Basınçlı kapların periyodik test ve kontrol sistemi

1. GİRİŞ

İşletmelerde işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden, basınçlı kapların emniyet ekipmanları ile birlikte güvenli bir şekilde kullanılması için, bu kapların periyodik olarak test ve kontrol edilmesi gerekmektedir. Basınçlı kapların test ve kontrol edilmesinde genel olarak; korozyon, sızdırmazlık, kalınlık, aşınma, çatlak, çizik, deformasyon, kalınlık, bağlantı kontrolü, sıcaklık, basınç, temizlik, fonksiyon, cihazların kalibrasyon durumu vs. kriterlerin kontrol edilmesi gerekmektedir.

Tanım: Basınçlı kaplar; 0,5 atü ve daha yüksek basınçtaki endüstriyel gazların (hava, oksıjen, azot, argon, hidrojen gazı), yakıt gazlarının (dogal gaz, asetilen gazı, desülfürize kok gazı) ve buharın üretiminde, taşınmasında ya da depolanmasında kullanılan atmosfere kapalı kaplar olarak tanımlanmıstır.

2. BASINÇLI KAPLARIN KULLANIMI, TEST VE KONTROLLERİ İLE İLGİLİ GENEL ESASLAR:

• Basınçlı kaplar; orijinal proje, doküman ve işletme talimatlarında belirtilen şartlarda kullanılmalıdır.
• Tüm basınçlı kapların envanteri çıkarılmalı ve içerisindeki akışkan cinsine göre sınıflandırması yapılmalıdır.
• Her basınçlı kap için, kimlik dosyası bulunmalıdır. Kimlik dosyalarında, orijınal proje, doküman, işletme ve bakım talimatları, imalatçı firma adı, imal tarihi, işletmeye alındığı tarih, imalat esnasında ve imalat sonrası yapılan tahribatlı ve tahribatsız test raporları, yapılan bakım ve onarım bilgileri, işletmeye alındıktan sonra yapılan periyodik test ve kontrol raporları bulundurulmalıdır.
• Her basınçlı kabın görünür bir yerinde; imalatçı firma adı, basınçlı kap no, imal tarihi, kapasitesi, akışkan cinsi, dizayn basıncı, max. işletme basıncı, max. çalışma sıcaklığı, test basıncı ve varsa hesap standardı yazılı halde bulunmalıdır.
• Basınçlı kapların genel periyodik kontrol ve testleri, tarafsız ve yetkin bir makina mühendisi tarafından yapılmalıdır. Yapılan kontrol ve testler için rapor düzenlenmeli ve test-kontrolü yapan mühendis tarafından imzalanmalıdır.
• Basınçlı kaplara ait yıllık olarak yapılan test ve kontrol raporlarının bir nüshası ünitesinde dosyalanmalı, bir nüshası da Bakım Müdürlüğü’ne gönderilmelidir.
• İşçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğünde belirtildiği üzere, test tekniği ve periyodu yönünden uygulaması mümkün olan basınçlı kaplar, her yıl periyodik hidrostatik test ve kontrole tabi tutulmalıdır. Her yıl periyodik hidrostatik test yapılması mümkün olmayan basınçlı kaplara ise, gerekçesi belirtilmek sureti ile, imalatçının belirlediği veya literatürde kabul gören diğer test ve yöntemleri (gözle kontrol, kalınlık ölçümü v.s) her yıl uygulanmalı ve belgelenmelidir.
• Basınçlı kapların tamir ve tadilatından sonra, normalde uygulanan periyodik test ve kontrol şartları aynen geçerlidir.
• Basınçlı kapların test ve kontrolleri esnasında, ünitesi tarafından gerekli emniyet tedbirleri alınmalıdır.
• Basınçlı kapların test ve kontrolünde, basınçlı gaz testi uygulanmamalıdır.
• Basınçlı kapların emniyet ve kontrol elemanlarının kontrol ve testi, imalatçı fırma kataloğunda belirtilen periyotta veya yılda en az bir kez yapılmalıdır.
• Hidrolik sistemler ve su sistemlerinin (servis suyu, resirkülasyon suyu, içme suyu, v.b) periyodik test ve kontrolleri, bu talimat kapsamına girmez. Bu sistemlerin periyodik test ve kontrolleri, ünitelerin kendi iş talimatları ve kontrol listelerine göre yapılmalıdır.