Makina Mühendisleri Odası (MMO) Ankara Şube Yönetim Kurulu Başkanı Sadettin Özkalender 22 Ekim 2014 tarihinde, kazan patlamaları ile ilgili yazılı basın açıklaması yaptı.
Binalarda ve sanayi tesislerindeki kazanların ve bunlara bağlı kalorifer tesisatlarının mevcut yönetmelikler uyarınca projelendirilmesi, periyodik kontrollerinin düzenli olarak yaptırılması, yetkili yerlerden sertifika almış kişiler tarafından işletilmesi, bakım-onarımlarının yaptırılması toplumun can ve mal güvenliği açısından birinci derecede önem taşımaktadır.
Geçtiğimiz yıllarda çeşitli illerde ve Ankara`da periyodik bakım ve kontrolleri yapılmayan, bilgisizce ve yanlış kullanılankalorifer kazanlarının patlaması sonucu, çok sayıda insan hayatını kaybetmiş ve önemli maddi hasarlar yaşanmıştır. Yaklaşan kış koşulları nedeniyle, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Ankara Şube Yönetim Kurulu Başkanı Sadettin Özkalender, evlerimizde, işyerlerimizde herhangi bir kaza ya da patlamayla karşılaşmadan, can ve mal kayıpları yaşanmadan huzurlu bir kış geçirmek için almamız gereken önlemler konusunda, vatandaşlarımızı ve yetkilileri uyardı.
BASINÇLI KAPLARA YILDA BİR KERE KAZAN TESTİ YAPTIRIN
Bilindiği üzere, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü`nün 207, 208 ve 209. maddeleriyle kazanların, 223 ve 227. maddelerinde buhar kazanı, kalorifer kazanı, kızgın yağ kazanı, kızgın su kazanı, hava tankı, hidrofor gibi basınçlı kapların, yılda bir kere periyodik bakım ve periyodik kontrollerin yaptırılması hükme bağlanmıştır. 25 Nisan 2013 tarihinde yayımlanan "İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği"ne göre de basınçlı kapların bir yılı aşmayan sürelerde (günlük, haftalık, aylık, üç aylık, altı aylık vb.) periyodik bakım ve periyodik kontrollerinin yaptırılması istenmektedir.
Periyodik bakım ilgili standartlarda belirlenen sürelerde, imalatçının belirlediği şekilde ve yine imalatçı tarafından yetkilendirilmiş servislerce veya işyeri tarafından görevlendirilmiş ehliyetli (sertifikalı) kişilere yaptırılmalıdır. Periyodik bakımlarla karıştırılan ve bu yüzden genellikle ihmal edilen periyodik kontrollerdeki amaç ise "hidrolik test"tir. Yönetmeliklere göre periyodik kontrole tabi iş ekipmanlarına temel prensip olarak bir yılı aşmayan sürelerle "hidrolik test" yapılması gerekmektedir.
Ancak rant hesapları ve denetim yetersizliği nedeniyle diğer iş ekipmanlarında olduğu gibi basınçlı kaplarda da bu testler genellikle ihmal edilmektedir. Oysa kazanlarda emniyet sistemleri çalışmadığında, eskime, çürüme veya diğer işletme hataları olduğunda, kazalar ya da patlamalar ne yazık ki kaçınılmaz olmaktadır. Mevcut kazanlarda periyodik kontrol ve testlerin, yetkili kuruluşlar tarafından yapılmasıyla patlamaların büyük oranda önüne geçilebilir.
Ayrıca ülkemizdeki kazan dairelerinin tamamının süratle kontrole tabi tutularak mevcut durumlarının ortaya çıkarılması, ömrünü tamamlamış ve kullanılması sakıncalı kazanların işletilmesine ivedilikle son verilmesi gerekmektedir. Bu nedenle mevcut yönetmelikler doğrultusunda, kalorifer kazanı ve basınçlı kapların yılda bir kez, periyodik bakım, kontrol ve testlerimutlaka yaptırılmalı ve yine aynı yönetmeliğe göre düzenli aralıklarla yapılan (günlük, haftalık, aylık, üç aylık vb.) tüm bakım, kontrol ve onarımlar kayıt altına alınmalıdır.
Bu testlerin uzman kişiler tarafından sağlıklı biçimde yapılabilmesi için, Makina Mühendisleri Odası gibi Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite edilen, yetkili Muayene Kuruluşlarına yaptırılmasına dikkat edilmelidir.
"KAZAN İŞLETME SERTİFİKASI" ŞART
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 210. maddesiyle "Kazanların ehliyetli kişilerce işletilmesi zorunlu" kılınmaktaydı. Yeni yönetmeliklere göre de her iş ekipmanında olduğu gibi kazanlarında işletilmesinin ehliyetli kişilerce yapılması gerekmektedir. Ayrıca kalorifer kazanlarında mutlaka emniyet termostatı ve buna bağlı alarm sistemi ayrıca susuz çalışmayı engelleyici ek sistemin bulunması gerekir. Dolayısıyla konutlarda ve işletmelerde kazancıların, Odamız tarafından da rutin olarak düzenlenen "Sanayi Tipi Kazanlar Yardımcı Personel Yetiştirme Kursu"na katılarak,"Kazan İşletme Sertifikası" almış ehil kişiler olması büyük önem taşımaktadır. Geçmişte yaşadığımız kazan patlamalarının, yetkin ve yetkili olmayan kişiler tarafından işletilen kazanlarda gerçekleştiğini unutmamalıyız.
Ayrıca sanayi tipi kazanları işletmekte görevli usta ve işçilerin bu kurslara katılımı ve sertifikalandırılması, buhar kazanlarının güvenlik içinde çalışmasını sağlamasının yanı sıra, kazanların ideal işletilmesi ve enerji tasarrufun da çevreye ve size büyük katkı sağlayacaktır.
MONTAJ VE TADİLATI YETKİLİ KİŞİLERE YAPTIRIN
Kazan ve ısıtma sistemlerinin montaj ve tadilatlarının da, yönetmelikler gereği OdamızdanMekanik Tesisat Uzman Mühendis Yetki Belgesi almış ve SMM (Serbest Müşavirlik Mühendislik) Belgesi olan makina mühendisleri tarafından hazırlanan projelere göre yapılması gerekmektedir. İş bitiminde Projenin Teknik Uygulama Sorumlusu Makina Mühendisi tarafından, projede belirtilen özellikte kazan montajının veya tadilatının yapıldığına dair uygunluk raporuverilmeli ve kazanlar bundan sonra işletmeye alınmalıdır.
Yapıların bütün denetim süreçlerinde, kamu adına denetim sorumluluğu bulunan mesleki kuruluşlara yer verilmelidir. TMMOB ve bağlı Meslek Odaları, sahip oldukları bilgi birikimleri ve uzmanlık alanlarına ilişkin kamu çıkarlarının korunması misyonlarıyla, bu süreçte öncelikle muhatap alınmalıdır.
Kamuoyuna yansıyan ve yansımayan bu tür kazaların tekrarlanmaması için, dikkat edilmesi gereken hususları kamuoyu ile bir kez daha paylaşarak, bu konuda yetkilileri ve vatandaşlarımızı duyarlı olmaya davet ediyoruz.
Lütfen, geçtiğimiz yıllarda yaşadığımız kazan patlamalarına davetiye çıkarmayalım, tedbirimizi önceden alalım.
Sadettin ÖZKALENDER
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Ankara Şube Yönetim Kurulu Başkanı
