKLİLER İŞSİZLİK MAAŞINDAN FAYDALANABİLİR Mİ?
Ülkemizde gerek emekli aylıklarının düşük olması, gerekse geçmiş dönemlerde çok genç yaşta insanların emekli edilmiş olması sebebiyle emekliler yaygın biçimde kayıt dışı olarak çalışma yaşamı içindeydiler. 1986 yılına kadar da emekli kişilerin yasal çerçevede çalışmaları olanaksızdı.
Bu sorunu ortadan kaldırmak ve çalışma yaşamının içinde olan emeklileri hiç değilse kayıt altına alabilmenin yanında, sigorta primi ve vergi kayıplarının da önüne geçebilmek adına sosyal güvenlik yasalarında yapılan değişikliklerle emeklilerin sosyal güvenlik destek primi adı altında prim ödeyerek emekli aylıkları kesilmeden çalışma yaşamlarını sürdürebilmeleri olanaklı hale getirilmiştir.
Bu çerçevede, hem emekli aylığı alan, hem de sosyal güvenlik destek primi ödeyerek hizmet akdi/iş sözleşmesi ile çalışmasını sürdüren emekli işçinin iş sözleşmesi kendi istek ve iradesi dışında sona erdiğinde, işsizlik sigortasıkapsamında sağlanan işsizlik ödeneğinden yararlanabilir mi sorusu gündeme gelmektedir.
İşsizlik sigortası bakımından bir kişinin sigortalı olarak kabul edilebilmesi için; hem hizmet akdine/iş sözleşmesine dayalı olarak çalışması, hem de çalıştığı süre içerisinde işsizlik sigortası primi ödemesi gerekmektedir.
Emekli olup, bir işverene tabi olarak çalışmasını sürdüren kişilerin bu çalışma ilişkileri hizmet akdine/iş sözleşmesine dayanmakla birlikte, bu dönemde sadece sosyal güvenlik destek primi ödediklerinden, diğer bir deyişle kendilerinden işsizlik sigortası primi kesilmediğinden, işsizlik sigortası yönünden sigortalı olarak kabul edilmemektedirler.
Esasen, işsizlik ödeneğinden yararlanılabilmesi için ödenek alınan sürede gelir getirici bir işte çalışılmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık (emeklilik) aylığı alınmaması gerekmektedir. 4447 sayılı Kanun uyarınca; "... sosyal güvenlik kuruluşlarından yaşlılık aylığı alıp da sosyal güvenlik destek primi ödeyerek ya da ödemeksizin çalışanlar... bu Kanun kapsamına dahil değildir." Ayrıca 4447 sayılı Kanunun 52.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendi uyarınca; "İşsizlik ödeneği almakta iken; ... herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen, sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilir." Hükümleri ile konuya açıklık getirilmiştir.
Yukarıda açıkladığımız hükümlere istinaden konuya bakıldığında, bir işyerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmasını sürdüren emekliler, kendi istek ve iradeleri dışında işlerini kaybettiklerinde sosyal güvenlik kuruluşundan emekli aylıklarını almaya devam etmektedirler.
Sonuç olarak; emeklilik sonrası hizmet akdine dayalı bir işyerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmasını sürdüren kişiler, çalıştıkları bu süre içerisinde hem kendilerinden işsizlik sigortası primi kesilmemesi, hem de işsizlik ödeneğinden yararlanılabilmesi için herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık (emeklilik) aylığı alınmaması şartı olması nedeniyle, kendi istek ve iradeleri dışında işten çıkartılmış olsalar dahi işsizlik ödeneğinden yararlanamamaktadırlar.
Feti SAVRAN
Sosyal Güvenlik Denetmeni / İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı