Bakım Çalışmalarındaki Tehlikeler...
Bakımın tipi sektöre göre değişiklik gösterir. Buna bağlı olarak, bakım işçilerinin karşılaştığı tehlikeler de yürütülen bakım görevine ve sektöre göre değişmektedir. Bunlar; fiziksel, kimyasal, biyolojik ve psikososyal tehlikelerdir. Belirli tehlikelere kronik maruziyet asbestosiz, kanser, işitme problemleri, cilt hastalıkları, solunum rahatsızlıkları, kas-iskelet hastalıkları gibi sağlık problemlerine yol açabilmektedir.
1.Fiziksel Tehlikeler...
+Gürültü,
+Titreşim,
+Çevresel koşullar,
-Yüksek ve düşük sıcaklıklara,
-Aşırı neme,
-Kötü havalandırma koşullarına,
-UV radyasyon veya ısı yayan kaynaklar,
Bakım işi, bazen makine parçaları, aletler ve ekipmanlar gibi ağır yüklerin
kaldırılmasını gerektirebilmektedir. Parçalara ulaşma kolay olmaya bilmekte veya hareket için yeterli alan olmaya bilmektedir. Zemin kaygan veya kablolar yerde olabilir ve bazı işler diz altı seviyesinde veya omuz seviyesinin üstünde kaldırma araçları olmadan gerçekleştirilmek zorunda olabilmektedir.
Bakım görevini gerçekleştiren çalışanlar, uygun elektrikli aletlerin kullanılamadığı durumda elle birçok vida çevirme gibi tekrarlanan hareketlere maruz kalabilmekte veya elle kullanılan aletler ergonomik açıdan kötü tasarıma sahip olabilmektedir. Bazen çalışanlar, üzerinde çalıştıkları aletleri veya tesisat parçalarını bir süre tutmak zorunda kalabilmekte ve bu da belirgin kas yüklemelerine ve lokal kas yorulmalarına yol açabilmektedir.
Buna ek olarak, bakım operatörleri sık sık makine, tesisat ve ekipman parçalarını hareket ettirmek veya kaldırmak için güç gerektiren durumlarla karşılaşmaktadırlar.
2.Kimyasal Tehlikeler...
Kimyasal, inşaat, tarım gibi bazı endüstrilerde ve belirli görevlerde, bakım çalışanları kimyasal tehlikelere maruz kalmaktadırlar. Bina, yol, makine ve diğer altyapılar bakım işlerinde, kimyasal maddeler çalışma anında ortama yayılabilir ve çalışan bu kimyasallar ile temas halinde olabilmektedir. Çalışanlar, kimyasal tehlikelere maruz kalabilmektedirler. Örneğin; elektrik ark kaynağı sırasında, araç tamir atölyelerinde veya atık işleme tesislerinde çalışırken, yüzme havuzlarının veya kimyasal bulunan
endüstriyel tesisatların bakımını yaparken.
Bazı bakım işleri, asbest lifleri ile ilgili riskleri içerebilmektedir. Bina yıkımı, binalardaki asbest sökme işleri, gemi hurda ayıklama ve asbest içeren endüstriyel tesisat ve binaların bakımı işleri asbeste maruz kalma riski olan işlerdir. Kimyasal tehlikelere maruziyet, çeşitli ve bazen ağır sağlık problemlerine yol açmaktadır. Asbestosis, deri hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları sadece birkaç örnektir.
3.Biyolojik Tehlikeler...
Yemek üretimi, tarım, sağlık hizmetleri, veterinerlik, atık su ve katı atık işleme tesisleri bakım çalışanlarının biyolojik tehlikelere maruz kalabilecekleri sektörlerdir. Biyolojik tehlikeler, enfeksiyon, alerji ve zehirlenmeye neden olabilen mikro organizmalardır. Biyolojik tehlikeler, hepatit, lejyonella, mantar, ürettikleri ekzotoksin gibi bakterilere yol açan virüsleri de içermektedir.
4.Psikososyal Risk Faktörleri...
Bakım çalışanları, bakım işinin özelliğinden kaynaklanan stresi yaşayabilmektedir. Bu stres aşağıdaki faktörlerin herhangi biri veya kombinasyonundan kaynaklanabilir:
-Zaman baskısı; bakım işi boyunca, sık sık üretim organizasyonu kısıtlanabilmekte ve bakım çalışanları, sadece bakım görevlerini yerine getirme değil aynı zamanda süratli bir şekilde üretimin kaldığı yerden devam etmesi ve diğer çalışanların işlerini sürdürmesini sağlamak zorundadır. Bu problem, personel kesintisi, acil durumlar ile ilgilenen bakım çalışanlarının sayısında azalma olduğunda daha da artmaktadır.
-Rutin olmayan durumlar ile karmaşık teknolojinin birleşimi,
-İletişim problemleri; örneğin, yüklenicilerle çalışma, aynı yerde birkaç yüklenici çalışması,
-Tek başına ve izole çalışma,
-Düzensiz çalışma saatleri; vardiyalı, hafta sonu çalışma, gece çalışması veya çağrı üzerine çalışma,
-Yetersiz bilgi; örneğin; çalışanlar bakımı yapılacak bina planını veya makineye aşina değilse,
-Yetersiz eğitim; çalışanlar, bakım görevini nasıl yerine getireceğini bilelememektedir.
+Bakım Onarım Öncesi;
Bu sebeple bakım ve onarım işlerine başlamadan önce tehlikelerin gözlenmesi, gerekli tedbirlerin alınması, Gerekli Tedbirler Alındıktan sonra’ da işe başlanması gerekmektedir.
+Bakım Onarım Sonrası;
İşin bitiminde ise, yine gerekli kontrollerin yapılması, sökülmüş veya bozulmuş koruyucu sistemlerin yerine yerleştirilmesi, düzeltilmesi, bütün bu tedbirlerden sonra çalışmaya başlanılması gereklidir.
BAKIM VE ONARIM İŞLERİNDE KAZALARIN MEYDANA GELİŞ SEBEPLERİ
1‐Çalışmaların aceleye getirilmesi, planlı yapılmaması,
2‐Gerekli yerlerden izin alınmaması, izin veren makamların gerekli tedbiri almaması,
3‐Uzman kişilerin veya ekiplerin (Ani durumlarda bulunamaması ve kim bulunursa onlarla çalışma yapılması) bulunamaması veya ekiplerin noksan oluşu,
4‐Çalışma ortamının uygun aydınlatılmamış olması,
5‐Bakım onarın öncesinde, işe başlamadan önce gerekli tedbirlerin alınmamış olması, işe tedbirsiz başlanması,
6‐Çalışma esnasında uygun tedbirlerin alınmamış olması,
7‐İşin bitiminde, daha önce sökülmüş olan emniyet tedbirlerinin tekrar yerleştirilmemiş olması,
8‐Bakım onarım esnasında tesiste meydana getirilen değişiklikler var ise bu değişikliklerin operatöre izah edilmemiş olması,
9‐Malzemelerin uygun kullanılmaması (Emniyet kemerinin iskele gibi kullanılması gibi)
Bakım ve Onarım Öncesi; Bakım onarım çalışmalarına izin verilmesi hususunda bir sistem kurulmalıdır. Bu sistemde; yöneticilerin, işçilerin, müteahhitlerin ve diğer şahısların uymaları gerekli tedbirler ve şartlar açık ve net bir şekilde belirlenmelidir.
Bu sistemde;
• Yapılacak iş,
• İşi kimin denetleyeceği,
• Alınacak güvenlik tedbirleri,
• İşe başlamadan önce çalışanlar tarafından alınacak gerekli tedbirler, (Örneğin; fiziksel kilitleme aygıtlarının takılması, tehlike uyarı levhalarının asılması, o işe uygun kişisel koruyucuların kullandırılması gibi)
• Çalışma alanının güvenli olup olmadığının tespiti ve güvenli hale getirilmesi,
Çalışma izninin kaldırılmasından önce yapılması gerekli işlemlerin belirtilmesi, bu işlemlerin kimler tarafından yapılacağının açık olarak yazılması, belge sisteminin yerleştirilmesi gerekmektedir.
Bakım Onarımla İlgili Diğer İSG Kuralları...
• Bakım onarım için yapılan işe uygun ve dayanımı yüksek aletler kullanılmalıdır.
• Basınç altındaki kaplarda bakım-onarım çalışması yapılmamalıdır.
• Zorunlu haller dışında, çalışanlar için tehlikeli olabilecek bakım onarım işleri gündüz saatlerinde yapılmamalıdır.
• Bakım ve onarım için koruyucuların çıkarılması durumlarında, bakım işi bittikten sonra koruyucular tekrar yerine takılmalıdır. Koruyucu aksam takılmadan makine çalıştırılmamalıdır.
• Asit, kostik gibi korozif maddeler ile parlayıcı ve zehirli maddelerin taşındığı boruların manşon ve flanşlarının sökülmesi gerektiğinde, önce flanşların alt kısımlarındaki somunlar sızıntı başlayıncaya dek gevşetilmeli, sızıntı bittikten sonra flanşlar tamamen açılmalıdır. Birbirine kaynamış olan flanşlar uygun bir aletle sızıntı alttan olacak şekilde açılmalıdır.
• Bakım onarım sırasında tehlikeli alanda bulunulmamasına dikkat edilmelidir.
• Parça temizliğinde benzin, tiner gibi kolay alevlenici maddeler kullanılmamalıdır.
• Parça temizliği mazot, gaz yağı gibi daha az yanıcılarla ve açık havada yapılmalıdır.
• Bakım onarım işine uygun kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.
• Bakım onarım işlerinde yırtık, sökük ve sarkık elbiseler giyilmemelidir. Ayrıca kolye, saat ve yüzük takılmamalıdır.
• Bakım onarım için kaldırılmış durumda bulunan yüklerin altına kesinlikle girilmemelidir.
• Aydınlatma, enerji ve kaynak kablolarının üzerinden gerekli önlemler alınmadan araç geçmesine müsaade edilmemelidir.
• Bakım onarım personeli İSG yönünden ve yüksekte çalışmalar yönünden özel olarak eğitilmelidir.
• Bakım onarımcılara aletlerinin korunması ve taşınması için özel çanta verilmelidir.
• Elektrik ve oksi-asetilen gaz kaynak ekipmanlarının tekniğine uygun ve güvenli olmasına dikkat edilmelidir.
• İçerisinde alevlenebilir maddeler bulunan veya vaktiyle bu maddeleri içerikte boş olan fıçı, bidon, varil vb. kapların kaynak, tamirat ve vb. işlemleri için gerekli önlemler alınmalıdır.
Bakımın tipi sektöre göre değişiklik gösterir. Buna bağlı olarak, bakım işçilerinin karşılaştığı tehlikeler de yürütülen bakım görevine ve sektöre göre değişmektedir. Bunlar; fiziksel, kimyasal, biyolojik ve psikososyal tehlikelerdir. Belirli tehlikelere kronik maruziyet asbestosiz, kanser, işitme problemleri, cilt hastalıkları, solunum rahatsızlıkları, kas-iskelet hastalıkları gibi sağlık problemlerine yol açabilmektedir.
1.Fiziksel Tehlikeler...
+Gürültü,
+Titreşim,
+Çevresel koşullar,
-Yüksek ve düşük sıcaklıklara,
-Aşırı neme,
-Kötü havalandırma koşullarına,
-UV radyasyon veya ısı yayan kaynaklar,
Bakım işi, bazen makine parçaları, aletler ve ekipmanlar gibi ağır yüklerin
kaldırılmasını gerektirebilmektedir. Parçalara ulaşma kolay olmaya bilmekte veya hareket için yeterli alan olmaya bilmektedir. Zemin kaygan veya kablolar yerde olabilir ve bazı işler diz altı seviyesinde veya omuz seviyesinin üstünde kaldırma araçları olmadan gerçekleştirilmek zorunda olabilmektedir.
Bakım görevini gerçekleştiren çalışanlar, uygun elektrikli aletlerin kullanılamadığı durumda elle birçok vida çevirme gibi tekrarlanan hareketlere maruz kalabilmekte veya elle kullanılan aletler ergonomik açıdan kötü tasarıma sahip olabilmektedir. Bazen çalışanlar, üzerinde çalıştıkları aletleri veya tesisat parçalarını bir süre tutmak zorunda kalabilmekte ve bu da belirgin kas yüklemelerine ve lokal kas yorulmalarına yol açabilmektedir.
Buna ek olarak, bakım operatörleri sık sık makine, tesisat ve ekipman parçalarını hareket ettirmek veya kaldırmak için güç gerektiren durumlarla karşılaşmaktadırlar.
2.Kimyasal Tehlikeler...
Kimyasal, inşaat, tarım gibi bazı endüstrilerde ve belirli görevlerde, bakım çalışanları kimyasal tehlikelere maruz kalmaktadırlar. Bina, yol, makine ve diğer altyapılar bakım işlerinde, kimyasal maddeler çalışma anında ortama yayılabilir ve çalışan bu kimyasallar ile temas halinde olabilmektedir. Çalışanlar, kimyasal tehlikelere maruz kalabilmektedirler. Örneğin; elektrik ark kaynağı sırasında, araç tamir atölyelerinde veya atık işleme tesislerinde çalışırken, yüzme havuzlarının veya kimyasal bulunan
endüstriyel tesisatların bakımını yaparken.
Bazı bakım işleri, asbest lifleri ile ilgili riskleri içerebilmektedir. Bina yıkımı, binalardaki asbest sökme işleri, gemi hurda ayıklama ve asbest içeren endüstriyel tesisat ve binaların bakımı işleri asbeste maruz kalma riski olan işlerdir. Kimyasal tehlikelere maruziyet, çeşitli ve bazen ağır sağlık problemlerine yol açmaktadır. Asbestosis, deri hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları sadece birkaç örnektir.
3.Biyolojik Tehlikeler...
Yemek üretimi, tarım, sağlık hizmetleri, veterinerlik, atık su ve katı atık işleme tesisleri bakım çalışanlarının biyolojik tehlikelere maruz kalabilecekleri sektörlerdir. Biyolojik tehlikeler, enfeksiyon, alerji ve zehirlenmeye neden olabilen mikro organizmalardır. Biyolojik tehlikeler, hepatit, lejyonella, mantar, ürettikleri ekzotoksin gibi bakterilere yol açan virüsleri de içermektedir.
4.Psikososyal Risk Faktörleri...
Bakım çalışanları, bakım işinin özelliğinden kaynaklanan stresi yaşayabilmektedir. Bu stres aşağıdaki faktörlerin herhangi biri veya kombinasyonundan kaynaklanabilir:
-Zaman baskısı; bakım işi boyunca, sık sık üretim organizasyonu kısıtlanabilmekte ve bakım çalışanları, sadece bakım görevlerini yerine getirme değil aynı zamanda süratli bir şekilde üretimin kaldığı yerden devam etmesi ve diğer çalışanların işlerini sürdürmesini sağlamak zorundadır. Bu problem, personel kesintisi, acil durumlar ile ilgilenen bakım çalışanlarının sayısında azalma olduğunda daha da artmaktadır.
-Rutin olmayan durumlar ile karmaşık teknolojinin birleşimi,
-İletişim problemleri; örneğin, yüklenicilerle çalışma, aynı yerde birkaç yüklenici çalışması,
-Tek başına ve izole çalışma,
-Düzensiz çalışma saatleri; vardiyalı, hafta sonu çalışma, gece çalışması veya çağrı üzerine çalışma,
-Yetersiz bilgi; örneğin; çalışanlar bakımı yapılacak bina planını veya makineye aşina değilse,
-Yetersiz eğitim; çalışanlar, bakım görevini nasıl yerine getireceğini bilelememektedir.
+Bakım Onarım Öncesi;
Bu sebeple bakım ve onarım işlerine başlamadan önce tehlikelerin gözlenmesi, gerekli tedbirlerin alınması, Gerekli Tedbirler Alındıktan sonra’ da işe başlanması gerekmektedir.
+Bakım Onarım Sonrası;
İşin bitiminde ise, yine gerekli kontrollerin yapılması, sökülmüş veya bozulmuş koruyucu sistemlerin yerine yerleştirilmesi, düzeltilmesi, bütün bu tedbirlerden sonra çalışmaya başlanılması gereklidir.
BAKIM VE ONARIM İŞLERİNDE KAZALARIN MEYDANA GELİŞ SEBEPLERİ
1‐Çalışmaların aceleye getirilmesi, planlı yapılmaması,
2‐Gerekli yerlerden izin alınmaması, izin veren makamların gerekli tedbiri almaması,
3‐Uzman kişilerin veya ekiplerin (Ani durumlarda bulunamaması ve kim bulunursa onlarla çalışma yapılması) bulunamaması veya ekiplerin noksan oluşu,
4‐Çalışma ortamının uygun aydınlatılmamış olması,
5‐Bakım onarın öncesinde, işe başlamadan önce gerekli tedbirlerin alınmamış olması, işe tedbirsiz başlanması,
6‐Çalışma esnasında uygun tedbirlerin alınmamış olması,
7‐İşin bitiminde, daha önce sökülmüş olan emniyet tedbirlerinin tekrar yerleştirilmemiş olması,
8‐Bakım onarım esnasında tesiste meydana getirilen değişiklikler var ise bu değişikliklerin operatöre izah edilmemiş olması,
9‐Malzemelerin uygun kullanılmaması (Emniyet kemerinin iskele gibi kullanılması gibi)
Bakım ve Onarım Öncesi; Bakım onarım çalışmalarına izin verilmesi hususunda bir sistem kurulmalıdır. Bu sistemde; yöneticilerin, işçilerin, müteahhitlerin ve diğer şahısların uymaları gerekli tedbirler ve şartlar açık ve net bir şekilde belirlenmelidir.
Bu sistemde;
• Yapılacak iş,
• İşi kimin denetleyeceği,
• Alınacak güvenlik tedbirleri,
• İşe başlamadan önce çalışanlar tarafından alınacak gerekli tedbirler, (Örneğin; fiziksel kilitleme aygıtlarının takılması, tehlike uyarı levhalarının asılması, o işe uygun kişisel koruyucuların kullandırılması gibi)
• Çalışma alanının güvenli olup olmadığının tespiti ve güvenli hale getirilmesi,
Çalışma izninin kaldırılmasından önce yapılması gerekli işlemlerin belirtilmesi, bu işlemlerin kimler tarafından yapılacağının açık olarak yazılması, belge sisteminin yerleştirilmesi gerekmektedir.
Bakım Onarımla İlgili Diğer İSG Kuralları...
• Bakım onarım için yapılan işe uygun ve dayanımı yüksek aletler kullanılmalıdır.
• Basınç altındaki kaplarda bakım-onarım çalışması yapılmamalıdır.
• Zorunlu haller dışında, çalışanlar için tehlikeli olabilecek bakım onarım işleri gündüz saatlerinde yapılmamalıdır.
• Bakım ve onarım için koruyucuların çıkarılması durumlarında, bakım işi bittikten sonra koruyucular tekrar yerine takılmalıdır. Koruyucu aksam takılmadan makine çalıştırılmamalıdır.
• Asit, kostik gibi korozif maddeler ile parlayıcı ve zehirli maddelerin taşındığı boruların manşon ve flanşlarının sökülmesi gerektiğinde, önce flanşların alt kısımlarındaki somunlar sızıntı başlayıncaya dek gevşetilmeli, sızıntı bittikten sonra flanşlar tamamen açılmalıdır. Birbirine kaynamış olan flanşlar uygun bir aletle sızıntı alttan olacak şekilde açılmalıdır.
• Bakım onarım sırasında tehlikeli alanda bulunulmamasına dikkat edilmelidir.
• Parça temizliğinde benzin, tiner gibi kolay alevlenici maddeler kullanılmamalıdır.
• Parça temizliği mazot, gaz yağı gibi daha az yanıcılarla ve açık havada yapılmalıdır.
• Bakım onarım işine uygun kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.
• Bakım onarım işlerinde yırtık, sökük ve sarkık elbiseler giyilmemelidir. Ayrıca kolye, saat ve yüzük takılmamalıdır.
• Bakım onarım için kaldırılmış durumda bulunan yüklerin altına kesinlikle girilmemelidir.
• Aydınlatma, enerji ve kaynak kablolarının üzerinden gerekli önlemler alınmadan araç geçmesine müsaade edilmemelidir.
• Bakım onarım personeli İSG yönünden ve yüksekte çalışmalar yönünden özel olarak eğitilmelidir.
• Bakım onarımcılara aletlerinin korunması ve taşınması için özel çanta verilmelidir.
• Elektrik ve oksi-asetilen gaz kaynak ekipmanlarının tekniğine uygun ve güvenli olmasına dikkat edilmelidir.
• İçerisinde alevlenebilir maddeler bulunan veya vaktiyle bu maddeleri içerikte boş olan fıçı, bidon, varil vb. kapların kaynak, tamirat ve vb. işlemleri için gerekli önlemler alınmalıdır.