Avustralya’da Melbourne Enstitüsü’nde yapılan bir araştırma, 40 yaşın üstünde olanların haftada 25 saatten fazla çalışması halinde zekâsının olumsuz etkileneceğini gösterdi.
40 yaş üstü 6000 kişiyle yapılan okuma, hafıza, şekil tanıma gibi testlerde, çalışma süresinin kişinin bilişsel yeteneklerini nasıl etkilediğine bakıldı.
Bu bakımdan, haftada toplam 25 saat çalışmanın bilişsel fonksiyon açısından en ideal çalışma süresi olduğu görüldü. Bundan daha az çalışmak hem kadın hem de erkeklerde beynin kıvraklığı açısından zarar vericiydi.
Tokyo’daki Keio Üniversitesi’nden Colin McKenzie, ileri yaştaki işçilerin beyin etkinliğini canlandırma açısından çalışmanın önemli olduğunu, “kullanmazsan kaybedersin” hipotezinin geçerli olduğunu belirtiyor. Fakat aynı zamanda uzun çalışma saatlerinin yorgunluğa ve fiziki ve psikolojik strese yol açtığı, bunun ise bilişsel fonksiyonlara zarar verdiği ifade ediliyor.
40 yaş eşiği
Peki neden 40 yaş zekâ açısından dönüm noktası? McKenzi’ye göre, bilginin ne ölçüde işlemden geçirildiğini ifade eden “akışkan zekâ ” 20’li yaşlardan itibaren, bilgi, beceri ve tecrübeyi kullanmayı ifade eden “kristalize zekâ” 30 yaşından sonra düşüşe geçer. McKenzie, 40 yaşından sonra çoğu insanın hafıza testi, zihinsel kıvraklık, şekil yerleştirme gibi testlerde daha az başarılı olduğunu söylüyor.
Birçok ülkede emeklilik yaşı yükseltildi. Bu nedenle bilişsel yorgunluk konusunda McKenzie’nin bulguları önem taşıyor.
“Çalışmak iki tarafı keskin bıçak gibi bir şey; bir yandan beyin aktivitesini canlandırırken öte yandan da uzun çalışma süreleri ve belli işler yorgunluk ve strese yol açarak zeka ve algıyı olumsuz etkileyebiliyor” diyor.
Stresin olumsuz etkisi
Ekonomik koşullar bizi daha uzun süre çalışmaya itse de, 40 yaşından sonra aslında biyolojik ve duygusal bakımdan zihnimiz günde 8, haftada 40 saat çalışma temposunun yarattığı stres ve tekrara uygun bir şekilde tasarlanmış değil.
Yeni araştırmanın önemi, sağlık ve bilişsel sorunların 40 yaş gibi eskiden sanılandan daha erken bir yaşta başladığını ve fazla mesaiden ziyade normal haftalık çalışma süresinin bu sorunlara yol açtığını göstermesi.
Stresin olumsuz etkileri eskiden beri çok sayıda nörolojik araştırmada ortaya konmuştur. Stres sırasında beyinde salgılanan kortizol ve steroid gibi hormonlar konsantrasyon, kısa dönemli hafıza, ket vurma ve rasyonel düşünme gibi bilişsel ve algısal fonksiyonu etkiliyor.
Ekstra sorumluluk
40 yaşın kritik bir eşik olmasında başka faktörler de rol oynayabilir. McKenzie araştırmasında birçok yetişkinin bu yaşlarda tam zamanlı çalışmanın yanı sıra en azından bir çocuk ya da yaşlı ebeveyne bakma gibi sorumluluklarının etkisini inceliyor.
Uyku faktörü
Hafta boyu işe dayanmada uyku da önemli rol oynar. Bazı başarılı insanlar ne kadar az uyuduklarını anlatıp övünür. Eski İngiltere başbakanı Margaret Thatcher sadece 4 saat uyuduğunu anlatırdı. Huffington Post gazetesinin baş editörü Arianna Huffington önceleri sadece 5 saat uykuyla yetindiğini, ancak sağlığa zararlarını fark ettiğini ifade etmiş, uykusuzluğu “yeni sigara tiryakiliği” olarak adlandırmıştı.
Peki ne kadar uyumak gerekir? ABD Uyku Vakfı , 26 yaş üzeri insanların geceleri asgari 7 saat uyuması gerektiğini söylüyor. Uzmanlar öğrenme ve hafızanın uykuya ve dinlenmeye bağlı olduğunu ifade ediyor.
Herkesin ihtiyacı farklı
Florida Eyalet Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Karl Ericsson’ın araştırmaları da haftada 40 saat çalışma süresinin yüksek performans sergileme açısından ideal olmadığını gösteriyor. Ancak bu araştırma yüksek performans için yaşa değil, günlük ve haftalık çalışma süresine bakıyor.
Burada haftalık 21-35, günlük 3-5 saat çalışma süresinin en iyi performansı sağladığı kaydediliyor.
Ancak çoğu insan için 40 saatten az çalışmak maddi bakımdan yeterli olmuyor. Ayrıca bazıları 40 saatten az çalışmak istemediğini ve işin kendileri için iyi bir uyarıcı olduğunu, bu kadar çalışmanın bilişsel yetenekleri açısından olumsuz etkisini hissetmediklerini ifade ediyor.
En sağlıklı iş
Cambridge Üniversitesi’nin desteklediği Britanya’nın En Sağlıklı Şirketi ödülünde geçen yıl spor malzemeleri, farmakoloji ve iletişim şirketleri liste başında yer almıştı. Bu şirketlerde masa başından ayrılma ve fiziksel aktivite olanağı veriliyor. Bazılarında esnek çalışma imkânı işçilerin işten erken ayrılmasını ya da öğlen egzersiz yapmasını sağlıyor.
Üniversite görevlisi ve ödül kurulu üyesi Carol Black, daha ileri yaştaki işçilerin daha verimli olması için daha az çalışması fikrinden çok da emin değil.
“İşle ilgili en önemli şey onun ‘iyi iş’ olarak görülmesidir. Öyle olduğu takdirde tam ya da yarı zamanlı olması önemli değil” diyor.
***
kaynak: BBC Türkçe
Yazar: / 26 Eylül 2016