Herkes, akciğer kanseri ile asbest arasındaki ilişkiyi duymuştur. Asbestin bazı çeşitlerinin cam elyafı (cam yünü) liflerine görünüşte benziyor olmaları, cam elyafı ile çalışan birçok kişinin kendi kendilerine, "bu madde de kanser veya diğer ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir mi?" sorusunu sormalarına neden olabilir. Bu soruya bir cevap bulabilmek için, bilim adamları 400'ün üzerinde araştırmalar yapmıştır.
Sonuçta, onun özellikleri asbestin özelliklerinden çok farklı olduğu için, öyle olmadığı anlaşılmıştır. Bu bulguları 1991 yılında doğrulayan OSHA, cam elyafının rahatsız edici bir toz olduğuna, kansere neden olan bir madde olmadığına karar verdi. Buna rağmen, Amerika'nın Kaliforniya eyaleti, halen cam elyafının da, kansere neden olabilecek bir madde olarak etiketlenmesinde ısrar etmektedir.
Cam elyafı ve asbest lifleri arasındaki temel farklılıklar, onların boyutları ve liflerinin kırılmalarında bariz olarak görülmektedir. Cam elyafı tek ve silindirik liflerden oluşur ve asla boylu boyunca bölünmezler; kırılmalar liflerin yalnızca enine olur. Kırıldıklarında, onlardan enine küçük parçacıklar oluşur ve lif özelliğini kaybederler. Diğer yandan, asbest lifleri hiçbir zaman tek bir lif olarak değil, her zaman lif demetlerinden oluşur. Asbest lif demetleri boydan boya parçalanarak binlerce küçük uzun liflere ayrılırlar. Onların solunması halinde, akciğerlerde alveoller olarak bilinen küçük kesecikler içinde hapsolurlar. Asbest lifleri, uzun, keskin ve akciğer dokusunu tahriş edici olup, alveollere yakalandıklarından akciğerlerde kalırlar. Bu durumda akciğerler setleşerek, liflenir ve elastikilyetlerini kaybederler. Devam eden tahrişler sonucu, zamanla, bazı kişilerde kanser oluşur.
Cam elyafının lifleri enine kırılarak küçücük parçalara bölündüklerinden, bu partiküllerin solunması halinde, dokunun bu küçük parçalara tepkisi farklıdır. Cam elyafı parçacıkları da akciğerlerdeki keseciklerde depolanır, ama alveoller kapanmadıklarindan, parçalar kesecikerde hapsolmazlar. Alvaoller bu küçük cam elyafı parçacıklarını kısa zamanda boşaltarak akciğerlerden dışarı atılmalarını sağlarlar.
Ancak, cam elyafı gözlerin, cildin ve solununum yollarının tahrişi gibi daha başka problemlere neden olur. Cam liflerinin deriyi mekanik olarak kazıması, dermatit olarak bilinen rahatsızLıklara neden olabilir. Kendinizi korumak için, uzun kollu gömlekler ve pantolonlar, hergün temiz giysiler giyerek cildinizi liflere kapalı tutmanız zorunludur. Eldivenler ve koruyucu gözlükler de yararlı olabilir. Cildi, üzerine bulaşmış liflerden arınmak için sabun ve ılık su kullanınız. Tozlanma, keçe ve bez şeklindeki cam elyafının ruloların açılması esnasında, kıyım makinası ile çalışırken, işlem sonuncu toz koruyucular uzaklaştırımış ise veya zımparalama esnasında oluşur. Cam elyafına solunum yoluyla maruz kalmamak için her zaman bu gibi alanlarda bir toz maskesi takınız.
Cam elyafı ile bağlantılı esas tehlikelere, imalatı esnasında veya laminat oluşturmak için kullanılan kimyasallar neden olur. Stiren monomeri veya ham reçine, bir organik peroksit ile katalize edilir; bunlardan en sık kullanılanı metil etil keton peroksittir. Tepkimeyi hızlandırmak için sıkça kullanılan kobalt bileşikleri, alerjik dermatit veya astıma benzer rahatsızlıklara neden olabilir. Aseton, araçlar ve gereçlerin, sprey ekipmanlarının temizlenmesinde kullanılan, merkezi sinir sistemini uyuşturucu bir maddedir. Bu kimyasallar hakkında hatırlanması gereken en önemli şey solunduklarında sağlığa zararlı olduklarıdır; uygun bir solunum cihazı kullanılmalı ve yeterli bir havalandırma sağlanmalıdır. Ayrıca bu kimyasalların, normal oda sıcaklığında dahi yanıcı ve patlayıcı yoğunluklar oluşturabilecekleri unutulmamalı, ihtimamlı bir uygulama ve havalandırmaya özen gösterilmelidir.
İyi eğitilmişseniz, gerekli koruyucu malzemeleri kullanıyorsanız cam elyafı malzemesi ile çalışmak tehlikeli olmayabilir. Yeter ki, siz uygulayınız!
Kaynak:
Sonuçta, onun özellikleri asbestin özelliklerinden çok farklı olduğu için, öyle olmadığı anlaşılmıştır. Bu bulguları 1991 yılında doğrulayan OSHA, cam elyafının rahatsız edici bir toz olduğuna, kansere neden olan bir madde olmadığına karar verdi. Buna rağmen, Amerika'nın Kaliforniya eyaleti, halen cam elyafının da, kansere neden olabilecek bir madde olarak etiketlenmesinde ısrar etmektedir.
Cam elyafı ve asbest lifleri arasındaki temel farklılıklar, onların boyutları ve liflerinin kırılmalarında bariz olarak görülmektedir. Cam elyafı tek ve silindirik liflerden oluşur ve asla boylu boyunca bölünmezler; kırılmalar liflerin yalnızca enine olur. Kırıldıklarında, onlardan enine küçük parçacıklar oluşur ve lif özelliğini kaybederler. Diğer yandan, asbest lifleri hiçbir zaman tek bir lif olarak değil, her zaman lif demetlerinden oluşur. Asbest lif demetleri boydan boya parçalanarak binlerce küçük uzun liflere ayrılırlar. Onların solunması halinde, akciğerlerde alveoller olarak bilinen küçük kesecikler içinde hapsolurlar. Asbest lifleri, uzun, keskin ve akciğer dokusunu tahriş edici olup, alveollere yakalandıklarından akciğerlerde kalırlar. Bu durumda akciğerler setleşerek, liflenir ve elastikilyetlerini kaybederler. Devam eden tahrişler sonucu, zamanla, bazı kişilerde kanser oluşur.
Cam elyafının lifleri enine kırılarak küçücük parçalara bölündüklerinden, bu partiküllerin solunması halinde, dokunun bu küçük parçalara tepkisi farklıdır. Cam elyafı parçacıkları da akciğerlerdeki keseciklerde depolanır, ama alveoller kapanmadıklarindan, parçalar kesecikerde hapsolmazlar. Alvaoller bu küçük cam elyafı parçacıklarını kısa zamanda boşaltarak akciğerlerden dışarı atılmalarını sağlarlar.
Ancak, cam elyafı gözlerin, cildin ve solununum yollarının tahrişi gibi daha başka problemlere neden olur. Cam liflerinin deriyi mekanik olarak kazıması, dermatit olarak bilinen rahatsızLıklara neden olabilir. Kendinizi korumak için, uzun kollu gömlekler ve pantolonlar, hergün temiz giysiler giyerek cildinizi liflere kapalı tutmanız zorunludur. Eldivenler ve koruyucu gözlükler de yararlı olabilir. Cildi, üzerine bulaşmış liflerden arınmak için sabun ve ılık su kullanınız. Tozlanma, keçe ve bez şeklindeki cam elyafının ruloların açılması esnasında, kıyım makinası ile çalışırken, işlem sonuncu toz koruyucular uzaklaştırımış ise veya zımparalama esnasında oluşur. Cam elyafına solunum yoluyla maruz kalmamak için her zaman bu gibi alanlarda bir toz maskesi takınız.
Cam elyafı ile bağlantılı esas tehlikelere, imalatı esnasında veya laminat oluşturmak için kullanılan kimyasallar neden olur. Stiren monomeri veya ham reçine, bir organik peroksit ile katalize edilir; bunlardan en sık kullanılanı metil etil keton peroksittir. Tepkimeyi hızlandırmak için sıkça kullanılan kobalt bileşikleri, alerjik dermatit veya astıma benzer rahatsızlıklara neden olabilir. Aseton, araçlar ve gereçlerin, sprey ekipmanlarının temizlenmesinde kullanılan, merkezi sinir sistemini uyuşturucu bir maddedir. Bu kimyasallar hakkında hatırlanması gereken en önemli şey solunduklarında sağlığa zararlı olduklarıdır; uygun bir solunum cihazı kullanılmalı ve yeterli bir havalandırma sağlanmalıdır. Ayrıca bu kimyasalların, normal oda sıcaklığında dahi yanıcı ve patlayıcı yoğunluklar oluşturabilecekleri unutulmamalı, ihtimamlı bir uygulama ve havalandırmaya özen gösterilmelidir.
İyi eğitilmişseniz, gerekli koruyucu malzemeleri kullanıyorsanız cam elyafı malzemesi ile çalışmak tehlikeli olmayabilir. Yeter ki, siz uygulayınız!
Kaynak: