Taşımacılık ve lojistik yönetiminde kaza. hasar ve kayıplar üreticiden tüketiciye, göndericiden ürünün alıcısına kadar oluşan tüm süreçlerde meydana gelebilir.
"Uluslararası taşımacılık risk yönetimidir" sözü sektörde aynı zamanda depo uygulamaları içinde sıklıkla kullanılmaktadır. Çoğunlukla yükleme ve boşaltma sırasında örneğin, demiryolu operasyonlarında istasyonda bir vagondan diğer vagona, bir kamyondan diğer bir kamyona veya gemiye vb. aktarma yapılırken düşme, ezilme, kırılma, paketlerin patlaması gibi riskler ortaya çıkabilmektedir. Sadece taşımacılık tarafında değil lojistik operasyonlarda da risk söz konusudur. Depolar, dağıtım merkezleri ve taşıma türleri (karayolu, demiryolu vb.) arasındaki geçişler yani aktarmalar/transferler riskin yükseldiği bölgelerdir. Yöneticilerin risk olarak gördükleri süreçleri iyi değerlendirmesi ve yönetmesi gerekir. Sadece maliyetlerin kontrolü ve yönetimi açısından değil can güvenliği, çevre güvenliği ve yasal çerçeve açısından da bir zorunluluktur.
İşletmelerin tümünde "İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği" ile ilgili mevzuatın yakından takip edilme ve harfiyen
uyulma mecburiyeti vardır.
Ülkemizde konuyla ilgili çalışmalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü liderliğinde yürütülmektedir. Bu noktada depo sahiplerinin yapılan işleri daha profesyonel gerçekleştirmelerine katkıda bulunacak standartların başında iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (Occupational Health and Safety Management System-OHSAS 18001) gelmektedir.
Sistemin temel yapıtaşları;
OHSAS 18001:İş Sağlığı ve Güvenliği Değerlendirme Serisi-iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
Spesifikasyonu OHSAS 18002: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri-OHSAS 18001 Uygulama Rehberi'dir. Türk Standartlar Enstitüsü TS 18001 ile ilgili çalışmalarında konuyla ilgili temel tanımlara şu şekilde yer vermektedir:
Kaza: Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay.
Zarar: İnsanların yaralanması, hastalanması, malın, çalışılan yerin zarar görmesi veya bunların birlikte gerçekleşmesine neden olabilecek potansiyel kaynak ve durum.
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG): Çalışanların, geçici işçilerin, müteahhid personelin, ziyaretçilerin ve çalışma
alanındaki diğer insanların refahını etkileyen faktörler ve şartlar.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi: Kuruluşun faaliyetleri ile ilgili İSG riskleri yönetimin kolaylaştıran, tüm yönetim sisteminin bir parçasıdır. Bu kuruluş yapısını, faaliyet planlarını, sorumlulukları, deneyimleri, prosesleri, prosedürleri ve kuruluşun İSG politikasının geliştirilmesi, uygulanması, iyileştirilmesi,
başarılması, gözden geçirilmesi ve sürdürülmesi için kaynaklan kapsar.
Risk Değerlendirmesi: Tüm proseslerde, riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve riske tahammül edilip
edilemeyeceğine karar vermek.
Depolamada Risk Faktörleri
Depoya gelen aracın boşaltılması, ürünün rafa yerleştirilmesi daha sonrasında siparişin hazırlanması
ve tekrar araca yüklenmesinden, sevkıyat ve müşteri teslimine kadar gerçekleştirilen tüm süreçlerde
birçok risk bulunmaktadır.
Depolar ürün hareketinin yaşandığı yerlerdir. Depolamada en sık rastlanan iş kazası türleri forklift kazaları, ürünlerin yüksek raflara yerleştirilmeleri ve toplanmaları sırasında yaşanan paket/palet düşüşleridir. Depo yönetiminde emniyet (safety), herhangi bir kaza veya hasarın yaşanmaması için tedbir almak ve ona uygun kurallar seti belirlemek şeklinde tanımlanabilir.
Depo güvenlik (security) boyutunda ise dış kaynaklı tehditleri; örneğin hırsızlık, sabotaj vb. eylemleri kısaca suç teşkil edecek unsurları düşünülebilir.
Depolamada risk faktörleri; iklimsel, fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskler şeklinde dört ana başlık altında toplanmaktadır:
İklim riskleri; depolamada iklimden kaynaklanan riskler şunlardır: Nem, nem değişikliği, ısı, sıcaklık değişiklikleri, ışık, karbondioksit, oksijen.
Fiziksel riskler; genel depolama işleyişine bağlı olarak, depo içerisinde olabilecek riskler şunlardır: Mekanik şok, ısı şoku, titreşim (frekans aralığı), basınç ve kırılma, aşınma/sürtünme.
Kimyasal riskler; hem depo içerisinde hem de eşyaların şevki sırasında eşyaların bulundukları ortama uyumsuzlukları, difüzyona uğramaları, kimyasal içeriklerinin yer değiştirmesi karşılaşılabilecek risklerdendir.
Biyolojik riskler; mikro organizmalar, böcekler, kemirgenler kuşlar, kediler ve diğer zararlı canlılar biyolojik riskler olarak değerlendirilebilmektedir.
Depolamada risk faktörlerini sıraladıktan sonra yangın önleme ve zararlı canlılarla mücadele konusuna geçebiliriz. Yangın konusu hemen her deponun karşılaşabileceği en kötü olaylardan bir tanesidir. Her deponun yangın, sel, su baskınları, toprak kayması, deprem ve fırtına gibi doğal afet ve felaket senaryolarına karşı hazırlıklı olması gerekmektedir.
Yangın Önleme
Depolarda yangına karşı önlem alınmalı ve önceden belirlenmiş kurallar seti harfiyen uygulanmalıdır. Yangından korunma sistem ve uygulamaları, depo içerisindeki ürünlerin ve çalışanların emniyeti için en hayati konuların başında gelmektedir. Depolarda yangınla mücadelede yangın sensörleri, yağmurlama sistemleri, yangın muslukları ve yangın söndürücüler bir arada kullanılmaktadır. Ayrıca acil durum senaryoları gereği en yakın itfaiye teşkilatı ve hastane ile ilişki kurulmalı ve kapasiteleri takip edilmelidir.
Yangın konusunda önlem alma ve mücadele için yeterli düzeyde ekipmanın tedarik edilmesi ile birlikte bu ekipmanların kullanımına ilişkin bir plan hazırlanmalıdır.
Depolarda olası yangınlar hızla yayılmakta çok kısa sürede tüm depo ve çevresini etkisi altına almaktadır. Yangının yayılma hızı, muhafaza edilen eşyanın türü ve miktarı ile koruyucu sistemlerin düzeyi doğrudan ilişkilidir.
Hızla büyümekte olan yangınlara müdahalede ancak itfaiye teşkilatının uzman personeli yetkindir. Depo personelinin her biri yangın ile mücadele eğitiminden geçirilmeli, her personelin yangın sırasında sorumlu olduğu bir faaliyet olmalıdır. Dolayısıyla personelin yangınla ilgili sorumlulukları daha önceden belirlendiği zaman yangın esnasında olası panik ve karmaşanın önüne geçilebilecektir. Depolarda meydana gelebilecek olan yangınlar özelliklerine göre A, B, C ve D tipi olmak üzere dört farklı türde sınıflandırılmaktadır.
Her bir yangın tipi farklı müdahale operasyonlarını ve köpük, kuru kimyevi toz, karbondioksit vb. malzemelerin kullanılmasını gerektirmektedir. Elektrik kontağından çıktığı düşünülen yangın başlangıçlarında elektrik sistemi kontrol edilerek hızla önlem alınmalıdır.
Depo sahaları malzeme hareketlerinin sürekli olduğu yerlerdir. Bu nedenle elleçleme ve sevkiyatlar sırasında kazalar söz konusu olabilmektedir. Kazaların, bilgisizlik ve ihmalle birleştiği olaylarda risk büyümekte ve yangın baş gösterebilmektedir. Depolarda kimyasal maddeler muhafaza edilebilmekte ya da depo ekipmanlarının işletilmesinde birtakım kimyasallar kullanılabilmektedir. Depo sahasında kullanılan ya da saklanan kimyasal maddeler ilave riskler meydana getirebilmektedir.
Depo sahalarında meydana gelen riskler çok sayıda faktör tarafından etkilenmektedir. Bu nedenle risklerin tanımlanabilmesi için meydana gelme olasılıklarının belirlenmesi gerekmektedir.
"Uluslararası taşımacılık risk yönetimidir" sözü sektörde aynı zamanda depo uygulamaları içinde sıklıkla kullanılmaktadır. Çoğunlukla yükleme ve boşaltma sırasında örneğin, demiryolu operasyonlarında istasyonda bir vagondan diğer vagona, bir kamyondan diğer bir kamyona veya gemiye vb. aktarma yapılırken düşme, ezilme, kırılma, paketlerin patlaması gibi riskler ortaya çıkabilmektedir. Sadece taşımacılık tarafında değil lojistik operasyonlarda da risk söz konusudur. Depolar, dağıtım merkezleri ve taşıma türleri (karayolu, demiryolu vb.) arasındaki geçişler yani aktarmalar/transferler riskin yükseldiği bölgelerdir. Yöneticilerin risk olarak gördükleri süreçleri iyi değerlendirmesi ve yönetmesi gerekir. Sadece maliyetlerin kontrolü ve yönetimi açısından değil can güvenliği, çevre güvenliği ve yasal çerçeve açısından da bir zorunluluktur.
İşletmelerin tümünde "İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği" ile ilgili mevzuatın yakından takip edilme ve harfiyen
uyulma mecburiyeti vardır.
Ülkemizde konuyla ilgili çalışmalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü liderliğinde yürütülmektedir. Bu noktada depo sahiplerinin yapılan işleri daha profesyonel gerçekleştirmelerine katkıda bulunacak standartların başında iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (Occupational Health and Safety Management System-OHSAS 18001) gelmektedir.
Sistemin temel yapıtaşları;
OHSAS 18001:İş Sağlığı ve Güvenliği Değerlendirme Serisi-iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
Spesifikasyonu OHSAS 18002: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri-OHSAS 18001 Uygulama Rehberi'dir. Türk Standartlar Enstitüsü TS 18001 ile ilgili çalışmalarında konuyla ilgili temel tanımlara şu şekilde yer vermektedir:
Kaza: Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay.
Zarar: İnsanların yaralanması, hastalanması, malın, çalışılan yerin zarar görmesi veya bunların birlikte gerçekleşmesine neden olabilecek potansiyel kaynak ve durum.
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG): Çalışanların, geçici işçilerin, müteahhid personelin, ziyaretçilerin ve çalışma
alanındaki diğer insanların refahını etkileyen faktörler ve şartlar.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi: Kuruluşun faaliyetleri ile ilgili İSG riskleri yönetimin kolaylaştıran, tüm yönetim sisteminin bir parçasıdır. Bu kuruluş yapısını, faaliyet planlarını, sorumlulukları, deneyimleri, prosesleri, prosedürleri ve kuruluşun İSG politikasının geliştirilmesi, uygulanması, iyileştirilmesi,
başarılması, gözden geçirilmesi ve sürdürülmesi için kaynaklan kapsar.
Risk Değerlendirmesi: Tüm proseslerde, riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve riske tahammül edilip
edilemeyeceğine karar vermek.
Depolamada Risk Faktörleri
Depoya gelen aracın boşaltılması, ürünün rafa yerleştirilmesi daha sonrasında siparişin hazırlanması
ve tekrar araca yüklenmesinden, sevkıyat ve müşteri teslimine kadar gerçekleştirilen tüm süreçlerde
birçok risk bulunmaktadır.
Depolar ürün hareketinin yaşandığı yerlerdir. Depolamada en sık rastlanan iş kazası türleri forklift kazaları, ürünlerin yüksek raflara yerleştirilmeleri ve toplanmaları sırasında yaşanan paket/palet düşüşleridir. Depo yönetiminde emniyet (safety), herhangi bir kaza veya hasarın yaşanmaması için tedbir almak ve ona uygun kurallar seti belirlemek şeklinde tanımlanabilir.
Depo güvenlik (security) boyutunda ise dış kaynaklı tehditleri; örneğin hırsızlık, sabotaj vb. eylemleri kısaca suç teşkil edecek unsurları düşünülebilir.
Depolamada risk faktörleri; iklimsel, fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskler şeklinde dört ana başlık altında toplanmaktadır:
İklim riskleri; depolamada iklimden kaynaklanan riskler şunlardır: Nem, nem değişikliği, ısı, sıcaklık değişiklikleri, ışık, karbondioksit, oksijen.
Fiziksel riskler; genel depolama işleyişine bağlı olarak, depo içerisinde olabilecek riskler şunlardır: Mekanik şok, ısı şoku, titreşim (frekans aralığı), basınç ve kırılma, aşınma/sürtünme.
Kimyasal riskler; hem depo içerisinde hem de eşyaların şevki sırasında eşyaların bulundukları ortama uyumsuzlukları, difüzyona uğramaları, kimyasal içeriklerinin yer değiştirmesi karşılaşılabilecek risklerdendir.
Biyolojik riskler; mikro organizmalar, böcekler, kemirgenler kuşlar, kediler ve diğer zararlı canlılar biyolojik riskler olarak değerlendirilebilmektedir.
Depolamada risk faktörlerini sıraladıktan sonra yangın önleme ve zararlı canlılarla mücadele konusuna geçebiliriz. Yangın konusu hemen her deponun karşılaşabileceği en kötü olaylardan bir tanesidir. Her deponun yangın, sel, su baskınları, toprak kayması, deprem ve fırtına gibi doğal afet ve felaket senaryolarına karşı hazırlıklı olması gerekmektedir.
Yangın Önleme
Depolarda yangına karşı önlem alınmalı ve önceden belirlenmiş kurallar seti harfiyen uygulanmalıdır. Yangından korunma sistem ve uygulamaları, depo içerisindeki ürünlerin ve çalışanların emniyeti için en hayati konuların başında gelmektedir. Depolarda yangınla mücadelede yangın sensörleri, yağmurlama sistemleri, yangın muslukları ve yangın söndürücüler bir arada kullanılmaktadır. Ayrıca acil durum senaryoları gereği en yakın itfaiye teşkilatı ve hastane ile ilişki kurulmalı ve kapasiteleri takip edilmelidir.
Yangın konusunda önlem alma ve mücadele için yeterli düzeyde ekipmanın tedarik edilmesi ile birlikte bu ekipmanların kullanımına ilişkin bir plan hazırlanmalıdır.
Depolarda olası yangınlar hızla yayılmakta çok kısa sürede tüm depo ve çevresini etkisi altına almaktadır. Yangının yayılma hızı, muhafaza edilen eşyanın türü ve miktarı ile koruyucu sistemlerin düzeyi doğrudan ilişkilidir.
Hızla büyümekte olan yangınlara müdahalede ancak itfaiye teşkilatının uzman personeli yetkindir. Depo personelinin her biri yangın ile mücadele eğitiminden geçirilmeli, her personelin yangın sırasında sorumlu olduğu bir faaliyet olmalıdır. Dolayısıyla personelin yangınla ilgili sorumlulukları daha önceden belirlendiği zaman yangın esnasında olası panik ve karmaşanın önüne geçilebilecektir. Depolarda meydana gelebilecek olan yangınlar özelliklerine göre A, B, C ve D tipi olmak üzere dört farklı türde sınıflandırılmaktadır.
Her bir yangın tipi farklı müdahale operasyonlarını ve köpük, kuru kimyevi toz, karbondioksit vb. malzemelerin kullanılmasını gerektirmektedir. Elektrik kontağından çıktığı düşünülen yangın başlangıçlarında elektrik sistemi kontrol edilerek hızla önlem alınmalıdır.
Depo sahaları malzeme hareketlerinin sürekli olduğu yerlerdir. Bu nedenle elleçleme ve sevkiyatlar sırasında kazalar söz konusu olabilmektedir. Kazaların, bilgisizlik ve ihmalle birleştiği olaylarda risk büyümekte ve yangın baş gösterebilmektedir. Depolarda kimyasal maddeler muhafaza edilebilmekte ya da depo ekipmanlarının işletilmesinde birtakım kimyasallar kullanılabilmektedir. Depo sahasında kullanılan ya da saklanan kimyasal maddeler ilave riskler meydana getirebilmektedir.
Depo sahalarında meydana gelen riskler çok sayıda faktör tarafından etkilenmektedir. Bu nedenle risklerin tanımlanabilmesi için meydana gelme olasılıklarının belirlenmesi gerekmektedir.