İş güvenliği konusundaki en büyük sorunlardan biri, çalışanların riskleri yeterince önemsememesi ve tehlikeli durumları fark etmemesidir. İnsanların, bazı durumları riskli olarak algılamamalarının temel sebebi, kendilerine verdikleri değerin farkında olmamalarıdır. Oysa bir insan, hayatını riske atmanın mantıksızlığını anladığında, hiçbir dış etken onu bu tehlikeli duruma sokamaz.
Örneğin, bir çalışana yüksek bir meblağ karşılığında Rus ruleti oynayıp oynamayacağı sorulduğunda, büyük ihtimalle reddedecektir. Ancak aynı kişi, günlük iş hayatında farkında olmadan benzer bir riski alabilir. Peki, insanlar neden kendilerini bu tür tehlikelere maruz bırakıyor? Bunun temel sebebi, kendilerine yeterince değer vermemeleri ve içinde bulundukları durumun gerçek tehlikesini kabul etmemeleridir.
Çalışanların Kendilerine Değer Vermesi Nasıl Sağlanır?
Çalışanların iş güvenliğine bakış açısını değiştirmek için öncelikle kendilerine verdikleri değeri fark etmeleri sağlanmalıdır. Bunu başarmak için uygulanabilecek bazı pratik yöntemler şunlardır:
Kendi Değerini Sorgulama Egzersizleri
Çalışanlara, kendilerine gerçekten değer verip vermediklerini sorgulatan sorular yöneltilmelidir. Örneğin:
- Bir ekmek yere koyulsa ve üzerine basmaları istendiğinde, karşılığında binlerce lira teklif edilse, bunu yaparlar mı?
- Eğer bu eylem kutsal veya ahlaki değerlere ters geliyorsa, neden kendi sağlıklarını ve güvenliklerini tehlikeye atan durumlara kayıtsız kalıyorlar?
- İşlerini kaybetme korkusu nedeniyle tehlikeli işlere razı oluyorlarsa, hayatlarının işten daha değerli olup olmadığını düşünüyorlar mı?
Çalışanların kendi değer algılarını sorgulamalarına yardımcı olmak için basit bir test uygulanabilir. Test kapsamında:
- Çalışanlardan, hayatlarındaki en değerli şeyleri listelemeleri istenir (aile, sağlık, güvenlik vb.).
- Ardından, iş ortamında bu değerleri riske atabilecekleri durumlar hakkında düşünmeleri sağlanır.
- "Bu riskleri almak benim için mantıklı mı?" sorusu yöneltilerek öz değerlendirme yapmaları teşvik edilir.
Çalışanlar, başkalarının gözünden kendi güvenliklerine nasıl baktıklarını değerlendirmelidir. Örneğin, onlara şu senaryo sunulabilir:
- Çocuklarınızın, kardeşlerinizin veya eşinizin sizin gibi çalıştığını düşünün. Onların tehlikeli bir durumda çalışmasını ister miydiniz?
- Eğer istemiyorsanız, neden kendiniz için de aynı hassasiyeti göstermiyorsunuz?
- Çalışanlara her sabah işe başlamadan önce, “Bugün kendimi riske atacak mıyım?” sorusu sordurulabilir.
- İş yerinde güvenlik ekipmanlarını kullanma konusunda teşvik edici küçük ödüllendirme sistemleri getirilebilir.
Çalışanlara, güvenlik önlemlerini almak konusunda ısrarcı olmaları gerektiği anlatılmalıdır. Şirket politikaları, çalışanların güvenlikten ödün vermemesi gerektiği yönünde net bir duruş sergilemelidir.
Sonuç
İnsanların iş güvenliğine yaklaşımları, kendilerine verdikleri değerle doğrudan ilişkilidir. Eğer çalışan, hayatının ve sağlığının değerli olduğunu tam anlamıyla kavrarsa, tehlikeli işlere hayır deme konusunda çok daha bilinçli olacaktır. İşverenler ve iş güvenliği uzmanları, çalışanların bu farkındalığı kazanması için yukarıda bahsedilen uygulamaları teşvik etmeli, iş güvenliği kültürünü kişisel değer algısıyla birleştirmelidir. Öncelikle kendimize değer vermeliyiz ki, iş güvenliği kurallarını gerçekten benimseyelim.