ü Alçak gerilim değerlerinde iletim yolu dolaşım sistemi yani kalp üzerinden meydana gelir.Bu nedenle alçak gerilimlerin öldürücü etkisi kalp fibrinasyonundan (şok) kaynaklanmaktadır.
ü Yüksek gerilimlerde vücuda uygulanan elektriksel alan şiddetinin daha fazla olması nedeniyle dolaşım sistemi dışındaki bir çok organ da iletken hale gelir.
ü Özellikle iletim yolunda bulunan deri dokusunun direnç etkisi nedeniyle oluşan aşırı ısı doku yanmasına neden olur.
ü İnsan vücudu toplam direnci 2500 ohm alınıp, insan için tehlikesiz akım 20 mA alınırsa50 voltluk bir temas gerilimi sınır değer olarak kabul edilebilir. Bu nedenle 50 voltun üzerindeki şebeke (50 Hz) gerilimi tehlikeli gerilim olarak kabul edilir
ü İnsan vücudundan geçen 50 Hz’ lik alternatif akımın farklı şiddetlerinin fizyolojik etkileri:
Akım şiddetiFizyolojik belirtisi
0.01 mA Akımın hissedilme sınırı,elde gıdıklanma
1-5 mA Elde uyuşma, el ve kol hareketinin zorlaşması
5-15 mA Elde, kolda kramp başlaması, tansiyon yükselmesi
15-25 mA Kasılmalar artar, ancak kalp etkilenmez
25-80 mA Tahammül edilebilir akım şiddetidir
80-100 mAKalpte fibrilasyon meydana gelir, şuur kaybolur
ü Çalışanları Elektrik Çarpmasından Korumak
· Koruyucu yalıtma,
· Üzerinde durulan yerin yalıtılması,
· Küçük gerilim kullanma,
· Sıfırlama ve
· Topraklama, gibi düzenler kullanılır.
· Kaçak akım rölesi
ü Koruyucu yalıtma:
Normalde gerilim altında olmayan ancak yalıtım hatası sonucu elektriklenebilen parçaların izoleli yapılmasıdır Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri
ü Üzerinde durulan yerin yalıtılması:
Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makine ve araçlarla, elektrik panolarının taban alanına tahta ızgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yapılan bir korunma önlemidir.
ü Küçük gerilim kullanma:
elektrikli araçların 42 voltluk gerilimle çalıştırılmasıdır. Bu korunma önlemi yapılan elektrikli araçları ayrıca topraklamaya gerek yoktur. Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken kısımları bulunan yerlerle, ıslak yerlerde, alternatif akım ile çalışan lambalar kullanıldığı takdirde küçük gerilim kullanılmalıdır
ü Sıfırlama:
Elektrikli makine ve araçların gövde kısımlarının (yani şaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır. Ancak nötr hattına doğrudan doğruya bağlamak için en az 10 mm². kesitinde bakir iletken kullanılması zorunludur.
ü Topraklama:
Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde, üzerinde akım taşıyabilecek madeni kısımların toprak ile yapılan elektriksel bağlantı düzenine topraklama denir.Topraklama devresi, düşük dirençli iletkenden (bakir veya alüminyumdan) yapılmış olmalı,
Bağlandığı cihazın devresinde meydana gelecek en büyük kacak akımı iletecek kapasitede olmalı, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olarak çekilmelidir.Direnci10 ohm‘ dan büyük levhalara ek topraklama levhası eklenmelidir. Radyoaktif paratonerlerin topraklama direnci 5 ohm‘ dan küçük olmalıdır.
ü Kacak akım rölesi :
Tüketici devrede, gelen ve giden akımların birbirlerine eşit olmadığı durumlarda, devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. Kacak akım rölesinde toprak hattına da gerek yoktur.
ü Yüksek gerilimlerde vücuda uygulanan elektriksel alan şiddetinin daha fazla olması nedeniyle dolaşım sistemi dışındaki bir çok organ da iletken hale gelir.
ü Özellikle iletim yolunda bulunan deri dokusunun direnç etkisi nedeniyle oluşan aşırı ısı doku yanmasına neden olur.
ü İnsan vücudu toplam direnci 2500 ohm alınıp, insan için tehlikesiz akım 20 mA alınırsa50 voltluk bir temas gerilimi sınır değer olarak kabul edilebilir. Bu nedenle 50 voltun üzerindeki şebeke (50 Hz) gerilimi tehlikeli gerilim olarak kabul edilir
ü İnsan vücudundan geçen 50 Hz’ lik alternatif akımın farklı şiddetlerinin fizyolojik etkileri:
Akım şiddetiFizyolojik belirtisi
0.01 mA Akımın hissedilme sınırı,elde gıdıklanma
1-5 mA Elde uyuşma, el ve kol hareketinin zorlaşması
5-15 mA Elde, kolda kramp başlaması, tansiyon yükselmesi
15-25 mA Kasılmalar artar, ancak kalp etkilenmez
25-80 mA Tahammül edilebilir akım şiddetidir
80-100 mAKalpte fibrilasyon meydana gelir, şuur kaybolur
ü Çalışanları Elektrik Çarpmasından Korumak
· Koruyucu yalıtma,
· Üzerinde durulan yerin yalıtılması,
· Küçük gerilim kullanma,
· Sıfırlama ve
· Topraklama, gibi düzenler kullanılır.
· Kaçak akım rölesi
ü Koruyucu yalıtma:
Normalde gerilim altında olmayan ancak yalıtım hatası sonucu elektriklenebilen parçaların izoleli yapılmasıdır Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri
ü Üzerinde durulan yerin yalıtılması:
Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makine ve araçlarla, elektrik panolarının taban alanına tahta ızgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yapılan bir korunma önlemidir.
ü Küçük gerilim kullanma:
elektrikli araçların 42 voltluk gerilimle çalıştırılmasıdır. Bu korunma önlemi yapılan elektrikli araçları ayrıca topraklamaya gerek yoktur. Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken kısımları bulunan yerlerle, ıslak yerlerde, alternatif akım ile çalışan lambalar kullanıldığı takdirde küçük gerilim kullanılmalıdır
ü Sıfırlama:
Elektrikli makine ve araçların gövde kısımlarının (yani şaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır. Ancak nötr hattına doğrudan doğruya bağlamak için en az 10 mm². kesitinde bakir iletken kullanılması zorunludur.
ü Topraklama:
Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde, üzerinde akım taşıyabilecek madeni kısımların toprak ile yapılan elektriksel bağlantı düzenine topraklama denir.Topraklama devresi, düşük dirençli iletkenden (bakir veya alüminyumdan) yapılmış olmalı,
Bağlandığı cihazın devresinde meydana gelecek en büyük kacak akımı iletecek kapasitede olmalı, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olarak çekilmelidir.Direnci10 ohm‘ dan büyük levhalara ek topraklama levhası eklenmelidir. Radyoaktif paratonerlerin topraklama direnci 5 ohm‘ dan küçük olmalıdır.
ü Kacak akım rölesi :
Tüketici devrede, gelen ve giden akımların birbirlerine eşit olmadığı durumlarda, devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. Kacak akım rölesinde toprak hattına da gerek yoktur.
